Có lẽ nhiều người đã thở phào nhẹ nhóm khi FED tuyên bố chưa tăng lãi suất trong cuộc họp của Ủy ban Thị trường mở liên bang (FOMC) vào tuần trước. Tuy nhiên, ai cũng biết những ngày tháng tiền rẻ đang đi tới hồi kết và tâm lý bất an vì không biết khi nào lãi suất USD tăng khiến các thị trường toàn cầu chưa thể ổn định.
Kéo dài nỗi bất an
Chủ tịch FED Janet Yellen nhấn mạnh sự tăng trưởng chậm lại ở các thị trường mới nổi là nguyên nhân quan trọng khiến Hoa Kỳ quyết định giữ lãi suất ở mức thấp như hiện nay. Bà thêm rằng sự mỏng manh của thị trường tài chính càng nổi bật bởi những biện pháp ứng phó của các nhà chức trách Trung Quốc.
Nhưng một quan chức Trung Quốc hôm 18-9 đã chỉ trích FED vì lần nào cũng đưa ra những lời lẽ khó đoán tại các cuộc họp chính sách. “Khi liên quan đến kinh tế toàn cầu, các ngân hàng trung ương lẽ ra phải đưa ra những hướng dẫn rõ ràng cho thị trường” - Yao Yudong, Giám đốc nghiên cứu tài chính của Ngân hàng Trung ương Trung Quốc, nói.
Lo ngại về việc FED nâng lãi suất USD đã làm tổn thương nhiều thị trường mới nổi, tạo sức ép lên giá trị các đồng nội tệ của những nước đó và tạo ra làn sóng thoái vốn ở một số nước. Đồng nội tệ của một số nước đang phát triển đã rơi xuống mức thấp nhất so với USD kể từ năm 2002, trong khi tăng trưởng GDP rơi xuống mức thấp kể từ năm 2009.
Trong vòng 5 tuần trước quyết định của FED hôm 17-9, khoảng 30-40 tỷ USD đã bị rút ra khỏi thị trường vốn và trái phiếu các nước mới nổi. Mirza Adityaswara, Phó Thống đốc Ngân hàng Trung ương Indonesia, nói việc FED quyết định chưa tăng lãi suất với những lời lẽ mập mờ sẽ kéo dài tâm lý bất an của các nhà đầu tư.
“Việc FED hoãn nâng lãi suất chỉ kéo dài sự bất an và không làm giảm tình trạng bất ổn của các thị trường mới nổi” - ông nói. Tuy nhiên, đối với một số thị trường mới nổi khác, việc FED chưa nâng lãi suất giúp họ có thể sử dụng công cụ hạ lãi suất thêm để kích thích tăng trưởng. Theo đó, những nền kinh tế nhiều khả năng hạ lãi suất là Thái Lan, Đài Loan và Trung Quốc.
Lo bong bóng vỡ
Với lãi suất USD được duy trì ở mức thấp kỷ lục 0-0,25% trong 7 năm qua, thị trường chứng khoán đã trở thành lựa chọn hàng đầu cho những ai muốn kiếm lời nhanh chóng. Dòng vốn rẻ từ tháng 3-2009 đã làm tích tụ bong bóng trên các thị trường chứng khoán toàn cầu.
Bong bóng này rồi cũng sẽ tới ngày bị xì hơi, một khi FED quyết định nâng lãi suất. Một giá trị được biết đến với tên gọi CAPE, trở nên nổi tiếng sau sự đổ vỡ của bong bóng dot.com năm 2000, đã phát đỏ và gửi đi những tín hiệu báo động cho các thị trường.
CAPE là viết tắt của tỷ lệ điều chỉnh giá cả so với doanh thu theo chu kỳ. Tỷ lệ giá so với doanh thu (PE) là mối quan hệ giữa giá của một mã cổ phiếu trên thị trường với doanh thu của công ty đó. Chỉ cần chia doanh thu cho số cổ phiếu của mã đó, bạn sẽ biết được mỗi cổ phiếu có doanh thu là bao nhiêu. Sau đó, hãy xem giá của cổ phiếu đó cao gấp bao nhiêu lần doanh thu, 5 lần, 10 lần, 20 lần? Con số này càng lớn, cổ phiếu càng được định giá cao. Một câu hỏi nữa là: nên dùng doanh thu của năm nay, năm ngoái hay dự báo doanh thu năm tới? GS. Robert Shiller, nhà kinh tế đoạt giải Nobel với chỉ số CAPE, cho rằng nên dùng doanh thu bình quân 10 năm, có điều chỉnh lạm phát, gọi là PE10.
 |
Quyết định trì hoãn nâng lãi suất của FED khiến thị trường kéo dài sự bất an. |
Vậy, khi nào CAPE cao và khi nào CAPE thấp? Mức CAPE bình quân của chỉ số chứng khoán S&P 500 Hoa Kỳ là 16,6. Giá trị này đạt mức thấp kỷ lục dưới 5 vào đầu thập niên 1920. Năm ngoái, GS. Shiller nói rằng khi CAPE có giá trị trên 25, nó tương đương với các năm từng xảy ra khủng hoảng 1929, 1999 và 2007. Hiện nay, giá trị của CAPE là 25,33.
