Cuối tuần qua, NHNN cho biết đã có 34/42 NHTM chỉ đạo toàn hệ thống chấp hành nghiêm quy định của NHNN về lãi suất huy động VNĐ và USD 14%/năm và 2%/năm. Tuy nhiên, nhiều dự đoán thị trường tiền gửi sẽ còn “âm ỉ” thỏa thuận lãi suất vượt trần nếu bài toán thanh khoản ở các NHTM nhỏ chưa được “chữa” tận gốc và việc kiểm tra từ NHNN chưa quyết liệt. Bằng chứng là lãi suất thị trường liên NH vọt cao hơn lãi suất huy động, cho thấy nhiều NHTM nhỏ lo thiếu thanh khoản.
NHTM nhỏ chỉ bằng mặt
Trong tuần đầu tiên thực hiện chấm dứt việc huy động với lãi suất thỏa thuận trên lãi suất trần 14%/năm theo chỉ thị của NHNN, các NHTM không quá lo lắng vì tất cả đều thực hiện như nhau. Tuy nhiên, những NHTM nhỏ dùng lãi suất để cạnh tranh sẽ phải lo ngại về chuyện khách hàng sẽ chọn NH lớn có uy tín để gửi khi lãi suất huy động đều như nhau.
Chuyện NHTM nhỏ lo sợ là có thật. Thể hiện cuối tuần qua mặc dù huy động tiền đồng từ dân cư đang ổn định nhưng lãi suất lại tăng trên thị trường liên NH.
Để hạ nhiệt lãi suất thị trường liên NH, điều quan trọng nhất là giải quyết tính thanh khoản của các NHTM nhỏ. Bởi nếu huy động vốn trên thị trường liên NH với lãi suất cao và dòng vốn không ổn định, các NHTM sẽ quay ra “xé rào” lãi suất huy động trên thị trường tiền gửi để bảo toàn. Thực tế trước đây khi khống chế trần lãi suất, các NHTM ban đầu cũng tuân thủ khá nghiêm túc nhưng rồi vài tháng sau đâu lại vào đó. TS. LÊ XUÂN NGHĨA, |
Ngày 10-9, lãi suất trên thị trường này đang ở mức 16%/năm kỳ hạn 1 tuần, 17%/năm kỳ hạn 2 tuần và 19%/năm kỳ hạn 1 tháng. Một lãnh đạo NHTM cho biết khi lãi suất huy động đột ngột giảm, các NHTM phải đề phòng nên tăng cường huy động vốn trên thị trường liên NH để dự phòng thanh khoản trong những ngày tới, khi chưa rõ thị trường phản ứng ra sao.
Ngoài ra, những NHTM nhỏ có nhu cầu vốn phát sinh nhưng chưa thể huy động vốn ngay với lãi suất 14%/năm, đã phải tìm đến thị trường liên NH để vay, đẩy lãi suất trên thị trường này lên cao.
Một số NHTM nhỏ thừa nhận để an toàn họ “đi đêm” với khách hàng ký hợp đồng ủy thác đầu tư để chi ngoài lãi suất, còn trên sổ sách, giấy tờ không ghi rõ số lãi suất chi vượt. Nhưng NH nhỏ chỉ “đi đêm” với khách hàng quen, có số tiền lớn, còn khách hàng mới sẽ từ chối thỏa thuận.
Do vậy, với lực lượng thanh tra, vừa mỏng, vừa “quen mặt” từ NHNN, sẽ khó bắt quả tang và có chế tài xử lý mạnh tay.
Cơ hội cho NHTM lớn?
NHNN cho biết từ nay đến cuối năm sẽ điều tiết cung tiền ở mức linh hoạt, hợp lý. Tổng phương tiện thanh toán tính tới ngày 30-8 tăng 9,16% so với chỉ tiêu 15-16% cả năm, do đó tổng phương tiện thanh toán còn lại trong những tháng cuối năm có thể lên tới khoảng 300.000 tỷ đồng, bình quân 59.500 tỷ đồng/tháng.
Như vậy, có thể thấy từ nay đến cuối năm NHNN còn “room” không nhỏ để can thiệp thanh khoản thông qua tái cấp vốn, tái chiết khấu cho các NHTM nhỏ khi cần thiết.
 |
Hầu hết NH đồng thuận trong việc giảm lãi suất theo chỉ thị của NHNN. Ảnh: LÃ ANH |
Theo một tổng giám đốc NH cổ phần, hiện nay có những NHTM điều kiện tăng trưởng tín dụng tốt nhưng lại thiếu vốn, ngược lại có những NHTM đã gần hết “room” lại thừa vốn. Lãi suất cho phần vốn vượt trên tỷ lệ dự trữ bắt buộc đó cần khuyến khích để họ đưa vốn về NHNN.
Vì vậy, NHNN nên là người can thiệp cuối cùng, điều tiết hợp lý, nhất là tái cấp vốn đúng đối tượng. Nếu làm được điều này, NHNN sẽ phát huy tốt hơn chức năng điều tiết vốn của mình, tránh những ách tắc dẫn đến lãi suất trên thị trường liên NH tăng cao.
Nguồn tin riêng của ĐTTC, tuần qua NHNN đã bơm ròng 21.000 tỷ đồng trên thị trường mở (OMO). Nhưng theo nhiều NHTM không phải NH nào cũng dễ tiếp cận vốn của NHNN. Bởi các NHTM nhỏ không có nhiều giấy tờ có giá cầm cố.
Trong khi đó, những NHTM quốc doanh và cổ phần lớn, với thế mạnh nhiều giấy tờ có giá có thể tiếp cận dòng vốn rẻ của NHNN và cho vay lại lãi suất cao trên thị trường liên NH để kiếm lợi lớn. Như vậy, không loại trừ các NHTM lớn “tay phải” thì đồng thuận giảm lãi suất trên thị trường dân cư, nhưng “tay trái” lại là tác nhân gây bất ổn trên thị trường liên NH.
Theo một chuyên gia NH, NHNN cho biết sẽ có cơ chế hỗ trợ thanh khoản cho 10 NHTM nhỏ. Tuy nhiên không phải NHTM nào cũng mặn mà với giải pháp này.
Bởi một khi tái cấp vốn trực tiếp qua hình thức góp vốn (nếu có), NHNN sẽ can thiệp và kiểm soát chặt chẽ mọi hoạt động của NHTM đó. Đây là điều các NHTM rất ngại, vì như vậy chẳng khác nào “lạy ông tôi ở bụi này”.
