Năm mới tư duy mới

(ĐTTCO) -  1. Trong những cuộc gặp gỡ trà dư tửu hậu cuối năm, một số khách hàng, đối tác và bạn bè thân hữu của tôi là nhà quản lý hay doanh nhân trạc ngoại tứ tuần tiết lộ sẽ quyết tâm thay đổi bản thân mình trong mùa xuân mới. Một trong những nội dung quan trọng trong chương trình đổi mới đó chính là sức khỏe thể chất, như ăn uống lành mạnh, giảm cân, luyện tập thể dục thể thao thường xuyên hơn. Thế nhưng, phần lớn lại không nghĩ rằng việc tăng cường trí tuệ và và sức khỏe tinh thần ở độ tuổi này cũng quan trọng không kém.

(ĐTTCO) -  1. Trong những cuộc gặp gỡ trà dư tửu hậu cuối năm, một số khách hàng, đối tác và bạn bè thân hữu của tôi là nhà quản lý hay doanh nhân trạc ngoại tứ tuần tiết lộ sẽ quyết tâm thay đổi bản thân mình trong mùa xuân mới. Một trong những nội dung quan trọng trong chương trình đổi mới đó chính là sức khỏe thể chất, như ăn uống lành mạnh, giảm cân, luyện tập thể dục thể thao thường xuyên hơn.

Thế nhưng, phần lớn lại không nghĩ rằng việc tăng cường trí tuệ và và sức khỏe tinh thần ở độ tuổi này cũng quan trọng không kém.

Theo kết quả của nhiều công trình nghiên cứu y khoa, nếu như một số khu vực trong não bộ của con người đã được định dạng từ lúc bẩm sinh hay thời thơ ấu, thì nhiều vùng khác - đặc biệt trên vỏ não (cerebral cortex) là nơi kiểm soát toàn bộ các hoạt động nhận thức như ngôn ngữ và tư duy, cũng như các chức năng cảm giác và vận động - đều có thể tiếp tục phát triển và “trẻ hóa” khi con người càng nhiều tuổi.
Thú vị hơn nữa, bộ não của con người có thể hồi phục sau khi bị chấn thương hay hư hỏng, thậm chí trong những trường hợp xấu như mất khả năng thị giác hay thính giác.

 2. Bác sĩ thần kinh học người Anh Oliver Sacks, tác giả của nhiều công trình nghiên cứu có uy tín tại Hoa Kỳ, cho biết một nữ bệnh nhân của ông bị điếc từ lúc 9 tuổi do sốt tinh hồng nhiệt (scarlet fever) nhưng lại có khả năng hiểu được người khác qua cách nhấp nháy môi (lip-reading). Ông kể có một lần ông quay lưng sang người này trong lúc khám bệnh thì bà này nói: “Tôi không nghe ông nói gì?”. Bác sĩ hỏi lại: “Ý bà muốn nói là bà không “thấy” tôi?”. Nữ bệnh nhân bảo: “Bác sĩ có thể gọi là “thấy” nhưng với trải nghiệm của tôi thì đó là “nghe”.

Theo bác sĩ Sacks, việc “nhìn” cử động từ miệng của người khác đã được nhanh chóng chuyển sang “nghe” trong nhận thức của người điếc. Nói một cách khác, não của nữ bệnh nhân này đã được điều kiện hóa từ một phương thức cảm giác này sang một phương thức khác.

Tác giả (thứ ba từ phải sang) trong một chương trình giao lưu văn hóa Việt Nam-Singapore trên truyền hình.
Tác giả (thứ ba từ phải sang) trong một chương trình
giao lưu văn hóa Việt Nam-Singapore trên truyền hình.

Cũng như thế, người mù cũng có thể “nhìn” theo phương cách riêng của họ. Mặc dù một số khu vực trong não bộ nếu không dùng đến có thể teo lại hoặc chết đi, nhưng thậm chí với cả người mù bẩm sinh, vùng thị giác cũng không hoàn toàn biến mất mà lại được khai triển ở những giác quan khác. Có lẽ vì lý do đó mà người mù thính tai hơn người bình thường và cảm nhận của họ từ các giác quan khác cũng mạnh mẽ và sâu sắc hơn.

3. Hiểu về khả năng vô biên của bộ não sẽ giúp chúng ta tự tin không ngừng rèn luyện trong học tập, sinh hoạt, làm việc và kinh doanh. Theo nhiều nhà thần kinh học, mặc dù càng nhỏ tuổi càng dễ tiếp thu cái mới, nhưng bộ não không bao giờ ngưng phát triển, thậm chí khi con người đã quá tứ tuần. Mỗi lần chúng ta thực hiện một kỹ năng cũ hay học một cái gì mới, những liên kết tế bào thần kinh (neuron) hiện tại sẽ càng mạnh mẽ hơn và sau một thời gian những neuron này sẽ tạo thành liên kết với những neuron khác. Thậm chí tế bào thần kinh mới cũng có thể được hình thành.

Những phát hiện mới đây của ngành khoa học về hệ thần kinh đã cho thấy những ảnh hưởng sâu sắc của thần kinh đối với các hoạt động căn bản của con người như tư duy, học tập, cảm xúc và giao tiếp. Theo một nghiên cứu của Trường kinh doanh Harvard, tế bào đặc biệt trong não bộ còn có thể lý giải cho những thành phần thần kinh của khả năng lãnh đạo bằng cảm xúc (emotional leadership).

Nghiên cứu cho thấy những ai làm việc với những nhà lãnh đạo hiệu quả đều trải nghiệm tương tác với họ. Điều này được tạo ra từ sự kết hợp của các tế bào thần kinh gương (mirror neuron), khiến con người có thể tạo hiệu ứng cảm xúc lan tỏa cho người xung quanh với các tế bào hình thoi (spindle cell) và các phân tử dao động (oscillator) trên màng tế bào, giúp chúng ta bắt chước cử động của người khác một cách vô thức.

Hành vi và ứng xử của một nhà lãnh đạo doanh nghiệp biết cách lôi kéo và dẫn dắt có thể ảnh hưởng đến các tế bào thần kinh của các cộng sự. Do tính năng động của các tế bào gương và phân tử dao động, bất cứ biểu hiện cảm xúc gì trong nhóm làm việc cũng sẽ nhanh chóng lan sang những người khác. Chẳng mấy chốc, những nhân tố cảm xúc này (tích cực hay tiêu cực) cũng sẽ ảnh hưởng đến toàn bộ doanh nghiệp, tăng cường hay kìm hãm hiệu quả kinh doanh. 

4. Nói bao giờ cũng dễ hơn làm. Nhiều nhà quản lý hay doanh nhân ở độ tuổi trung niên mang tiếng là thành đạt nhưng không thể ứng phó với thay đổi và tiếp tục vươn lên trong công việc, hoạt động kinh doanh hay cuộc sống, vì không thể vượt qua những rào cản tâm sinh lý hay bó hẹp trong tư tưởng “lực bất tòng tâm”. Theo một số nhà tư vấn, cách tốt nhất là dành thời gian tìm hiểu những gì bạn đang sở hữu về mặt trí tuệ, thể chất, cảm xúc và cả hành vi hay thói quen trong cuộc sống thường nhật.

Bài viết này có thể giúp bạn xây dựng một chương trình hành động để đổi mới tư duy với những kỹ năng và kiến thức mới. Việc tiếp cận thêm một ngoại ngữ mới ngoài tiếng Anh có thể làm thay đổi cấu trúc và chức năng sinh lý của não bộ, phát triển các mạch não và giúp bạn luôn giữ tinh thần minh mẫn.

Bạn có thể học đàn học hát, và nếu đã biết chơi đàn thì hãy thử học thêm một nhạc cụ mới. Không chỉ trau dồi nâng cao kiến thức chuyên môn nghiệp vụ để áp dụng vào thực tiễn công việc, bạn có thể tiếp cận thêm những lĩnh vực mới để mở rộng tầm nhìn và đa dạng hóa các phương pháp xử lý vấn đề. Việc giữ gìn sức khỏe thể chất, việc thách thức khả năng trí tuệ cũng sẽ làm cho cuộc sống của bạn thú vị và có ý nghĩa hơn trong năm mới.

Singapore, ngày 8-12-2016.

Các tin khác