Khám phá Thăng Long từ lòng đất

(ĐTTCO) - Du khách tới tham quan khu trưng bày “Những phát hiện khảo cổ học dưới lòng đất nhà Quốc hội” đều có chung cảm giác ngỡ ngàng, choáng ngợp bởi không gian huyền ảo, lung linh, vừa hiện đại nhưng cũng rất thâm trầm. Đây có thể coi là một bảo tàng khảo cổ học đầu tiên và hiện đại nhất Việt Nam tính cho tới thời điểm này.

(ĐTTCO) - Du khách tới tham quan khu trưng bày “Những phát hiện khảo cổ học dưới lòng đất nhà Quốc hội” đều có chung cảm giác ngỡ ngàng, choáng ngợp bởi không gian huyền ảo, lung linh, vừa hiện đại nhưng cũng rất thâm trầm. Đây có thể coi là một bảo tàng khảo cổ học đầu tiên và hiện đại nhất Việt Nam tính cho tới thời điểm này.

Tái hiện lịch sử 1.000 năm đất kinh thành

Bảo tàng nằm ở 2 tầng sâu của nhà Quốc hội. Với sự hỗ trợ của âm thanh và ánh sáng, cùng cách kết hợp nhiều thủ pháp trong một không gian đã tạo hiệu quả cao về thị giác. Đứng trước các hiện vật khô khan, câm lặng, du khách như cảm thấy chúng trở nên sinh động, hấp dẫn, biết nói, biết kể chuyện.

Đây cũng là lần đầu tiên, một tòa nhà công vụ ở Việt Nam, lại là cơ quan quyền lực cao nhất của đất nước có một bảo tàng ở bên trong. Toàn bộ khu trưng bày được cấu trúc theo lát cắt địa tầng khảo cổ, theo diễn biến thời gian từ xưa lại gần và nội dung được thể hiện lồng ghép, đan cài giữa di tích và di vật, trong đó di tích là hồn cốt.

Tầng hầm 1 có diện tích 1.700m2, trưng bày những khám phá khảo cổ học thời kỳ tiền Thăng Long. Tầng hầm 2 có diện tích trưng bày 2.000m2, mô tả khám phá về thời kỳ Thăng Long. Tại đây có hình ảnh về kiến trúc cung điện nhà Lý với 42 cột gỗ lớn cùng bộ mái công trình thông qua trưng bày các loại ngói lợp. Dọc lối đi có tủ trưng bày vật liệu kiến trúc và đồ dùng trong đời sống.

“Ở mỗi tầng hầm, trong mỗi không gian, chúng tôi lựa chọn những điểm nhấn nhằm đem lại những cảm xúc, những ấn tượng cho người xem và thể hiện những giá trị cốt lõi nhất của di sản đến công chúng một cách tự nhiên” - PGS. Bùi Minh Trí, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Kinh thành, Chủ nhiệm dự án trưng bày, nói.

 Trong không gian bảo tàng khảo cổ học đặc biệt ấy, lịch sử được tái hiện qua cách kể chuyện của các hiện vật dưới lòng đất tòa nhà Quốc hội. Ấy là những câu chuyện về phong tục của người Việt thông qua chiếc cóng đất nung có đường kính miệng 4cm; một video clip được chiếu trên tường mô tả người xưa đã chơi chim như thế nào, bẫy chim ra sao. Những hình ảnh này được lấy từ cuốn “Phong tục của người An Nam” do nhà dân tộc học Pháp Henri Oger thực hiện.

Theo PGS.TS Hoàng Văn Khoán, một trong những hiệu quả rõ nét của bảo tàng dưới lòng đất này là tính chân thực, hiện vật nguyên gốc, không bị lồng vào ý chủ quan của người làm trưng bày. “Nếu đi chậm, đi hết người ta có thể hình dung được cả tiến trình lịch sử lâu dài, đậm nét nhất là triều Lý, Trần, Lê” - PGS. Khoán nói.

Khu tham quan "Những phát hiện khảo cổ học dưới lòng đất nhà Quốc hội".

Khu tham quan "Những phát hiện khảo cổ học dưới lòng đất nhà Quốc hội".

Nghệ thuật trưng bày khảo cổ

Không chỉ thấy những hiện vật trưng bày trong tủ kính, người xem còn thấy được khối hiện vật âm dưới nền sàn, khi đi trên mặt sàn kính có cảm giác như đi trên hố khai quật thực sự. Hay đó còn là hình ảnh của một cung điện xưa, các cột ánh sáng được thiết kế công phu để người xem hình dung các cung điện thời Lý tại đây được xây dựng ra sao. Đặc biệt ấn tượng là những hiện vật lớn bày ngay trên sàn, không có tủ kính… khiến nhiều du khách choáng ngợp và bất ngờ.

PGS.TS Nguyễn Văn Huy, người đã nhiều năm làm việc trong ngành bảo tàng, chia sẻ đến đây người xem sẽ cảm thấy sự gắn kết chặt chẽ giữa cuộc sống và hiện vật. Điều đó làm cho bảo tàng thành công, và bản thân ông khi tham quan bảo tàng này cũng rất xúc động. “Xúc động một cách thật sự bởi những câu chuyện về lịch sử, về khảo cổ học tưởng như rất khó kể nhưng chúng ta đã kể được và kể rất hay.

Thí dụ, với một cái cóng - đồ đựng thức ăn cho chim ăn - được tìm thấy, các nhà khảo cổ học đã suy nghĩ làm thế nào để cái cóng nói được, giúp người xem biết được đời sống trong cung đình xưa như thế nào. Và người ta đã sáng tạo ra góc trưng bày vừa có cái cóng, vừa có cái lồng chim, vừa nghe tiếng chim hót và thấy chim bay nhảy trong cái lồng đó. Hay khi phát hiện một mảnh vỡ trong chiếc giếng cổ, người ta đã phục dựng lại cái giếng cổ, và ở giữa vẫn để lại hiện vật là những viên gạch xây dựng cái giếng đó. Tất cả những cái đó làm cho bảo tàng trở nên sống động” - PGS. Nguyễn Văn Huy chia sẻ cảm xúc.

Lịch sử vàng son của Kinh đô Thăng Long cùng dấu tích cung điện còn được diễn giải sinh động với công nghệ trình diễn mapping và media (kỹ thuật dùng ánh sáng để tạo hiệu ứng 3D, nhằm tạo các khối hình ảnh tương tác trong không gian 3 chiều), đã tái tạo một bức tường bao quanh cung điện theo đúng chiều cao thật 2,72m. Ở đó, thời gian đang trôi qua 4 mùa cùng hoa lá, chim muông với lá vàng rơi cùng những rêu phong…

Một trong những điểm nhấn ấn tượng đối với du khách khi tới đây là 2 bức tranh tường đặc sắc với tên gọi “Rồng bay” và “Bình minh Thăng Long” có kích thước lớn được lắp ghép từ chính mảnh vỡ của các loại gạch ngói khai quật được tại khu di tích, và chứa đựng những thông điệp của lịch sử xây dựng Kinh đô Thăng Long. Bức tranh “Rồng bay” được khơi nguồn từ hình tượng rồng thời Lý và ghi chép của sử cũ về sự kiện năm 1010, khi vua Lý Công Uẩn hạ “Chiếu dời đô” từ Hoa Lư về xây dựng Thăng Long trở thành kinh đô hoa lệ cùng quốc gia Đại Việt cường thịnh. Cùng trong tầng hầm này, khu vực tương tác nằm ở đầu phía Bắc là nơi công chúng, đặc biệt là trẻ em được tự do khám phá và trải nghiệm về khảo cổ học.

Mô hình công trường khai quật khảo cổ học cùng những dụng cụ khai quật và hình ảnh các nhà khảo cổ học đang cần mẫn làm việc trên công trường, được tái hiện theo tỷ lệ 1/50 sẽ giúp mọi người hiểu rõ hơn về ngành khảo cổ học ở Việt Nam. Các thiết bị tương tác hiện đại như màn hình cảm ứng lớn 48inch, 90inch và sàn tương tác lớn là không gian để khai thác thông tin, cũng là nơi để trẻ em thoải mái vui chơi với các trò chơi liên quan đến khám phá khảo cổ học.

Chia sẻ cảm xúc sau khi tham quan khu trưng bày, GS. Quang Ngọc, Phó Chủ tịch Hội Khoa học lịch sử Việt Nam, thốt lên: “Rất sống động! Sức biểu cảm mạnh mẽ. Những hiện vật tưởng chừng khô khan ấy thông qua cách thể hiện mới đã khiến người xem cảm thấy cuốn hút, gần gũi hơn. Ở đó, là cả câu chuyện ngàn năm lịch sử. Đây có thể coi là một bước tiến dài trong việc trưng bày hiện vật lịch sử”.

Các tin khác