Ngày 24-1-2011, tờ The Age của Australia cho biết các nhà điều tra nước này đã tiến thêm một bước trong cuộc điều tra liên quan đến hoạt động hối lộ và đút lót của Công ty Securency International Pty Limited (Australia) để giành được các hợp đồng in tiền polymer (*). Nhân sự kiện này, ĐTTC xin điểm lại một số chi tiết đáng chú ý xung quanh sự việc bê bối kéo dài này.
Hối lộ trên diện rộng
Theo điều tra của cảnh sát liên bang Australia (AFP), lãnh đạo của Securency International đã lập “quỹ đen” để chi cho việc đút lót quan chức ở các nước khách hàng tiềm năng, trong đó có Việt Nam. Hồi tháng 10-2010, cơ quan chống tham nhũng của Malaysia cho biết đã bắt giam 3 người vì tình nghi có dính líu đến việc hối lộ giành hợp đồng in tiền polymer ở Australia. Trước đó, 2 người khác đã bị bắt tại Anh sau khi cảnh sát Australia, Anh và Tây Ban Nha thực hiện những cuộc điều tra nhắm vào hoạt động đưa hối lộ tại Securency.
Ủy ban Chống tham nhũng Malaysia (MACC) cho biết 3 đối tượng trên bị bắt sau khi có những cáo buộc liên quan đến việc nhận hối lộ từ Securency International. “Tôi có thể xác nhận MACC đã bắt 3 người để hỗ trợ điều tra” - Giám đốc điều tra Mustafar Ali của MACC nói. Truyền thông Malaysia trước đó đưa tin một doanh nhân Malaysia đã được phía Securency International trả đến 11,3 triệu ringgit (3,71 triệu USD) để giúp vận động hành lang với Ngân hàng Trung ương và Chính phủ Malaysia đồng ý sử dụng tiền polymer. Báo chí Australia cho biết doanh nhân nọ đã được Securency International và Note Printing Australia (công ty in tiền polymer, trực thuộc RBA) thuê trong giai đoạn cuối năm 1990 đến năm 2007.
 |
| Tiền polymer Việt Nam trong thời gian ngắn đã xuống cấp. |
Vụ việc không dừng ở Malaysia. Vào tháng 10-2009, Quốc hội Nigeria đã tiến hành điều tra cáo buộc việc cựu Thống đốc ngân hàng trung ương nước này nhận hối lộ đến 1 triệu USD cho việc lưu hành tiền polymer. Cuộc điều tra được tiến hành sau khi hãng tin AFP cho biết điều tra của họ đã phát hiện Securency International đã chi hàng triệu USD cho 2 thương nhân người Anh, Berry và Harding, có quan hệ mật thiết với các nhà chính trị cao cấp ở Nigeria. Báo chí Nigeria cáo buộc cựu Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nigeria (CBN) Chukwuma Soludo nằm trong số những quan chức tình nghi đã nhận tiền hối lộ của Securency International năm 2006. Ehi Okoyomon, Giám đốc điều hành Công ty in tiền Nigerian Security Printing and Minting Company, nói với tờ BusinessDay của Nigeria rằng các cuộc đàm phán năm 2006 với Securency International là do ông Soludo đứng đầu.
Giữa năm 2010, trước áp lực của dư luận trong nước, Ủy ban Bài trừ tham nhũng Indonesia (KPK) buộc phải công bố việc điều tra về những cáo buộc cho rằng các quan chức ngân hàng trung ương nước này (BI) đã nhận ít nhất 1,3 triệu USD tiền hối lộ từ Securency International vào năm 1999 để xúc tiến việc in và lưu hành tiền polymer ở nước đông dân nhất Đông Nam Á này. Động thái này diễn ra sau khi tờ The Age ở Melbourne nói 2 quan chức BI (được nhắc đến dưới tên ông S. và ông M.) đã nhận tiền hồi lộ của Securency International từ người môi giới Radius Christanto, doanh nhân người Indonesia. Theo đó, Radius đã đưa hối lộ 1,3 triệu USD để nhận được hợp đồng trị giá 50 triệu USD về việc in 500 triệu tờ 100.000 rupiah.
Tại Ấn Độ, một người môi giới tên là Aditya Khanna cũng bị cáo buộc đã thay mặt Securency International đưa hối lộ để giành được hợp đồng in tiền polymer tại nước này. Theo truyền thông trong nước, Khanna có quan hệ thân thiết với nhà chính trị cao cấp Natwar Singh, người trước đó bị cảnh sát Ấn Độ điều tra vì có liên quan đến các hoạt động mua bán vũ khí.
Diễn biến mới
Trong số báo ra ngày 24-1-2011, The Age dẫn lời “các nguồn hợp pháp” khẳng định Securency đã chi hàng chục ngàn USD cho việc theo học tại Đại học Durham (Anh) của một cựu quan chức cao cấp thuộc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Các nguồn tin của The Age cho rằng số tiền trên được trích từ một “quỹ hoa hồng” khoảng 14,95 triệu USD (15 triệu dola Australia - AUD) được Securency trả cho một người môi giới tại Việt Nam để giúp họ giành được hợp đồng cung cấp nguyên liệu in tiền polymer với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Tin tức này cũng được đăng tải trên tờ Financial Times của Anh vào ngày (26-1).
The Age cho biết cảnh sát Australia nghi ngờ các khoảng hối lộ cho người môi giới ở Việt Nam được trả qua các tài khoản ngân hàng ở Hồng Công và Thụy Sĩ với phê chuẩn của RBA, đã được “chuyển cho các quan chức Việt Nam và thân nhân họ”.
Tiền polymer là sản phẩm từ kết quả hợp tác nghiên cứu của Ngân hàng Trung ương Australia (RBA), Tổ chức Nghiên cứu công nghiệp và khoa học Khối thịnh vượng chung Australia (CSIRO) và Trường Đại học Melbourne. Loại tiền này được phát hành đầu tiên tại Australia vào năm 1988. Tiền polymer được làm bằng polymer polypropylene (BOPP), một chất liệu có sức bền cao và được tích hợp nhiều tính năng an ninh không thể có ở tiền giấy, giúp loại tiền này khó làm giả hơn. Securency - liên doanh giữa RBA và Innovia Films - công ty chuyên thiết kế và sản xuất các loại phôi tiền polymer, đã rao bán phôi in loại tiền này trên toàn thế giới, với mác “Guardia” (Người bảo vệ). Tính đến năm 2010, đồng tiền in trên chất liệu polymer đã được phát hành tại hơn 30 nước trên thế giới. Trong đó có 8 nước đã chuyển qua sử dụng hoàn toàn tiền polymer thay cho tiền giấy, gồm Australia, Bermuda, Brunei, New Zealand, Nicaragua, Papua New Guinea, Romania và Việt Nam. Những nước và vùng lãnh thổ khác đã phát hành tiền polymer bao gồm Bangladesh, Brazil, Chile, Hồng Công, Indonesia, Israel, Malaysia, Mexico, Nepal, Singapore, Solomon Islands (không phát hành thêm nữa), Sri Lanka, Thái Lan, Samoa, Zambia, Trung Quốc, Đài Loan, Kuwait và Bắc Ireland. |
