Trong phiên khai mạc hội thảo, TS. Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia, cho biết hệ thống tài chính Việt Nam về cơ bản đang bắt nhịp các xu hướng chủ đạo là xu hướng chuyển đổi số; tiền kỹ thuật số; thay đổi chính sách tiền tệ - tài khóa; tái cấu trúc, lành mạnh hóa và chuẩn hóa; phát triển tài chính xanh, NH xanh; và hội nhập tài chính – NH.
Tuy nhiên, rủi ro và thách thức đối với hệ thống tài chính Việt Nam đang đặt ra, bao gồm các nguy cơ rủi ro tài chính; thách thức từ nội tại nền kinh tế; những bước tiến về thể chế góp phần nâng cao sức chịu đựng của nền kinh tế và hệ thống tài chính nhưng còn chậm so với yêu cầu; rủi ro tội phạm trong lĩnh vực tài chính - NH; thách thức phát triển tài chính xanh, NH xanh.
Theo đó, Việt Nam cần hoàn thiện và thực thi có hiệu quả các chiến lược và thể chế pháp luật trong lĩnh vực tài chính – NH; hành lang pháp lý cho các mô hình kinh doanh mới trong nền kinh tế số, tài chính - tiền tệ số và tài chính xanh; năng lực quản lý, giám sát, an toàn và ổn định hệ thống tài chính-tiền tệ… để có thể vừa chủ động nắm bắt cơ hội, triển vọng phát triển, vừa phòng ngừa rủi ro, hướng tới phát triển bền vững.
Trong phần thảo luận về chủ đề hệ thống tài chính toàn cầu và chiến lược cho Việt Nam đã đưa ra góc nhìn đa chiều về tình hình thị trường tài chính, trong đó có nhiều ý kiến đóng góp về vấn đề xây dựng TTTC quốc tế.
Quang cảnh Hội thảo “Định hình lại hệ thống tài chính toàn cầu và chiến lược của Việt Nam” sáng 27-4. Mở đầu phiên thảo luận, TS. Nguyễn Đức Kiên, Tổ trưởng Tổ Tư vấn kinh tế của Thủ tướng Chính phủ, chia sẻ năm 2020 Việt Nam đạt mức thu nhập bình quân 2.779USD/ người; đến năm 2025 đạt mức thu nhập bình quân 4.700-5.000USD/người và đến năm 2030 đạt 7.500USD/người, nhu cầu phát triển vốn trong nước rất lớn, bao gồm cả vốn từ nguồn ngân sách nhà nước và vốn từ các tổ chức kinh tế khác. Trong đó, việc phát hành trái phiếu chính phủ (TPCP) là trong những kênh quan trọng để đảm bảo nguồn vốn đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế xã hội.
Nhưng nếu chỉ phụ thuộc vào huy động từ thị trường vốn trong nước, không chỉ không đủ còn tạo áp lực rất lớn tới thị trường tài chính trong nước vẫn trong giai đoạn cần củng cố, khắc phục những hạn chế nội tại. Vì vậy, mục tiêu của phát hành TPCP trên thị trường vốn quốc tế trong thời gian tới nhằm chủ động đáp ứng nhu cầu vốn cho đầu tư phát triển và tái cơ cấu nợ Chính phủ, với chi phí và mức độ rủi ro phù hợp với điều kiện thị trường quốc tế và năng lực trả nợ trong nước, góp phần bảo đảm khả năng trả nợ của Chính phủ, an toàn nợ công và an ninh tài chính quốc gia giai đoạn 2021-2030.
Trong phần chia sẻ của mình, TS. Trần Du Lịch, chuyên gia kinh tế cho biết thị trường tài chính gồm thị trường vốn và thị trường tiền tệ. Nhưng tại Việt nam, kênh tạo vốn cho nền kinh tế chủ yếu là NHTM. Đồng thời, thị trường tài chính còn quá non trẻ, sản phẩm tài chính nghèo nàn. Đây là điểm tồn tại cần xử lý.
Phân tích về vấn đề xây dựng TTTC quốc tế TPHCM, chuyên gia này cho rằng cần đưa ra lộ trình có 3 giai đoạn. Giai đoạn 1 (2021-2025) xây dựng khẳng định vai trò của TTTC quốc gia. Giai đoạn 2 (2026-2030) TPHCM sẽ nâng lên vai trò TTTC khu vực và khoảng 10-15 năm sau hình thành TTTC quốc tế. Vì muốn hình thành TTTC quốc tế phải gắn với 2 điều kiện là tự do hoá tài khoản vốn và chuyển đổi đồng tiền - những việc sẽ mất thời gian rất lâu.
Liên quan đến nội dung này, GS.TS Trần Ngọc Thơ, cũng đặt vấn đề nếu không có tham vọng ngang bằng vượt trội với các TTTC quốc tế lớn hiện nay, việc xây dựng TTTC quốc tế đặt tại TPHCM có thành công không? Điển hình TTTC quốc tế Gujarat của Ấn Độ đã đưa ra tầm nhìn từ năm 2016 là phấn đấu ngang bằng với các TTTC quốc tế hàng đầu, sau 5 năm đã xếp hạng 10 TTTC quốc tế. Điều này cho thấy tham vọng ngang bằng vượt trội ngay từ đầu là vấn đề cần được đặt ra.
GS.TS Sử Đình Thành, Hiệu trưởng UEH, cho rằng chủ đề về TTTC TPHCM không phải mới mà đã đặt ra cách đây 20 năm. Nhưng nếu không có tham vọng sẽ không có quyết tâm, không có quyết tâm sẽ không có sự thay đổi về thể chế và chính sách cũng như lựa chọn mô hình, bước đi đúng. Tại sao quy mô TPHCM đang đi xuống so với yêu cầu phát triển của cả nước. Chúng ta bị nghẽn mô hình và ý tưởng trong thể chế. Vì thế phải có cơ chế sanbox mới hy vọng TP sẽ có bước phát triển tạo đà liên kết vùng.
TS. Trương Văn Phước, Thành viên Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng, chia sẻ: Có quan điểm nói TTTC này phải xây tòa nhà cao ở Thủ Thiêm, nhưng tôi cho rằng nếu các bộ ngành không đồng tình sẽ không có TTTC nào, vì TTTC này là thể chế của một thị trường vốn, thị trường tiền tệ, những cơ quan như Bộ Tài chính và NHNN không đồng tình sẽ không làm được. Vì vậy nếu TTTC đặt ở quan điểm phục vụ cho đất nước và chính dịch vụ tài chính, những thể chế đó phải được thay đổi và sandbox không chỉ để dành cho TPHCM mà cho cả Việt Nam”.
TS. Lê Đạt Chí, Phó khoa Tài chính, UEH, cho rằng đến nay về cơ bản NHNN có thông điệp dự trữ ngoại hối rất cao, đó là bức tranh đáng mừng. Trước xu hướng các nước châu Âu và Mỹ gia tăng chi tiêu, Việt Nam phải tận dụng thương mại toàn cầu để có dự trữ ngoại hối. Đồng thời, hiện nay việc tận dụng bối cảnh này để xây dựng TTTC để nắm bắt xu hướng là đương nhiên. Một TTTC sẽ phục vụ cho cả nền kinh tế cất cánh.
Chia sẻ thêm, ông Thomas Hung Tran, chuyên gia phòng chống gian lận và tội phạm tài chính Anh quốc, nói phát triển thị trường tài chính và trở thành TTTC đã trở thành mục tiêu và chiến lược của các quốc gia mới nổi. Đây là chiến lược phát triển kinh tế đúng đắn. Bởi chỉ khi thị trường tài chính đạt đến mức độ phát triển nhất định, nguồn vốn từ giới chủ doanh nghiệp và nhà đầu mới được lưu thông hiệu quả đến các chủ thể có nhu cầu sử dụng vốn trong nền kinh tế, tạo điều kiện chuyển giao công nghệ, chất xám và kinh nghiệm quản lý.
Tuy nhiên, chiến lược này cũng đồng thời thu hút giới tội phạm tài chính, những người hiểu rõ nhu cầu vốn tại các thị trường mới nổi, cũng như tính sơ khai của các biện pháp nhận diện và phòng thủ trước tội phạm tài chính của các thị trường này. Hiện Việt Nam cũng đang là mục tiêu của nhiều nhóm tội phạm tài chính xuyên quốc gia để chuyển hóa nguồn vốn bất hợp pháp. Vì vậy, Việt Nam cần nâng cao khả năng ứng phó tội phạm tài chính, giúp thị trường tài chính Việt Nam giữ vững mục tiêu là điểm đến hấp dẫn cho giới chủ doanh nghiệp và nhà đầu tư chân chính.
