* Tăng thu ngân sách hàng tỷ USD
(ĐTTCO) - Chuyên gia kinh tế lo ngại tăng thuế môi trường với xăng dầu sẽ làm tăng giá cả hàng hóa, giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp và thu nhập người dân.
 |
Trước ý kiến phản hồi của Bộ Tài chính về đề xuất tăng khung thuế bảo vệ môi trường với mặt hàng xăng dầu từ 1.000 - 4.000 đồng/lít lên 3.000 - 8.000 đồng/lít, chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cho rằng, việc tăng thuế là “lợi bất cập hại” vì sẽ đẩy giá cả hàng hóa, làm giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp và giảm thu nhập của người dân.
PV: Bộ Tài chính cho biết đề xuất tăng khung thuế bảo vệ môi trường nhằm phù hợp với chính sách phát triển kinh tế - xã hội của nhà nước trong từng thời kỳ, đặc biệt trong điều kiện phải cắt giảm dần thuế nhập khẩu theo các cam kết quốc tế. Ông bình luận như thế nào về lập luận này?
Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long: Đây không phải là lần đầu tiên Bộ Tài chính nêu quan điểm tăng thuế bảo vệ môi trường để bù đắp giảm thu từ thuế xuất nhập khẩu. Song, đề xuất tăng thuế này chưa nhận được sự đồng tình của các cơ quan chức năng, đặc biệt là dư luận xã hội.
Những ý kiến phản đối từ người dân và các chuyên gia đã được phản ánh trong thời gian trước, song Bộ Tài chính vẫn giữ nguyên quan điểm này, điều này cho thấy cơ quan này chưa thực sự cầu thị.
Đề xuất tăng thuế bị phản đối mạnh do cách tính toán chưa thực sự công bằng. Tôi nhận thấy rõ, cơ quan chức năng chỉ tính toán có lợi cho mình mà chưa đề cập cụ thể đến tác động đối với xã hội, người tiêu dùng và doanh nghiệp. Trong khi đó, một chính sách được đưa ra cần phân tích rõ ràng mặt tích cực và tiêu cực.
Tạm tính cho thấy, với giá xăng dầu nhập khẩu (giá CIF) ở mức trên 9.000 đồng/lít hiện nay, mức thuế bảo vệ môi trường 3.000 đồng/lít tương ứng với 30% giá nhập khẩu. Đây là một tỷ lệ quá cao.
Bên cạnh đó, cách đánh thuế tuyệt đối – một khoản tiền nhất định theo một lít xăng dầu, thay vì áp thuế tương đối – tỷ lệ phần trăm theo một lít xăng dầu là không công bằng mà chỉ có lợi cho cơ quan hành thu, tức là, giá xăng dầu có tăng giảm như thế nào thì nguồn thu vẫn ở một mức cố định như vậy. Nhiều nước tiên tiến trên thế giới chỉ đánh thuế theo tỷ lệ tương đối.
Thuế là công cụ quan trọng để tăng nguồn thu bảo vệ môi trường nhưng không phải là công cụ duy nhất. Cùng với thuế, cần xem xét các công cụ khác với những chế tài xử phạt thật nặng tay với các hành vi gây tổn hại đến môi trường.
Mặt khác, Chính phủ đang chủ trương tái cơ cấu thu chi ngân sách, song, nếu chỉ nhăm nhăm tăng thu mà không chú trọng giảm chi một cách hợp lý, kỷ luật ngân sách không nghiêm thì không hẳn hiệu quả.
Ngược lại, cách thức hành thu như vậy sẽ gây nhiều hệ lụy đáng ngại là giá nguyên liệu đầu vào cao làm giảm năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp từ đó dẫn đến thua thiệt ngay trên chính sân nhà. Hậu quả là, doanh nghiệp sẽ không có lợi nhuận để đóng thuế. Hay nói cách khác, việc tăng thu thuế này chính là “lợi bất cập hại”.
- Bộ Tài chính cũng khẳng định, giá xăng dầu của Việt Nam hiện thấp hơn các nước khác. Đây là một trong các yếu tố dẫn đến đề xuất tăng giá xăng dầu của cơ quan này. Theo ông, giá xăng dầu Việt Nam có thực sự thấp không?
-Nói như vậy là không công bằng vì giá xăng dầu Việt Nam chỉ thấp hơn một số nước, nhưng cũng cao hơn rất nhiều nước khác, đặc biệt là các nước có năng lực cạnh tranh tốt hơn Việt Nam như Singapore, Malaysia, kể cả cường quốc như Mỹ.
Đáng chú ý, khi nói đến sự cao thấp của giá xăng dầu cũng cần so sánh với thu nhập bình quân đầu người. Khi thu nhập người dân vẫn ở mức thấp mà giá xăng dầu cao cũng có nghĩa là người dân Việt Nam sẽ có ít tiền để chi tiêu hơn. Như vậy là không khoan thư sức dân.
- Đến nay, các khoản chi từ thuế bảo vệ môi trường vẫn chưa được công khai một cách cụ thể. Theo ông, cách làm này có thỏa đáng không trong khi nguồn thu này đã và đang tăng lên trong thời gian qua?
- Kinh nghiệm của các nước phát triển cho thấy, nguồn thu và chi thuế bảo vệ môi trường cần được công khai minh bạch rõ ràng. Năm 2016, số thu từ thuế bảo vệ môi trường là hơn 42.000 tỷ đồng, trong khi số chi cho bảo vệ môi trường chỉ khoảng hơn 12.000 tỷ nhưng cụ thể chi như thế nào, khoản còn lại sẽ để làm gì lại không được công khai.
-Xin cảm ơn ông!
| * Nếu thuế bảo vệ môi trường với xăng dầu tăng lên 8.000 đồng/lít, ngân sách sẽ tăng thu hàng tỷ USD. Theo tính toán, nếu nâng thuế bảo vệ môi trường với xăng dầu lên gấp 2-3 lần hiện tại, ngân sách sẽ thu thêm được số tiền rất lớn. Số thu tăng cao nếu nâng thuế Theo lý giải của ông Phạm Đình Thi, Vụ trưởng Vụ Chính sách Thuế, Bộ Tài chính mới chỉ đề xuất điều chỉnh khung thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu từ 1.000 đồng-4.000 đồng/lít lên 3.000 đồng-8.000 đồng/lít. Hiện mức thuế bảo vệ môi trường cụ thể đối với xăng vẫn áp dụng như hiện hành là 3.000 đồng/lít. Trên cơ sở đánh giá tác động cụ thể đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, tới giá bán lẻ xăng dầu và đời sống người dân, tùy vào điều kiện kinh tế - xã hội từng thời kỳ, Chính phủ sẽ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định mức thuế bảo vệ môi trường cụ thể đối với xăng dầu trong phạm vi khung quy định tại Luật cho phù hợp. Có nghĩa, nếu được Quốc hội thông qua khung thuế lên mức tối thiểu 3.000 đồng/lít, tối đa 8.000 đồng/lít, thì việc điều chỉnh mức thuế, chẳng hạn từ mức 3.000 đồng/lít hiện hành lên con số cụ thể, ví dụ như 4.000 hay 5.000 đồng/lít sẽ do Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định. Vậy nếu mức thuế xăng dầu giữ nguyên như hiện hành (xăng, nhiên liệu bay 3.000 đồng/lít, dầu diesel 1.500 đồng/lít; dầu mazut dầu nhờn mỡ nhờn 900 đồng/lít,kg) số thuế bảo vệ môi trường ngân sách thu được từ xăng là bao nhiêu? Theo tính toán của Bộ Tài chính, nếu giữ nguyên mức thu này, ngân sách sẽ thu được hơn 21.200 tỷ đồng từ xăng; 15.600 tỷ đồng từ dầu diesel; 2.100 tỷ đồng từ nhiên liệu bay, dầu mazut là hơn 1.200 tỷ đồng. Như vậy, tổng số thu từ xăng dầu sẽ là hơn 40.100 tỷ đồng. Còn nếu một ngày nào đó, thuế bảo vệ môi trường xăng dầu lên tối đa (xăng 8.000 đồng/lít, nhiên liệu bay 6.000 đồng/lít, dầu diesel 4.000 đồng/lít…) thì số tiền ngân sách thu được không hề nhỏ. Bộ Tài chính đã có tính toán con số này. Cụ thể, nguồn tin này cho biết, nếu thuế xăng lên tối đa 8.000 đồng/lít thì ước tính ngân sách thu được 56.600 tỷ đồng, gấp gần 3 lần mức thu hiện tại. Dầu diesel cũng sẽ thu được hơn 41.600 tỷ đồng, gấp gần 3 lần mức thu hiện tại… Tổng cộng, nguồn thu từ thuế bảo vệ môi trường với xăng dầu ở phương án tối đa ước tính đạt gần 110.000 tỷ đồng, gấp gần 3 lần hiện tại. Lưu ý thêm, mức thuế tối đa 8.000 đồng/lít với xăng mà Bộ Tài chính xây dựng là để cho một lộ trình dài hơi, tùy tình hình cụ thể, không phải tăng ngay thuế bảo vệ môi trường lên 8.000 đồng/lít xăng. Kiên trì đề xuất nâng khung thuế Kể từ khi công bố kế hoạch nâng trần khung thuế bảo vệ môi trường với xăng từ mức 1.000-4.000 đồng/lít hiện tại lên mức 3.000-8.000 đồng/lít, Bộ Tài chính đã nhận được nhiều ý kiến góp ý từ các bộ ngành, doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp. Nhưng cho đến nay, Bộ Tài chính vẫn kiên định mục tiêu nâng khung thuế bảo vệ môi trường 3.000-8.000 đồng/lít. Góp ý cho đề xuất này, Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam kiến nghị không tăng khung thuế cao như vậy. Cụ thể Hiệp hội đề nghị mức tăng khung thuế bảo vệ môi trường với xăng chỉ là tối thiểu 3.000 đồng/lít - tối đa 5.000 đồng/lít; Diesel tối thiểu 1.500đồng/lít - tối đa 3.000 đồng/lít; Nhiên liệu bay tối thiểu 3.000 đồng/lít - tối đa 5.000 đồng/lít. Bộ Tư pháp, Bộ Ngoại giao cũng đề nghị Bộ Tài chính cân nhắc kỹ lưỡng và cẩn trọng. Giải trình lại, Bộ Tài chính cho rằng: Việc đề xuất mức thuế bảo vệ môi trường tối đa đối với xăng dầu (trừ dầu hỏa) như tại dự thảo gửi xin ý kiến đã được Bộ Tài chính nghiên cứu và tính toán đảm bảo phù hợp với các mục tiêu. Chẳng hạn để Ủy ban thường vụ Quốc hội có cơ sở điều chỉnh mức thuế bảo vệ môi trường cụ thể phù hợp với chính sách phát triển kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ và mức độ gây tác động xấu đến môi trường của hàng hóa, "Qua đó, góp phần nâng cao hơn nữa trách nhiệm và nhận thức của tổ chức, cá nhân đối với môi trường và khuyến khích sản xuất, tiêu dùng hàng hóa thân thiện với môi trường; Phù hợp với lộ trình cắt giảm, bù đắp thuế nhập khẩu giảm trong dài hạn theo cam kết quốc tế; Phù hợp với mức thu của các nước xung quanh nhằm hạn chế tình trạng buôn lậu xăng dầu", theo Bộ Tài chính. Vì vậy, Bộ Tài chính đề nghị giữ nguyên mức thuế tối đa đã đề xuất. Tại dự thảo Luật Thuế bảo vệ môi trường (sửa đổi) mới nhất Bộ Tài chính đang xây dựng, các mức thuế cũng không thay đổi sau nhiều "can gián". |
