Ung nhọt DNNN Trung Quốc (K1): Nghi án rửa tiền

Sự phát triển thần tốc của doanh nghiệp nhà nước (DNNN) Trung Quốc trong 10 năm qua đã khiến chúng trở thành những thực thể có quyền lực cao và phát sinh nhiều ung nhọt, từ nợ công đến hối lộ và thậm chí rửa tiền. Đây sẽ là một trở ngại lớn cho Bắc Kinh trong nỗ lực cải cách kinh tế.

Ngày 9-7 vừa qua, Đài truyền hình Trung ương Trung Quốc (CCTV) khiến nhiều người ngạc nhiên khi phát bài điều tra, cáo buộc Ngân hàng Trung Quốc (BOC - một ngân hàng quốc doanh) rửa tiền, vi phạm quy tắc quản lý ngoại hối, trợ giúp chuyển tiền mặt ra khỏi Trung Quốc cho giới nhà giàu muốn định cư ở nước ngoài.

Động thái đáng ngờ

CCTV cũng cáo buộc tội danh rửa tiền đối với Citic Bank - ngân hàng do Tập đoàn Citic Group kiểm soát và được điều hành trực tiếp từ Hội đồng Nhà nước. CCTV cho chiếu một đoạn hình cho thấy phóng viên điều tra của họ đang được một nhân viên của BOC chi nhánh Quảng Đông chỉ dẫn cách lách luật ngoại hối để chuyển tiền ra nước ngoài.

“BOC ngang nhiên cung cấp dịch vụ rửa tiền và bịa đặt thông tin thông qua dịch vụ Youhuitong” - CCTV nói . Chính quyền Trung Quốc chỉ cho phép mỗi cá nhân chuyển đổi tối đa 50.000USD từ đồng NDT mỗi năm. Từ năm 2011, BOC mở dịch vụ Youhuitong để giúp khách hàng chuyển tiền ra nước ngoài đầu tư, trong một nỗ lực của chính phủ Trung Quốc nhằm quản lý tốt hơn số dự trữ ngoại hối hơn 4.000 tỷ USD và quốc tế hóa NDT.

Tờ Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP) cho rằng việc CCTV tấn công một ngân hàng thuộc sở hữu nhà nước là động thái bất ngờ, đặc biệt sau chỉ thị của cơ quan quản lý báo chí hồi tháng trước cấm truyền thông đưa tin chỉ trích các tổ chức thuộc nhà nước nếu không được cho phép.

“Động thái một hãng truyền hình nhà nước đánh một ngân hàng nhà nước với quy mô và tính nghiêm trọng của cáo buộc cho thấy CCTV đã nhận được sự đồng ý từ chính quyền cấp cao” - SCMP viết. Một bài báo của Shanghai Securities News hôm 9-7 cho biết Ngân hàng Xây dựng Trung Quốc (CCB - một trong tứ đại ngân hàng Trung Quốc) cũng cung cấp những dịch vụ tương tự Youhuitong.

Cấp phép hoạt động phi pháp?

SCMP trích lời một quan chức giấu tên nói các dịch vụ chuyển tiền ra nước ngoài của 2 ngân hàng nói trên không phải là hoạt động kinh doanh bất hợp pháp: “Cả BOC và Citic Bank chỉ có thể thực hiện hoạt động kinh doanh này khi nhận được sự cho phép từ chi nhánh Quảng Đông của Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBOC).

Nếu có vấn đề gì, không phải là về việc nó có hợp pháp hay không, mà là nó được làm như thế nào”. BOC cũng lên tiếng phủ nhận cáo buộc từ CCTV khi cho rằng báo cáo của CCTV là lệch lạc và thiếu hiểu biết về Youhuitong.

“BOC giới thiệu dịch vụ chuyển tiền xuyên quốc gia từ năm 2011, chỉ cho phép chuyển tiền vì mục đích nhập cư hoặc đầu tư tài sản nước ngoài. Ngân hàng chúng tôi có quy trình xử lý rất nghiêm ngặt” - tuyên cáo của BOC viết và cho biết các giao dịch chuyển tiền được cơ quan quản lý cấp phép và ngân hàng phải báo cáo với họ.

Theo May Yan, một nhà phân tích của Barclays Plc, chương trình này là một dấu hiệu cho thấy Trung Quốc đang thử nghiệm các cách thức cho phép chuyển NDT ra nước ngoài, trước khi phổ biến rộng rãi. Mục tiêu đã được công bố bởi các nhà hoạch định chính sách từ những năm 1990 và là một bước tiến tới kế hoạch biến Thượng Hải thành thủ đô tài chính toàn cầu vào năm 2020.

Hồi tháng 2, PBOC đã công bố các quy tắc giúp các công ty hoạt động trong khu vực tự do thương mại Thượng Hải dễ dàng chuyển NDT trong và ngoài nước hơn. NDT đã vượt qua đồng EUR trở thành loại tiền tệ phổ biến thứ hai thế giới trong tài chính thương mại vào năm 2013, theo Hiệp hội Tài chính viễn thông liên ngân hàng thế giới (SWIFT).

Dù BOC không cung cấp số liệu, tờ 21st Century Business Herald ước tính ngân hàng này đã chuyển khoảng 20 tỷ NDT (3,4 tỷ USD) ra nước ngoài thông qua Youhuitong. Nhiều ngân hàng thương mại ở Quảng Đông cũng cung cấp dịch vụ tương tự. Cho đến nay dịch vụ Youhuitong đã bị tạm ngưng để PBOC và cơ quan chống rửa tiền kiểm tra các chứng từ của tất cả giao dịch đã thực hiện.

Một nhân viên phụ trách Youhuitong của BOC cho biết việc chuyển tiền cho các khách hàng Youhuitong thường mất vài tuần đến 1 tháng. Khách hàng phải cung cấp chứng từ chứng minh nguồn gốc sạch của số tiền muốn chuyển, như biên lai nộp thuế và chứng minh thu nhập, cũng như một thỏa thuận mua tài sản ở nước ngoài, hay giấy phép di cư…

Khách hàng Youhuitong thường phải gửi NDT vào BOC ít nhất 2 tuần trước khi số tiền được chuyển đi, nhân viên giấu tên cho biết. Một khi việc chuyển tiền được cấp phép, khách hàng và ngân hàng sẽ thỏa thuận mức chênh lệch trước khi số tiền được chuyển vào một tài khoản nước ngoài do khách hàng chọn. Nếu số tiền để mua bất động sản, nó sẽ chuyển thẳng vào tài khoản của người bán để bảo đảm không bị sử dụng cho mục đích khác.

Nhu cầu nhà giàu

Ngân hàng HSBC, một trong những ngân hàng nước ngoài có mạng lưới chi nhánh lớn nhất ở Trung Quốc, từ lâu đã cung cấp cho khách hàng Trung Quốc một cách khác để truy cập vào các khoản thế chấp ở nước ngoài trong khi tránh được các giới hạn về chuyển đổi ngoại tệ, điều tra của tờ SMH (Australia) cho biết. Theo đó, khách hàng gửi NDT vào chi nhánh ở Trung Quốc của HSBC hoặc mua các sản phẩm quản lý tài sản của ngân hàng.

Sau đó, một chi nhánh ở nước ngoài của ngân hàng sẽ phát hành một thế chấp ngoại tệ bằng cách sử dụng tiền gửi NDT ở chi nhánh Trung Quốc để thế chấp. "Chúng tôi tìm cách tuân thủ các quy tắc và luật lệ của khu vực pháp lý và khu vực địa lý mà chúng tôi hoạt động" - Gareth Hewett, một phát ngôn viên của HSBC tại Hồng Công, cho biết. Nhu cầu chuyển tiền ra nước ngoài của những người giàu có ở Trung Quốc rất cao. Thứ nhất, họ muốn tìm một nơi trú ẩn an toàn cho số tài sản kếch xù của mình.

Ngoài ra, nhiều người muốn tìm kiếm những kênh đầu tư sinh lợi nhiều hơn, trong bối cảnh chỉ số chứng khoán của Trung Quốc đã giảm 66% từ mức kỷ lục năm 2007, trong khi chính phủ đã siết cho vay bất động sản để kiềm chế giá cả tăng cao. Tổ chức Global Financial Integrity ước tính trong một báo cáo vào năm ngoái rằng Trung Quốc bị chảy khoảng 1.000 tỷ USD chuyển ra nước ngoài bất hợp pháp từ năm 2002-2011.

Ngân hàng Trung Quốc bị cáo buộc tham gia rửa tiền.

Theo tờ Epoch Times, các quan chức Trung Quốc nằm trong số những nhóm người giàu nhất đất nước, mà phần lớn sự giàu có đó đến từ các hành vi, phương tiện phi pháp như biển thủ công quỹ, ăn hối lộ… Với hàng tỷ NDT bằng tiền mặt, họ hoặc phải tìm cách chuyển tiền ra nước ngoài hoặc phải tìm những nơi ít người biết để cất giấu. Theo báo chí Trung Quốc, khi một quan chức tham ô tên Wei Bei bị bắt, cảnh sát đã đưa 16 máy đếm tiền đến nhà ông để đếm số tiền ông đang cất giấu. Trong số đó, 4 máy đếm tiền đã bị cháy do quá nóng vì phải đếm số tiền quá lớn.

(Còn tiếp)