Hồi sinh từ phá sản (K3): Japan Airlines - “Hạc đỏ” hồi sinh

Tháng 1-2010, hãng hàng không hàng đầu châu Á Japan Airlines (JAL) nộp đơn xin bảo hộ phá sản. Chính phủ Nhật Bản đã mời vị doanh nhân lão làng Kazuo Inamori về lãnh đạo cuộc đại tu JAL. 2 năm sau, lợi nhuận hoạt động của JAL lập kỷ lục.

> Hồi sinh từ phá sản: GM-Huyền thoại quay về

> Hồi sinh từ phá sản (K1): CIT - Vượt thoát ngoạn mục

Xuống dốc

Thành lập năm 1951 và trở thành hãng hàng không quốc gia của Nhật Bản vào năm 1953, được tư nhân hóa năm 1987, JAL là một trong những hãng bay hàng đầu thế giới. Năm 2009, mặc dù vẫn là hãng hàng không lớn nhất châu Á tính theo doanh thu nhưng JAL đã nếm mùi thua lỗ nặng nề.

JAL tìm cách cắt giảm đường bay, tinh giản nhân viên nhằm tiết kiệm chi phí. Chính phủ Nhật Bản rất quan tâm tới tình hình JAL. Năm 2009, chính phủ đã cấp khoản tín dụng 100 tỷ yen (khoảng 1 tỷ USD) cho JAL.

Tháng 9 cùng năm, Bộ Đất đai, Cơ sở hạ tầng, Giao thông và Du lịch đã thành lập một lực lượng đặc nhiệm nhằm hỗ trợ cho một sự thay đổi bước ngoặt ở JAL, xem xét những biện pháp cắt giảm chi phí khác nhau cũng như những đề nghị đối tác chiến lược.

Tuy nhiên, nước xa không cứu được lửa gần. Người khổng lồ JAL không thể tiếp tục cầm cự nên phải nộp đơn xin tòa bảo hộ phá sản theo Luật Phục hồi chức năng doanh nghiệp vào ngày 19-1-2010.

Vụ phá sản của một tên tuổi lớn đã gây chấn động nước Nhật. JAL hy vọng được bơm tiền mặt 300 tỷ yen và hủy nợ 730 tỷ yen. Ban đầu, các chủ nợ chính của JAL (Mizuho Corporate Bank, Bank of Tokyo-Mitsubishi UFJ và Sumitomo Mitsui Banking Corporation) phản đối JAL tuyên bố phá sản, nhưng họ đã đổi ý sau khi Công ty Sáng kiến thay đổi doanh nghiệp Nhật Bản (ETIC) đưa ra khuyến nghị phá sản. Cổ phiếu JAL bị Sở GDCK Tokyo hủy niêm yết ngày 20-2-2010.

Đại tu

Lực lượng đặc nhiệm của chính phủ tin rằng cần phải tìm một doanh nhân dày dạn bản lĩnh thương trường để lãnh đạo cuộc đại tu cỗ máy JAL. Cuối cùng, Thủ tướng Yukio Hatoyama quyết định mời “lão tướng” ở độ tuổi bát thập Kazuo Inamori, người đã sáng lập hãng điện tử Kyocera và hãng viễn thông KDDI, về JAL.

Đích thân Bộ trưởng Giao thông Seiji Maehara thực hiện chuyến viếng thăm cá nhân đến tổng hành dinh Kyocera nhằm thuyết phục bằng được ông Inamori. 1 tháng sau khi JAL nộp đơn xin bảo hộ phá sản, ông Inamori nhận lãnh vai trò lèo lái JAL. Ông Inamori dự kiến chỉ “nhúng tay” vào công việc điều hành JAL trong vòng 3 năm.

Lúc đó, ông Inamori chưa từng có chút kinh nghiệm quản lý nào trong ngành hàng không. Nhưng vị doanh nhân lão làng này từng là hành khách lâu năm của JAL, đã bay với hãng này từ thời những năm 1950 khi nó mới thành lập. Ông có cái nhìn sáng suốt của một người ngoài cuộc khi đánh giá tình hình JAL.

Ông nhận xét rằng hoạt động của JAL từ nhân viên đứng quầy cho tới tiếp viên hàng không, mọi thứ đều làm theo nguyên tắc, không thấy cảm giác thân thiện hiếu khách, thậm chí họ có vẻ rất kiêu ngạo.

"Hạc đỏ" JAL đã hồi sinh.

Ngày đầu tiên bước chân vào JAL, ông nói thẳng rằng ông không thích cung cách đó nên đã ngừng bay với JAL từ lâu. Ông chia sẻ triết lý của mình đến từng thành viên của JAL: “Đây là công ty của các bạn, và mục tiêu của nó là làm cho tất cả các bạn hạnh phúc, chứ chẳng phải làm vì quyền lợi của cổ đông hay của các cấp quản lý”.

Ông Inamori lấy lại biểu tượng con hạc đỏ Tsurumaru của JAL và thúc giục tất cả nhân viên phải có thái độ tích cực hơn nữa với khách hàng để bảo đảm chất lượng dịch vụ tốt hơn các hãng đối thủ.

Sự thất bại của JAL được mang ra mổ xẻ để tìm giải pháp khắc phục. Nhằm giảm chi phí lương bổng, JAL cắt giảm 16.000 việc làm trên toàn thế giới, lương hưu nhân viên cũng bị tiết chế lại. Cuộc suy thoái toàn cầu làm giảm nghiêm trọng số lượng khách có khả năng và sẵn sàng chi nhiều hơn để mua vé JAL.

Trong lúc đó, trào lưu các quan chức địa phương đua nhau xây dựng sân bay đã “đẻ” ra những sân bay nhỏ ở khắp Nhật Bản mà JAL phải lãnh nhiệm vụ kết nối, làm phát sinh những chuyến bay lỗ nặng vì vắng hành khách. Để tăng hiệu suất hoạt động, JAL cắt bớt 39/148 đường bay nội địa và 10/75 đường bay quốc tế, dừng bay hơn 100 phi cơ.

JAL lập kế hoạch đưa những chiếc máy bay nhỏ có sức chứa và tầm bay phù hợp nhu cầu của đường bay, để thay thế cho những chiếc máy bay lớn, nhằm giúp tiết giảm tiêu thụ nhiên liệu, từ đó giảm chi phí hoạt động. JAL củng cố vị trí thành viên của Liên minh Hàng không Oneworld, tăng cường thiết lập những mối liên minh với các hãng hàng không nước ngoài và ký kết những thỏa thuận bay chung. Mỗi ngày JAL thực hiện gần 900 chuyến bay tới hơn 70 điểm đến ở 20 quốc gia.

Ngày 19-9-2012, cổ phiếu Japan Airlines được niêm yết trở lại trên TTCK Tokyo đã tăng 1,1% so với giá IPO và là cổ phiếu được giao dịch nhiều nhất trên sàn chính. ETIC bán toàn bộ cổ phần (96,5%) trong JAL thu về 650 tỷ yen, nhiều gần gấp đôi số tiền 350 tỷ yen ETIC đầu tư cho JAL vào năm 2010.

(Còn tiếp)