Trước đây chỉ cần nhắc đến cái tên Nhiêu lộc - Thị Nghè (NLTN) người dân TPHCM mường tượng ngay đến dòng kênh ô nhiễm nặng nề. Còn giờ đây, sau hơn 10 năm cải tạo với nhiều lần trễ hẹn, dự án vệ sinh môi trường lưu vực NLTN do ban quản lý dự án vệ sinh môi trường TPHCM làm chủ đầu tư đã đạt 98% tiến độ, dự kiến sẽ hoàn thành vào giữa năm 2012. Tuy nhiên, đó chỉ mới là phần vỏ (giai đoạn 1), phần ruột (giai đoạn 2) vẫn còn phải chờ.
Có dịp đi qua kênh NLTN những ngày này, cảm nhận đầu tiên là bộ mặt con kênh bẩn nhất TP đang ngày càng thay da đổi thịt.
Sạch sẽ, khang trang
Ghi nhận của ĐTTC, phần công trình thuộc thượng nguồn kênh NLTN (đoạn từ cầu số 1 đến cầu số 9) hiện gần như hoàn tất. Hai tuyến đường Hoàng Sa và Trường Sa với quy mô 3 làn xe, trải nhựa phẳng lì.
Vỉa hè xanh hơn với những hàng si, liễu chen lẫn hoa dại. Hai dãy lan can cũng được bố trí rào chắn cẩn thận để tránh trẻ em tinh nghịch có thể ngã xuống kênh. Ban đêm, khi quán xá hai bên đường lên đèn thì hệ thống đèn cao áp trên vỉa hè cũng vừa sáng. Kênh NLTN hiện ra như một con rồng uốn lượn duyên dáng, lung linh trong đêm.
Nhìn dòng kênh NLTN hôm nay trữ tình, sinh động như một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp. Từ một con kênh hôi hám, ô nhiễm, bằng nhiều nỗ lực của chính quyền TP trong việc đầu tư, cải tạo chỉnh trang đã khoác lên cho kênh NLTN một chiếc áo hoàn toàn mới.
Ông Mai Xuân Tập (quận Tân Bình), năm nay 80 tuổi, cho biết trong ký ức của ông trước chiến tranh thế giới lần 2, kênh NLTN lúc đó là một cánh đồng bao la, ít dân cư, nước vẫn còn trong trẻo, nhìn xuống còn thấy nhiều cá tôm bơi lội.
Do quá trình đô thị hóa diễn ra mạnh, tình trạng lấn chiếm cất nhà ở, quán xá, mua bán… không được quản lý chặt chẽ đã làm cho lòng kênh hẹp dần, đen dần và tanh hôi không chịu nổi. Kênh NLTN chẳng khác nào các khu dân cư ổ chuột.
 |
Kênh Nhiêu lộc - Thị Nghè đang ngày càng thay da đổi thịt. Ảnh: LÃ ANH |
Có thể nói tình trạng ô nhiễm, ngập úng, kẹt xe đã ám ảnh người dân sống dọc con kênh này trong một thời gian dài do TP thiếu nguồn lực tài chính để triển khai các dự án hạ tầng. Song trước thời khắc chuẩn bị hoàn tất dự án sau gần chục năm thi công, người dân như được tiếp thêm sức sống bởi dự án hoàn thành sẽ cải thiện cơ bản môi trường sống và dân trí của người dân.
Người dân ở đây cho biết cảnh tượng tập thể dục mỗi sáng trên vỉa hè lát đá hoa cương sạch sẽ, thoang thoảng mùi hương hoa cỏ giữa lòng đô thị đông đúc quả là một giấc mơ.
Chị Trần Thanh Mai (quận Bình Thạnh), cho biết trước đây, hễ có khách lạ đến thăm nhà phải bịt mũi, đeo khẩu trang do “mùi độc” dưới kênh thổi lên. Từ khi bùn dưới kênh được nạo vét, mùi tanh hôi đã giảm đáng kể. Không ai có thể hình dung được dòng kênh ngày đó xấu xí bao nhiêu thì nay lại đẹp đẽ bấy nhiêu.
Bùn được thay thế bằng nước, đường sình lầy được phủ nhựa nóng rộng rãi, cây xanh rũ bóng xuống kênh rất thơ mộng. Chị Mai cảm nhận một ngày không xa, chiều chiều có thể dẫn con ra bờ kênh đi bộ rất tiện lợi. Diện mạo mới của kênh NLTN đang thay đổi từng giờ từng phút, người dân ai cũng phấn khởi.
Sông Seine giữa Sài Gòn
Với tiến độ thi công hiện nay trên công trường, một vài tháng tới người dân TP sẽ có một thắng cảnh sông nước tuyệt đẹp. Anh Kiên, nhân viên kỹ thuật gói thầu 10D (thuộc Tổng công ty Xây dựng Số 1) hồ hởi: “Các anh em đang đẩy mạnh thi công phần giao diện bờ kè, mố cầu Lê Thánh Tôn, Thị Nghè, Điện Biên Phủ, cầu Bông và cầu Kiệu. Nếu thuận lợi, công trình sẽ hoàn thành vào tháng 4-2012. Lúc đó người dân tha hồ kéo về đây tản bộ, thưởng ngoạn đời sống sông nước vốn in đậm trong lòng người dân Nam bộ”.
Quyết tâm của đơn vị thi công ở giai đoạn nước rút khiến người dân có thể mường tượng về một tương lai tươi sáng của kênh NLTN, đó là khi nước kênh NLTN trong xanh trở lại, không còn mùi hôi và ô nhiễm. Đây sẽ trở thành một điểm đến vui chơi giải trí, hóng mát, ẩm thực hấp dẫn của người dân TP ở một tương lai không xa.
Ông Hà Kim Cảnh, ngụ tại 67 Hoàng Sa, phường 5, quận Tân Bình kể: “Năm 2004, tôi có dịp sang Pháp du lịch và được đi du thuyền trên sông Seine. Nay trở về nước là lúc kênh NLTN được chỉnh trang xong, quang cảnh thoáng đãng, mát mẻ, nếu biết khai thác không thua gì sông Seine của Pháp. Tuy nhiên, điều gây ấn tượng với tôi là mặc dù sông Seine chảy qua nhiều khu dân cư còn đông hơn ở khu NLTN mà sao nước rất sạch, thậm chí còn uống được”.
Nối tiếp câu chuyện của mình, ông Cảnh so sánh nếu như người dân Paris có sông Seine thì người Sài Gòn có kênh NLTN hay kênh NLTN là sông Seine giữa lòng Sài Gòn.
So sánh như vậy có vẻ khập khiễng, hơi quá vì dòng kênh NLTN chưa bằng 1/3 sông Seine. Song, nếu người dân và chính quyền cùng đồng tâm, chúng ta không chỉ có một thắng cảnh đẹp mà kênh NLTN còn mang lại những giá trị kinh tế cao.
Theo ông Cảnh, khách du lịch đến tham quan thắng cảnh sông Seine không thể bỏ qua cơ hội đi du thuyền đầy lãng mạn vào buổi chiều tối hay ban đêm, chi phí khoảng 30 euro/người/2 giờ. Người dân Paris biết tận dụng kinh doanh nhờ vẻ đẹp của sông Seine hàng trăm năm qua, vậy tại sao chúng ta không nghĩ tới việc sẽ cải thiện nhanh nguồn nước để thành lập những bến du thuyền trên kênh NLTN như họ.
Cùng ý tưởng trên, một công ty đang kinh doanh dịch vụ ẩm thực du thuyền ở TPHCM cho biết, khi nước kênh NLTN sạch sẽ trở lại, nếu được chính quyền cho phép công ty sẽ kinh doanh du thuyền nhỏ, kết hợp các bữa tiệc buffet với giá khoảng 5-7USD để phục vụ cho nhu cầu giải trí của địa phương và du khách quốc tế.
Hy vọng một ngày nào đó kênh NLTN sẽ trở thành sông Seine giữa Sài Gòn.
--------------
Bài 2: Chưa giải quyết căn cơ ô nhiễm
