Mạnh tay xử lý ngân hàng lách luật

Trong cuộc họp cuối tuần qua với các ngân hàng thương mại (NHTM) trên địa bàn TPHCM, Ngân hàng Nhà nước việt nam (NHNN) cho biết sẽ ban hành các thông tư hướng dẫn theo hướng mạnh tay nhằm chấn chỉnh tình trạng lách luật vượt trần lãi suất huy động, vi phạm về hạn mức tăng trưởng tín dụng và các quy định về bảo đảm an toàn vốn khác.

Trong cuộc họp cuối tuần qua với các ngân hàng thương mại (NHTM) trên địa bàn TPHCM, Ngân hàng Nhà nước việt nam (NHNN) cho biết sẽ ban hành các thông tư hướng dẫn theo hướng mạnh tay nhằm chấn chỉnh tình trạng lách luật vượt trần lãi suất huy động, vi phạm về hạn mức tăng trưởng tín dụng và các quy định về bảo đảm an toàn vốn khác.

Siết cửa ủy thác đầu tư và mua trái phiếu

 Ảnh minh họa. Nguồn: Internet

 Ảnh minh họa. Nguồn: Internet

Theo nguồn tin riêng của ĐTTC, qua thanh tra giám sát của NHNN mới đây với 19 ngân hàng cổ phần quy mô nhỏ và vừa, cho thấy nhiều NHTM đã đẩy mạnh hoạt động ủy thác đầu tư và nhận ủy thác đầu tư với tỷ lệ lớn. Theo đó, qua hoạt động nhận ủy thác đầu tư, các NHTM có thể tránh được trần lãi suất huy động 14%/năm của NHNN, tránh được hạn mức tăng trưởng tín dụng 20% trong trường hợp khách hàng nhận ủy thác đầu tư. Hoạt động ủy thác của các ngân hàng này được thực hiện đa dạng dưới nhiều hình thức khác nhau, như ủy thác cho vay, ủy thác đầu tư, ủy thác quản lý vốn…

Trong đó ủy thác đầu tư và nhận ủy thác đầu tư chiếm tỷ trọng lớn, tiềm ẩn nguy cơ rủi ro cao. Đáng lưu ý đã có hiện tượng ngân hàng thực hiện ủy thác cho các tổ chức, cá nhân gửi tiền tiết kiệm tại các NHTM khác để thu lãi suất cao.

Theo NHNN, đây là một trong những nguyên nhân đẩy lãi suất huy động trên thị trường lên cao thời gian qua. Số liệu từ NHNN cho biết có 14/19 ngân hàng hoạt động ủy thác đầu tư, trong đó 7 ngân hàng có số dư lớn trên 500 tỷ đồng. Tại thời điểm 31-5-2011, tổng giá trị ủy thác đầu tư và cho vay của các ngân hàng này gần 19.740 tỷ đồng, chiếm 3,4% tổng tài sản, giảm 7,5% so với thời điểm 31-12-2010 nhưng so với cùng kỳ năm trước tăng 460%. Một số NHTM có ủy thác cho vay với giá trị lớn là Habubank, TienPhongBank, VPBank, NamABank, Ngân hàng Dầu khí toàn cầu…

Riêng hoạt động đầu tư tài chính (gồm đầu tư và mua bán trái phiếu chính phủ, trái phiếu doanh nghiệp và mua bán cổ phiếu trên thị trường), theo NHNN tất cả 19 ngân hàng trên đều có hoạt động đầu tư tài chính. Một số NHTM hoạt động đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp, trái phiếu tổ chức kinh tế với giá trị lớn, có tỷ trọng cao so với vốn điều lệ và so với tổng dư nợ, tổng tài sản có.

Điều này tiềm ẩn nguy cơ rủi ro cao trong hoạt động của các NHTM. Bởi nhiều khoản đầu tư tài chính của các NHTM không có tài sản bảo đảm hoặc bảo lãnh của bên thứ ba, chưa thực hiện trích lập dự phòng rủi ro.

Hiện nay NHNN quy định trái phiếu doanh nghiệp được tính vào dư nợ, nhưng thực tế một số quy định hướng dẫn về đầu tư trái phiếu doanh nghiệp của các NHTM chưa hoàn chỉnh. Bên cạnh đó, các NHTM chưa có quy trình, quy định nội bộ về đầu tư trái phiếu doanh nghiệp. Vì vậy, các ngân hàng cổ phần có thể gặp rủi ro lớn khi đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp của các tổ chức kinh tế, doanh nghiệp có tình hình tài chính không lành mạnh, kinh doanh không hiệu quả…

Trước tình trạng này, NHNN yêu cầu các NHTM xem xét lại quy trình đầu tư trái phiếu doanh nghiệp để cơ cấu lại danh mục trái phiếu đảm bảo an toàn hoạt động, đánh giá rủi ro hoạt động đầu tư trái phiếu và có cơ chế phân loại nợ, thực hiện trích lập rủi ro theo quy định. Đặc biệt, các NHTM phải có văn bản thu hồi nợ đối với trái phiếu doanh nghiệp đến hạn và những trái phiếu đầu tư không đúng quy định về rủi ro.

Ngăn chặn lũng đoạn thị trường

Không chỉ lách tăng trưởng tín dụng không quá 20% qua hoạt động mua trái phiếu doanh nghiệp hoặc ủy thác đầu tư, các NHTM còn thực hiện lách việc tăng trưởng tín dụng thông qua nhiều cách hạch toán khác nhau.

Tới đây sẽ xử lý mạnh tay các NHTM vi phạm về ủy thác đầu tư và mua trái phiếu doanh nghiệp không đúng pháp luật. NHNN cũng sẽ sớm ban hành thông tư quy định về đầu tư tài chính (trong đó có đầu tư trái phiếu doanh nghiệp), thông tư cấp tín dụng bổ sung hoặc thay thế cho Quyết định 1627 của NHNN trước đó quy định về cấp tín dụng (trong đó có quy định về ủy thác đầu tư).

Thống đốc NHNN NGUYỄN VĂN GIÀU

Thí dụ, trên tài khoản phải thu của một số ngân hàng có một số khoản đặt cọc mua cổ phiếu trên TTCK. Theo NHNN, đây là một hình thức cấp tín dụng nhằm tránh bị khống chế về tốc độ tăng trưởng tín dụng.

Ngoài ra, hoạt động gửi và nhận tiền gửi, cho vay trên thị trường liên ngân hàng của hầu hết ngân hàng cổ phần nhỏ đều có giá trị lớn và chiếm tỷ trọng cao so với hoạt động trên thị trường dân cư và tổ chức kinh tế và so với vốn điều lệ.

Đây thực chất là hoạt động kinh doanh vốn trên thị trường liên ngân hàng. Theo đó các ngân hàng cổ phần có doanh số huy động lớn trên thị trường liên ngân hàng sẽ sử dụng lợi thế này để cho vay lãi suất cao đối với các ngân hàng không đủ điều kiện vay tái cấp vốn và vay trên thị trường OMO (của NHNN).

Có thể thấy việc huy động vốn như trên và việc cho vay lòng vòng giữa các NHTM là một trong những nguyên nhân đẩy lãi suất huy động và cho vay trên thị trường lên cao, gây tác động không tốt cho thị trường tiền tệ.

Từ đó có thể dẫn đến hiện tượng thao túng trên thị trường tiền tệ, tạo nguy cơ rủi ro hệ thống NHTM. Chưa kể, một số NHTM còn sử dụng vốn trên thị trường liên ngân hàng cho vay với thời hạn dài vài tháng, thậm chí vài năm. Để ngăn chặn tình trạng này, NHNN cho biết sẽ sớm nghiên cứu ban hành thông tư thay thế Quyết định 1310 về việc vay vốn giữa các NHTM với nhau.

Theo đó, sẽ quy định rõ thời hạn vay vốn, vay ngắn hạn dưới 1 năm, mục đích sử dụng tiền vay, hạn mức và lãi suất cho vay…

Theo một chuyên gia ngân hàng, nếu thông tư này ban hành, các ngân hàng “đại gia” sẽ hết cửa cho vay lãi suất “cắt cổ” đối với các ngân hàng nhỏ hoặc làm giá lãi suất trên thị trường liên ngân hàng như thời gian qua. Điều này sẽ giúp ổn định thị trường lãi suất liên ngân hàng, mở ra cơ hội giảm lãi suất huy động và cho vay khách hàng trong thời gian tới.

Các tin khác