Siết lại cuộc đua

2 tháng đầu năm 2011, tốc độ tăng trưởng huy động vốn của hệ thống NHTM cao hơn tốc độ cho vay. Điều này hợp lý khi dòng tiền sau Tết Nguyên đán có xu hướng chảy vào NH nhiều hơn. Nhưng khi NHNN “luật hóa” trần lãi suất bằng Thông tư 02, vẫn còn nhiều NH nhỏ huy động vượt trần 14%/năm.

Vượt rào vì thiếu vốn?

Cuối tuần qua, NHNN đã có công văn xử lý vi phạm huy động vốn vượt trần huy động 14%/năm của NHTMCP Phương Tây chi nhánh Hà Nội và NHTMCP Kiên Long chi nhánh Đắk Lắk. Theo đó, NHNN đề nghị cách chức giám đốc chi nhánh NH đã vi phạm. Biện pháp mạnh tay này được dư luận ủng hộ trong bối cảnh cần bình ổn thị trường tiền tệ. Tuy nhiên tình trạng vượt rào không chỉ ở 2 NH này mà diễn ra âm thầm trên diện rộng ở nhiều NHTM khác. Câu hỏi đặt ra là có phải các NHTM đang gặp vấn đề về thanh khoản nên vượt rào để hút vốn? Và liệu mức trần lãi suất 14%/năm NHNN quy định trong Thông tư 02 có hợp lý trong điều kiện hiện nay? Thực tế, do Tết Nguyên đán rơi vào tháng 1-2011, là tháng nguồn vốn huy động chảy ra khỏi NHTM trong khi dư nợ các NHTM chưa giảm được. Chưa kể, các NHTM còn chịu sức ép việc giải ngân vốn của những hợp đồng năm trước. Ngay thời điểm Tết Nguyên đán, NHNN đã đưa vốn ra để hỗ trợ thanh khoản cho các NHTM với số tiền 132.000 tỷ đồng và sau Tết NHNN bắt đầu hút trở về.

Theo Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Giàu, việc hút tiền về của NHNN dựa trên cơ sở dòng tiền huy động phục hồi trở lại và được tính toán kỹ lưỡng từ trước. Đến nay số tiền còn lại khoảng 30.000 tỷ đồng để lại trong lưu thông hoàn toàn phù hợp với kế hoạch cung ứng tiền của NHNN trong quý I-2011. Hơn nữa, các NHTM vẫn được hỗ trợ thanh khoản trên thị trường liên NH và thị trường mở (OMO). Theo NHNN, 2 kênh này lãi suất vẫn ổn định nên không có vấn đề khó khăn thanh khoản từ các NHTM nhỏ. Việc một số chi nhánh, phòng giao dịch huy động vượt rào do lãnh đạo NH giao kế hoạch đầu năm quá cao, khiến cấp dưới phải chạy chỉ tiêu. Từ đó NHNN yêu cầu cơ quan thanh tra vào cuộc để kiểm tra việc giao chỉ tiêu huy động có gây áp lực lớn cho các NH.

Có ý kiến cho rằng NHNN đã quy định tăng trưởng tín dụng dưới 20% để kiềm chế lạm phát, không cần thiết phải quy định thêm trần lãi suất 14%/năm? Tuy nhiên, ông Nguyễn Ngọc Bảo, Vụ Trưởng Vụ Chính sách tiền tệ NHNN, cho rằng do cơ cấu vốn huy động cũng như quy mô hoạt động của từng NH khác nhau, nên sức ép về tỷ lệ an toàn vốn sẽ khiến nhiều NH khó khăn trong việc huy động vốn, dẫn đến cạnh tranh không lành mạnh, gây rối loạn thị trường. Vì vậy, quy định trần lãi suất là hợp lý để ổn định thị trường. Với mức trần huy động này người gửi vẫn có lợi, trong khi NH ấn định được mức cho vay không quá cao, tránh gây khó cho doanh nghiệp.

 Hết cửa vượt rào?

Tại cuộc họp với NHNN cuối tuần qua, một số ý kiến kiến nghị quy định tốc độ tăng trưởng tín dụng không quá 20% không nên áp dụng cào bằng với tất cả NHTM, bởi 1% tăng trưởng của NH lớn bằng vài chục phần trăm của NH nhỏ. Một số NH từ đầu năm đã đề ra kế hoạch tăng trưởng tín dụng trên 20% cũng kiến nghị NHNN xem xét lại việc giao chỉ tiêu tăng trưởng phù hợp. Tuy nhiên, trả lời về vấn đề này Thống đốc Nguyễn Văn Giàu nhấn mạnh chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng dưới 20% là thực hiện Nghị quyết 11 của Chính phủ để kiềm chế lạm phát. Các NHTM phải nghiêm túc thực hiện, nếu NH nào đã lỡ xây dựng kế hoạch vượt 20% phải xây dựng lại phù hợp với điều kiện thị trường, không phân biệt NH lớn hay nhỏ. Ngoài ra, việc cắt giảm mục tiêu tăng trưởng tín dụng cũng không gây áp lực huy động vốn lên NH. Vì vậy, các NHTM không được chạy đua nâng lãi suất, gây bất ổn thị trường.

NHNN cũng cho biết sắp tới sẽ ban hành các thông tư về lãi suất cơ bản, lãi suất trong trường hợp thị trường tiền tệ diễn biến bất thường, thông tư thu phí cho vay và thông tư áp dụng lãi suất không kỳ hạn nếu người gửi rút trước hạn. Với những quy định này, cửa vượt rào trong năm nay của các NHTM sẽ khó hơn. Cụ thể, thông tư thu phí cho vay sẽ một mặt hợp thức hóa các loại phí cần phát sinh phù hợp với thực tế, mặt khác sẽ là cơ sở để NHNN chế tài, xử lý những hành vi lách luật vượt rào trong huy động và cho vay của các NH. Hoặc thông tư áp dụng lãi suất không kỳ hạn nhằm ngăn chặn việc chuyển dịch vốn từ NH lãi suất thấp sang NH lãi suất cao, vốn là tác nhân tạo cuộc đua lãi suất; đồng thời triệt tiêu tình trạng các NH biến tướng đưa ra hàng loạt sản phẩm gửi tiền cho phép rút trước hạn hưởng lãi suất có kỳ hạn…

Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng chênh lệch lãi suất giữa thị trường 1 (tiền gửi dân cư) và thị trường 2 (liên NH) vẫn ở mức cao. Trong khi đó, các quy định chuyển vốn giữa NHTM và công ty con chưa có, đã tạo ra kẽ hở cho nhiều NH cổ phần tìm cách chuyển vốn cho công ty con gửi lãi suất cao trên thị trường. Vì vậy, NHNN cần sớm có biện pháp kiểm soát chặt chẽ để ngăn chặn hiện tượng này.