Đời sống văn hóa đang ồn ào vì cuốn hồi ký “Một đời giông bão” của Thương Tín. Rất nhiều ý kiến gay gắt khiến dư luận gợi nhớ đến những rắc rối từ cuốn hồi ký “Lê Vân-Yêu và sống” cách đây không lâu.
Thực chất, “Một đời giông bão” quẩn quanh chuyện yêu đương, chỉ có giông bão phía ngoài trang sách. Nghĩa là những mối tình được Thương Tín kể lại khiến độc giả cảm thấy bất an và bức xúc. Những ý kiến phản biện cho rằng Thương Tín cần biết giới hạn sự thật và có những điều không nên nói ra. Hồi ký có thế mạnh giúp con người có được cảm giác an toàn để nhìn thẳng sự thật bằng phương tiện hữu hiệu là độ lùi thích hợp của thời gian. Hồi ký không có biên độ tiết lộ sự thật, mà đòi hỏi năng lực phô diễn sự thật. Vì vậy, những thị phi xung quanh “Một đời giông bão” không phải câu chuyện pháp lý dân sự mà là câu chuyện kỹ thuật hồi ký.
Hồi ký Thương Tín nhằm chứng minh số đào hoa, nên không ngần ngại phơi bày những bóng hồng đã từng hẹn hò và yêu đương. Thương Tín có quyền ấy và cũng không ai cấm khoe khoang chiến tích chinh phục đàn bà. Tuy nhiên, trong cơn hào hứng, “Một đời giông bão” đã bộc lộ 2 khuyết điểm về mặt kỹ thuật hồi ký.
Thứ nhất, các nhân vật có liên quan trong hồi ký cần nhất quán về tên gọi, hoặc viết tên tắt hoặc tên thật. Không thể chuyện xấu bằng tên tắt, viết chuyện tốt bằng tên thật. Sự lung tung về ký hiệu đối tượng tạo nhầm lẫn đồng thời gợi ý cho độc giả suy diễn không hay. Thứ hai, hồi ký vận hành theo cơ chế trần thuật chủ quan, do đó tác giả phải biết tận dụng sự chi phối yêu ghét và sự xô đẩy quên nhớ của ký ức để loại trừ những hệ lụy có thể phát sinh nguy cơ mang tính chất trừng phạt hoặc sát thương những đối tượng liên quan. Đòi hỏi kỹ thuật này đã không được xử lý trong “Một đời giông bão”.
Trong xã hội ngày nay, hồi ký là một thể loại trọng yếu để cuộc đời với trang sách song hành và thấu hiểu lẫn nhau. Chúng ta đang tập làm quen với hồi ký, vì vậy cả độc giả lẫn tác giả đều phải có chung niềm tin: hồi ký là vũ khí giải mật cho bầu trời quá khứ, và hồi ký cũng là vũ khí giải thiêng cho bóng tối im lặng.
