Theo phản ánh của người dân sống trên địa bàn dọc 2 bên bờ sông Lô, sông Gâm thuộc các xã Thắng Quân, Tân Long và Phúc Ninh (huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang), thời gian vừa qua xuất hiện một số tàu thăm dò và khai thác cát sỏi trên sông Lô.
Khu vực các tàu trên khai thác về phía đầu thượng lưu và cuối thượng lưu sông Soi Sính (thuộc xã Tân Long và xã Thắng Quân), đây là 2 khu vực sát với Khu di tích lịch sử Soi Sính đã được xếp hạng.
Việc tiến hành khảo sát trên đã làm ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt của các hộ dân sống ở 2 bên bờ sông và ảnh hưởng đến sự bảo tồn của di tích lịch sử. Hiện tại, ở khu vực chuẩn bị cấp phép khai thác cát đang có đoạn bị sạt lở khoảng 100 mét dọc theo bờ Soi Sính.
Không chỉ ở Soi Sính, các tàu cát trên còn thăm dò tại mỏ cát thứ hai tại khu vực ngã ba sông Lô và sông Gâm thuộc địa phận xã Phúc Ninh, xã Tân Long, xã Thắng Quân (huyện Yên Sơn). Khu vực này cũng sát với Di tích lịch sử Khe Lau đã được cấp bằng di tích lịch sử Quốc gia năm 2001. Đây là nơi bộ đội pháo binh và quân dân tỉnh Tuyên Quang đã phục kích bắn chìm 2 tàu chiến của giặc Pháp, 1 cano và tiêu diệt gần 300 tên địch vào ngày 10-11-1947. Hơn nữa, đây cũng là khu vực hợp nhất của 2 dòng sông Lô và sông Gâm (theo quy định khu vực ngã ba sông đều đã bị cấm khai thác cát).
Trao đổi với ĐTTC, Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch tỉnh Tuyên Quang cho biết đã nhận được phản ánh trên và đã ra công văn yêu cầu các tàu tạm dừng thăm dò, khai thác. Theo đó, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã kiểm tra, khảo sát thực địa và xác định khu vực khảo sát, thăm dò, khai thác cát, sỏi nêu trên của CTCP Công nghiệp Tân Hà hiện nay có di tích Địa điểm Chiến thắng Khe Lau đã được xếp hạng di tích quốc gia năm 2001.
Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã đề nghị CTCP Công nghiệp Tân Hà tuyệt đối không hoạt động khảo sát, thăm dò, khai thác cát, sỏi trong khu vực bảo vệ di tích Địa điểm Chiến thắng Khe Lau, cụ thể: Đoạn sông tính từ đồi Hòn Lau, xã Thắng Quân đối diện sang xã Phúc Ninh ngược về phía thượng nguồn 400m và xuôi về phía hạ nguồn 400m. Trong quá trình khảo sát, thăm dò, khai thác tại khu vực nêu trên nếu phát hiện có dấu vết của di chỉ khảo cổ hoặc di vật là di sản văn hóa phải thông báo kịp thời với chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng về quản lý di sản văn hóa.
