Dang dở tuyến buýt đường sông

70% hành khách đi cho biết
Một ngày cuối tuần của tháng 8, chúng tôi có mặt tại bến Bạch Đằng (quận 1), điểm đầu trên sông Sài Gòn của tuyến buýt đường sông đầu tiên này. Khác với những hình ảnh ngày khai trương hồi tháng 11-2017, lúc này vào khoảng 16 giờ 30 phút chiều, bến đón khá vắng khách, chỉ khoảng hơn chục người.

Sau khi hoàn tất thủ tục mua vé, chúng tôi lên tàu. Ngồi ở hàng ghế đầu trong khoang tàu, chúng tôi bắt chuyện với chị Nguyễn Thị Hải, giáo viên 1 trường ở huyện Hóc Môn. Chị cho hay tranh thủ chưa đến ngày khai trường năm học mới 2018-2019 đưa con trai đi trải nghiệm loại hình du lịch miền sông nước này.

“Phương tiện đường thủy này rộng rãi và không chen chúc như đi đường bộ. Nhưng buýt sông ít người đi nên khả năng giảm tải cho giao thông đường bộ chắc chưa nhiều. Song để du lịch, ngắm cảnh TP lại rất tuyệt vời” - chị Hải tâm sự.

Do đây là tuyến buýt sông đầu tiên trên cả nước, nên trong mùa hè người dân khắp nơi đổ về với sự háo hức, muốn thăm thú cảnh quan ven sông Sài Gòn, muốn đi một lần cho biết. Rất nhiều người từ những tỉnh, thành khác đến mua vé rất sớm.

Anh Lương Trí Thế (ngụ TP Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai) tâm sự được bạn cho biết ở TPHCM có buýt đường sông vô cùng hấp dẫn. Ngày chủ nhật, anh dẫn con gái đến thử nghiệm đi buýt sông. Dù chờ đợi để mua vé rất lâu, nhưng đã đi xa 30km đến đây, nên anh Thẻ phải nhất định đi cho bằng được.

Được biết tuyến buýt đường sông trên sông Sài Gòn do Công ty TNHH Thường Nhật làm chủ đầu tư. Tuyến buýt sông số 1 với điểm đầu là bến Bạch Đằng, điểm cuối là bến Linh Đông (quận Thủ Đức), với chiều dài hơn 10km. Giá vé chặng đi qua 5 trạm là 15.000 đồng/lượt, khứ hồi hết 30.000 đồng. So sánh thời gian di chuyển từ quận 1 đến quận Thủ Đức, đi xe buýt thường chỉ mất 25 phút, dù trên đường đi xe buýt dừng đón - trả khách khoảng 10 trạm và nhiều lần dừng đèn đỏ, trong khi tuyến buýt đường sông di chuyển từ điểm đầu đến điểm cuối hết gần 1 tiếng đồng hồ.

Tổng thời gian đi lại thông qua buýt đường sông nhiều hơn 4 lần so với đường bộ cho quãng đường 10km, nên chỉ thích hợp với những hành khách không bị áp lực về thời gian, muốn đi tham quan, ngắm cảnh. Chính vì thế, người dân ở các quận Thủ Đức, Bình Thạnh đi làm hàng ngày sử dụng xe máy hoặc xe buýt, không chuyển qua sử dụng buýt đường sông.

Nếu xét về hiệu quả kinh tế, việc di chuyển cả đi lẫn về bằng buýt sông trong 1 ngày hành khách sẽ tốn 30.000 đồng, trong 1 tháng hết 900.000 đồng. Trong khi đó, nếu đi xe buýt, người dân chỉ mất 112.500-135.000 đồng. Thống kê phía chủ đầu tư dự án, cho biết 70% hành khách sử dụng buýt đường sông là người dân TPHCM muốn đi thử, 13% là khách du lịch nước ngoài, còn lại là khách vãng lai.

Cần đánh giá hiệu quả thực tế
Theo quan sát của chúng tôi, dù đã đầu tư nhiều các hạng mục, nhưng loại hình này vẫn chưa thực sự đem lại tiện ích tốt nhất cho người tham gia giao thông đường thủy. Khi hành khách đến trạm mua vé, ngoài quầy bán vé, vài băng ghế dài cho khách ngồi chờ, nhà trạm không cung cấp thêm dịch vụ gì như nước uống, đồ ăn.

Dù tàu được thiết 75 chỗ ngồi, mỗi hàng có 3 ghế, nhưng chúng tôi chỉ thấy có 2 áo phao cứu nạn được cất dưới mỗi hàng ghế. Nếu như tàu chở đúng số người, lượng áo phao phải thiếu vài chục cái. Trên tàu hầu như thiếu sọt rác, hành khách buộc phải treo rác trên những cửa kính rất thiếu mỹ quan.

Mặt khác, hiện nay tuyến buýt số 1 mới dừng đón và trả khách ở 5 điểm (dự kiến 11 điểm), gồm bến Bạch Đằng, Bình An, Thanh Đa, Hiệp Bình Chánh và Linh Đông. Điều này gây bất tiện cho hành khách, vì muốn di chuyển ra đến bến sông phải sử dụng thêm các phương tiện khác. Thời gian giãn cách các chuyến trước với sau quá dài (trung bình gần 2 tiếng/chuyến) khiến người đi tàu phải chờ lâu. Hiện tại, với số lượng vé bán ra 1 ngày hơn 1.000 vé và đang duy trì 16-24 tuyến trong ngày, buýt sông vẫn chủ yếu phục vụ lượng hành khách đi tham quan.

Việc phát triển các tuyến buýt sông được ngành chức năng TPHCM đặt mục tiêu giảm ùn tắc giao thông đường bộ, phát huy lợi thế hơn 1.000km đường sông, được đánh giá có tiềm năng khai thác rất lớn. Song trước mắt, về mảng du lịch, buýt đường sông đạt được những thành công nhất định, khi mở ra hình thức du ngoạn, thư giãn, trải nghiệm trên sông nước, ngắm cảnh quan TPHCM, nhất là với du khách nước ngoài. Tuy nhiên, việc sử dụng buýt sông làm phương tiện vận tải công cộng, giảm ùn tắc giao thông trên bộ vẫn cần nghiên cứu, đánh giá hiệu quả thực tế, bởi gần 1 năm qua người dân TP vẫn không sử dụng loại hình này để đi làm hàng ngày.