Minh Pasteur và bộ sưu tập siêu nhỏ trên đá quý

(ĐTTCO) - Người Việt từng biết đến nhà điêu khắc tiên phong nổi tiếng thế giới Nikolai Syadristy (sinh năm 1937, người Ukraine), với tác phẩm nghệ thuật siêu nhỏ “7 con lạc đà và 3 cây dừa” bằng kim loại quý, được xếp gọn trong lỗ trôn một chiếc kim khâu. 

Việt Nam có Trần Giang Nam, là nhà điêu khắc siêu nhỏ nổi tiếng với kinh nghiệm 20 năm tạo hình trên các chất liệu phổ thông, đặc biệt đã thử nghiệm và đạt kỷ lục quốc gia trên sản phẩm Titan có độ cứng tương đối 6, theo thang Mohs. 

Trong số báo này, ĐTTC xin giới thiệu một tài hoa “ẩn danh giang hồ” và mời bạn đọc chiêm ngưỡng bộ sưu tập “Biểu tượng tình yêu và tâm linh” do ông làm tại TPHCM năm 2004, trên nền chất liệu tinh thể đá có nguồn gốc đá thiên nhiên Việt Nam là Aquamarine, độ cứng tương đối 7,5-8 và Ruby-Sapphire có độ cứng 9 (chỉ xếp sau độ cứng 10 của kim cương, cứng gấp 4 lần Ruby). Ông ấy chính là “Lão quái nhân Minh-Pasteur”, hay đôi khi còn được gọi với hỗn danh “Minh Gà”.
Tình yêu vĩnh cửu và tâm linh
Là xứ sở của Ruby, Sapphire và Aquamarine, Việt Nam may mắn đào được cặp Ruby đỏ lớn độc nhất vô nhị trên thế giới, gồm sunset-ruby đực 290 cara và cái 10.800 cara (2,16 kg). 4 tinh thể đá quý thiên nhiên nói trên được hình thành dưới lòng đất ở độ sâu hàng trăm km. Nếu không nhờ động đất làm dịch chuyển địa tầng hay núi lửa phun trào, con người không thể khai thác tới nổi. 
 Không để lại một tấm hình hay đoạn clip nào cho thế nhân, “Lão quái nhân Minh Pasteur” tuổi đã cao, lại “mai danh ẩn tích giang hồ”, là niềm tiếc nuối lớn lao cho giới mộ điệu nghệ thuật Micro Art, nếu một mai ông “gác kiếm” theo đà tay run, mắt yếu.
30 nhành hoa hồng Ruby-Sapphire màu hồng, xanh, trắng nở, hàm tiếu cùng với 30 hoa hồng Ruby-Sapphire-Aquamarine siêu nhỏ, đa sắc màu đang nở rộ khoe những cánh hồng tươi rạng rỡ, chính là một thông điệp tình yêu vĩnh cửu, hiện hữu qua vẻ đẹp kiều diễm mong manh và tinh khiết dưới ánh đèn thấu quang.  
Bởi không có hai viên đá thiên nhiên giống nhau, nên dù kiên tâm điêu khắc một motif hoa hồng sắc nét, đầy đủ với gân lá, gai cành, hay một bông hồng kép cánh nở hài hòa dưới dạng phù điêu khoét lõm bề âm, hoặc chạm khối dương với kích thước xấp xỉ 7-8 mm, thì sản phẩm càng không thể trùng lắp. Thử một lần ngắm đôi quả đào tiên Pink-Ruby chưa kịp hoàn thiện khâu cuối, tỷ lệ vàng cành nhánh quyện với trái căng mọng đầy sức sống, mang trọn vẹn tâm hồn người nghệ sĩ tài hoa.
Long thần xuất châu là một tổng thể hài hòa giữa tĩnh và động rất phương Đông, chi tiết chạm lọng râu rồng và lưỡi mong manh phun châu nhả ngọc đầy uy dũng, là một kỳ công “chạm lấy đất” rất khó dù sản phẩm không thuộc motif siêu nhỏ. Nét điêu khắc vảy rồng xếp lớp đều, mượt như sóng biển phả xanh lòng đại dương sâu thẳm qua Sapphire xanh nước biển duềnh sóng bềnh bồng ba trái châu pha màu ngọc lục bảo, khẳng định tài năng tách màu siêu thực trước khi tạo tác của nhà điêu khắc.
Theo quy ước, người ta gọi Ruby (rubinus) là đá màu đỏ, Sapphire (saphiarus) là đá màu xanh lam, các màu sapphire có pha trộn đa sắc gọi chung là Corundum (Al2O3); còn Aquamarine (mare) là màu xanh biển nhạt. Vậy phải mất bao lâu và làm thế nào để Minh Pasteur làm được một siêu phẩm đá quý rất cứng với kích thước quá nhỏ bé như vậy?
Người nghệ sĩ Micro Art độc đáo và duy nhất 
Nói không ngoa, điêu khắc siêu nhỏ trên chất liệu đá quý chỉ tồn tại một “lão quái nhân Minh Pasteur” duy nhất vượt trội, đứng riêng một cõi Việt Nam và thậm chí cả thế giới. Thường người nghệ sĩ thực thụ luôn muốn giấu danh tính, đời tư, không lưu dung hình ảnh nên ta chỉ mơ hồ biết ông là một họa sĩ, nhà điêu khắc huyền thoại người gốc Sài Gòn có tuổi đời xấp xỉ Willard Wigan, và 15 năm trước ông đã biểu diễn điêu khắc bộ sưu tập siêu đỉnh cao này trong tâm thế thiền tĩnh với kỹ thuật điêu khắc mà người bình thường “không thể nghĩ bàn”.
Khi chế tác cũng giảm nhịp tim, tập trung cao độ như bao nghệ nhân khác, Minh Pasteur có cách làm việc rất quái, rất riêng của mình qua 4 bước đầy ma mị nhưng khoa học và nghệ thuật: 
Pha một ấm trà tuyệt ngon và thưởng thức, ngồi tĩnh tâm một tiếng đồng hồ trước 12 giờ khuya trong không gian tuyệt đối yên tĩnh, trước khi bắt tay vào sáng tác là phong cách của ông (bước 1). Nếu được yêu cầu vẽ người vừa gặp trước khi nhắm mắt tập trung và bịt mắt, lão quái nhân sẽ phác họa bằng bút chì chân dung người đó sống động như thật trong vòng hai phút. Tôi chứng kiến người ngoại quốc giữa khuya ôm được bức tượng Văn Cao nhanh chóng rời nhà ông với nụ cười mãn nguyện mà tưởng tượng ông cũng chính là Văn Cao trong điêu khắc.
Mũi khoan mài hay dao điêu khắc đá quý phải có độ cứng cao hơn, làm bằng kim cương nhân tạo. Tuy nhiên, dụng cụ cực nhỏ do ông tự chế tựa sợi chỉ mành này cũng chỉ khắc được tối đa hai đường nét là phải thay. Để mũi khắc và đá quý khi ma sát mạnh không làm bể hay mẻ dăm, phải phun kèm tia nước siêu nhỏ, đủ mạnh để giảm nhiệt. 
Trước khi bắt đầu, ông dành 15 phút nhìn ngắm phôi đá nguyên để quyết định ngay hình thái tác phẩm, ước lượng tách khối màu viên đá quý theo các bộ phận chi tiết của vật thể có thể nhỏ hơn hạt gạo (bước 2), và rồi hoàn thành tác phẩm chỉ trong vòng 30 phút nhắm mắt (bước 3). Tính dứt khoát và dứt điểm tác phẩm của “lão quái nhân” khác hoàn toàn các nhà điêu khắc trên thế giới, thường phải mất cả tuần hay nhiều tháng tập thể lực, thiền định và tập trung hoàn thành. 
Bước đánh bóng cuối cùng là một thử thách to lớn, bởi giao người khác đánh bóng sẽ làm mất hết chi tiết gân lá, gãy vỡ hoặc không làm nổi bật được khối màu biểu cảm đã tách, thí dụ như đóa hoa lan, trái đào Ruby đỏ trắng hay các viên ngọc rồng xanh khác nhau.
Bộ sưu tập “Biểu tượng tình yêu và tâm linh” do Minh Pasteur sáng tác xứng đáng là tác phẩm đạt kỷ lục thế giới về Micro Art. Mặc dù được SJC kiểm định, nhưng trước đó chính SJC và các đơn vị kiểm định khác luôn từ chối kiểm định, bởi tính chất mỏng manh của toàn bộ sưu tập.   
Minh Pasteur và bộ sưu tập siêu nhỏ trên đá quý ảnh 1 Đức Mẹ Maria bế Chúa Hài đồng.
Minh Pasteur và bộ sưu tập siêu nhỏ trên đá quý ảnh 2 Đức Mẹ Maria chạm âm.
Minh Pasteur và bộ sưu tập siêu nhỏ trên đá quý ảnh 3 Hoa lan. 
Minh Pasteur và bộ sưu tập siêu nhỏ trên đá quý ảnh 4 Long thần xuất châu. 
Minh Pasteur và bộ sưu tập siêu nhỏ trên đá quý ảnh 5 Mẹ Maria. 
Minh Pasteur và bộ sưu tập siêu nhỏ trên đá quý ảnh 6 Nữ vương Hòa bình. 
Minh Pasteur và bộ sưu tập siêu nhỏ trên đá quý ảnh 7 30 hoa hồng. 
Minh Pasteur và bộ sưu tập siêu nhỏ trên đá quý ảnh 8 30 nhánh hồng. 

Các tin khác