(ĐTTCO) - Bộ Tài chính đang lấy ý kiến dự thảo Luât Sửa đổi, bổ sung Luật Thuế bảo vệ môi trường (BVMT), trong đó dự kiến mức thuế BVMT với xăng, dầu sẽ tăng lên.
 |
Cụ thể, theo dự kiến, mặt hàng xăng (trừ ethanol) ở mức 3.000 - 8.000 đồng/lít (hiện khung là 1.000 - 4.000 đồng/lít và mức đang áp dụng là 3.000 đồng/lít); nhiên liệu bay 3.000 - 6.000 đồng/lít (hiện khung 1.000 - 3.000 đồng/lít và đang áp dụng là 3.000 đồng/lít), dầu diesel 1.500 - 4.000 đồng/lít (hiện là 500 - 2.000 đồng/lít, mức đang áp dụng 1.500 đồng/lít). Mặt hàng xăng E5, E10 ở khung 2.500 - 7.200 đồng/lít.
Theo Bộ Tài chính, mức thuế BVMT đối với xăng dầu đã bằng mức trần (đối với nhiên liệu bay) hoặc gần bằng mức trần trong khung thuế. Do đó, cần thiết phải điều chỉnh mức thuế BVMT đối với xăng, dầu để phù hợp với chính sách phát triển kinh tế - xã hội của Nhà nước trong từng thời kỳ. Bởi lẽ dư địa để điều chỉnh mức thuế còn lại là quá nhỏ hoặc đã hết dư địa.
Vì vậy, vấn đề đặt ra là tạo thêm dư địa để điều chỉnh mức thuế trong trường hợp cần phải điều chỉnh mức thuế theo yêu cầu quản lý nhà nước. Dự án luật được Bộ Tài chính dự kiến trình Chính phủ vào tháng 6, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại kỳ họp tháng 8 và trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp tháng 10-2017.
Luật Thuế BVMT hiện hành có hiệu lực từ 1-1-2012. Theo báo cáo, thu thuế BVMT năm 2012 đạt 11.160 tỷ đồng, tỷ lệ thu thuế BVMT so với tổng thu thuế nội địa năm 2012 đạt 2,34%. Tỷ lệ này đã góp phần đảm bảo thu ngân sách nhà nước vượt mức dự toán được giao trong điều kiện tiếp tục phải điều chỉnh giảm thuế theo cam kết hội nhập, thực hiện chính sách miễn, giảm, giãn nộp thuế để hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua khó khăn.
Số liệu cũng cho thấy, số thu từ thuế BVMT liên tục tăng ổn định qua các năm, từ năm 2012 đến năm 2016: năm 2012 là 11.160 tỷ đồng, năm 2013 là 11.512 tỷ đồng, năm 2014 là 11.970 tỷ đồng, năm 2015 là 27.020 tỷ đồng và năm 2016 khoảng 42.393 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng khoảng 1,5% - 4,1% tổng thu ngân sách nhà nước và chiếm tỷ trọng khoảng 0,3% - 0,9% trên GDP hàng năm.
Trong đó, số thu thuế BVMT đối với nhóm xăng dầu, than đá chiếm chủ yếu (khoảng 99%) tổng số thu thuế BVMT đã góp phần chuyển dịch cơ cấu thu ngân sách theo hướng bền vững. Số thu từ thuế BVMT tăng liên tục qua các năm đã góp phần ổn định nguồn thu thuế nội địa trong giai đoạn thu ngân sách gặp nhiều khó khăn.
Thu thì như vậy nhưng chi ra sao? Theo Bộ Tài chính, chi sự nghiệp môi trường giai đoạn 2013 - 2015 tương ứng là: 9.772 tỷ đồng, 9.980 tỷ đồng và 11.400 tỷ đồng. Riêng năm 2016, ngân sách bố trí chi sự nghiệp môi trường 12.290 tỷ đồng, đạt 1% tổng chi ngân sách.
Nhìn vào những số liệu và đánh giá nêu trên của Bộ Tài chính có thể thấy, số thu từ thuế BVMT, trong đó có xăng dầu đã đóng góp đáng kể vào số thu ngân sách nhà nước. Thế nhưng, như tên gọi của thuế này là BVMT, nhiều người cảm thấy vai trò mờ nhạt, chưa tương xứng. Nhiều mặt hàng như: ni lông, xăng dầu... đã gây và ảnh hưởng nhất định đến môi trường nhưng chi phí để giảm thiểu tác động của việc đó vẫn chưa có sự minh bạch.
Ví dụ như số tiền thu từ thuế BVMT đã được dùng làm gì để cải thiện, bảo vệ môi trường? Hiệu quả của sắc luật này đối với việc BVMT đến đâu sau 5 năm áp dụng? Mặt khác, nhìn vào số liệu thu - chi (ví dụ như năm 2016, thu 42.393 tỷ đồng, chi 12.290 tỷ đồng) có thể thấy chi cho việc BVMT là thấp so với số thu. Do đó, để nói rằng áp lực thiếu nguồn cho chi BVMT là không có. Như vậy, việc tăng thuế liệu có thực sự hợp lý?
Năm 2017 được dự báo là năm có nhiều khó khăn, vì thế, nếu như tăng thuế xăng, dầu sẽ đồng nghĩa giá mặt hàng này tăng. Khi nguyên liệu đầu vào quan trọng tăng giá thì sẽ ảnh hưởng đến giá cả, lạm phát. Tất nhiên, theo lộ trình thì dự án luật chưa hẳn đã được áp dụng từ năm 2017 nhưng việc tăng thuế nếu được thông qua sẽ tạo ra những ảnh hưởng nhất định cho các năm sau đó.
Theo chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long, Tổng thống đắc cử Donald Trump cũng khuyến khích phát triển kinh tế thông qua hạ thuế, trong khi chúng ta lại làm ngược lại. Và, việc điều chỉnh thuế BVMT mặt hàng xăng dầu với mức quá lớn như vậy là không phù hợp.
Nếu chưa trả lời thỏa đáng được câu hỏi và giải thích được các lập luận nêu trên thì việc tăng thuế sẽ chỉ làm cho những đối tượng chịu tác động suy nghĩ rằng Nhà nước đang tận thu! Đó là điều hết sức nguy hiểm vì việc tăng thuế sẽ kéo theo hệ lụy khác.
