Thư Singapore

Trách nhiệm người “cầm lái”

1. Tháng 5 vừa rồi ở Singapore xảy ra một vụ tai nạn giao thông thảm khốc làm 3 người chết và 2 người bị thương. Người gây tai nạn là doanh nhân Ma Chi người Trung Quốc, 31 tuổi, tử vong tại chỗ sau khi lái chiếc siêu xe Ferrari chạy quá tốc độ vượt đèn đỏ đâm vào một chiếc taxi và văng vào một người điều khiển mô-tô bên đường.

1. Tháng 5 vừa rồi ở Singapore xảy ra một vụ tai nạn giao thông thảm khốc làm 3 người chết và 2 người bị thương. Người gây tai nạn là doanh nhân Ma Chi người Trung Quốc, 31 tuổi, tử vong tại chỗ sau khi lái chiếc siêu xe Ferrari chạy quá tốc độ vượt đèn đỏ đâm vào một chiếc taxi và văng vào một người điều khiển mô-tô bên đường.

Diễn biến tai nạn đã được ghi lại bởi nhân chứng ngồi trong chiếc ô tô đi phía sau taxi và đoạn băng video này đã nhanh chóng được đưa lên internet. Dư luận Singapore xôn xao cho rằng chiếc siêu xe Ferrari động cơ 670 mã lực là nguyên nhân gây chết người.

Tuy nhiên, nếu xem lại băng video, có thể thấy dù đèn tín hiệu giao thông đã chuyển sang màu đỏ được 4 giây nhưng người lái chiếc Ferrari vẫn không đạp thắng.

Theo một số chuyên gia về giao thông, nhiều khả năng chiếc Ferrari đã cách đèn tín hiệu giao thông 220 mét, dù đang lao với tốc độ 200 km/giờ nhưng nếu đạp thắng, người lái chiếc Ferrari có thể đã dừng xe lại và như vậy hậu quả tai nạn sẽ không trầm trọng đến thế. Tuy nhiên, dù nguyên nhân gì chăng nữa, trách nhiệm là của người cầm lái chứ không thể đổ lỗi cho chiếc xe…

2. Trong quản lý nhà nước hay quản trị doanh nghiệp, khi có vấn đề phát sinh gây hậu quả, nhiều khi người ta đổ lỗi cho cơ chế, hoàn cảnh khách quan hay một lý do nào đó mà quên đi trách nhiệm cuối cùng của người cầm lái đứng đầu tổ chức, doanh nghiệp.

Nhà báo chính là người "cầm lái" dư luận.

Nhà báo chính là người "cầm lái" dư luận.

Trong tai nạn giao thông nói trên, doanh nhân Trung Quốc đã trả giá cho hành vi bất cẩn bằng mạng sống của mình. Và nếu anh ta còn sống, luật pháp Singapore sẽ có những hình phạt chế tài nghiêm khắc mang tính răn đe để làm gương cho kẻ khác.

Sau vụ tai nạn Ferrari này, có ý kiến cho rằng luật pháp Singapore phải trừng trị kẻ gây tai nạn giao thông làm chết người và khép vào tội giết người. Vậy còn những người “cầm lái” đã gây hậu quả nghiêm trọng cho tổ chức hay doanh nghiệp, hình phạt gì cho họ là xứng đáng? 

3. Thuật ngữ quản trị tiếng Anh là “governance” cho đến nay chưa được dịch một cách thỏa đáng sang tiếng Việt. Xét về từ nguyên, “governance” có gốc từ tiếng Hy Lạp “kybernan”, có nghĩa là “dẫn dắt” hay “cầm lái”.

Cũng giống như người lái xe, người đứng đầu một cơ quan, một tổ chức, một doanh nghiệp phải hiểu được guồng máy vận hành của phương tiện mà mình đang sử dụng, tôn trọng luật giao thông.

Nói rộng hơn, người cầm lái bất tài hay vô trách nhiệm có thể làm phá sản một doanh nghiệp, làm tan nát cơ quan tổ chức, thậm chí góp phần làm sụp đổ cả một chính quyền, một thể chế. Thuật ngữ “governance” cũng có thể là hành trang tác nghiệp quý báu cho báo chí trong sứ mệnh “dẫn dắt” và “cầm lái” cho dư luận xã hội.

Nhà báo không thể chỉ đơn thuần đưa tin mà còn phải giúp cho độc giả hiểu được những quy trình, cơ chế, cấu trúc, môi trường, thể chế hay những tác nhân có liên quan. Nói cách khác, người viết báo có trách nhiệm nói lên sự thật khách quan, có định hướng mang tính xây dựng nhưng không phán xét thay người đọc.

Một mẩu tin, một bài báo có chất lượng không chỉ đơn thuần có đầy đủ thông tin mà còn phải giúp người đọc suy nghĩ và nhận thức về trách nhiệm của mình như một cá nhân, một công dân hay một thành viên không thể tách rời trong guồng máy xã hội.

Một bài báo hay không chỉ có hàm lượng thông tin hay phân tích cao mà còn dẫn dắt và định hướng người đọc giúp họ nhận thức rõ hơn tầm quan trọng của an toàn giao thông. Họ sẽ ghi nhớ việc không uống rượu bia trước khi điều khiển phương tiện, khuyên nhủ bạn bè đồng nghiệp về hành vi an toàn giao thông, thậm chí trình báo cảnh sát về những trường hợp lái xe say rượu hay bất cẩn.

Vì thế, theo thiển ý của người viết, ngoài thực hiện tốt chức năng của mình là phát hiện tiêu cực, biểu dương cái tốt, nêu bật những điển hình tiên tiến, báo chí cần giúp cho xã hội có những người lái xe an toàn, những người cầm lái có năng lực và trách nhiệm, đóng góp ý kiến và chia sẻ kinh nghiệm vào việc hoàn chỉnh thể chế và luật pháp.

Singapore, ngày 18-6-2012

Các tin khác