Trong những năm qua, thị trường TPCP đã có những phát triển vượt bậc về khối lượng phát hành, khối lượng trái phiếu trúng thầu trên thị trường sơ cấp năm 2016 đạt trên 336.000 tỷ đồng, tăng hơn 1.000 lần so với năm 2009.
Giá trị giao dịch trên thị trường thứ cấp năm 2016 đạt trên 3 triệu tỷ đồng, tương đương 67% GDP và tăng hơn 100 lần so với năm 2009 (năm thị trường TPCP chính thức đi vào hoạt động).
Tổng giá trị phát hành TPCP đến tháng 3-2017 đã đạt trên 1,4 triệu tỷ đồng, tương đương khoảng 32% GDP năm 2016. Sự phát triển của thị trường TPCP đã tạo áp lực không nhỏ đối với khả năng thanh toán của bất kỳ ngân hàng thương mại riêng lẻ nào.
Vì thế, đề án chuyển chức năng thanh toán tiền giao dịch TPCP từ ngân hàng thương mại về NHNN đã được phê duyệt tháng 3-2016 và đến nay chính thức triển khai.
Theo đó, NHNN sẽ đảm nhận chức năng thanh quyết toán cuối cùng tiền giao dịch TPCP, trái phiếu do Chính phủ bảo lãnh. Việc thanh toán trên thị trường TPCP sẽ do một số ngân hàng thương mại đủ năng lực cùng thực hiện.
Các TCTD là thành viên của hệ thống thanh toán liên ngân hàng có thể tự thanh toán cho mình, đồng thời NHNN sẽ hỗ trợ thanh toán tiền giao dịch TPCP thông qua cơ chế thấu chi và cho vay qua đêm trên hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng.
Việc NHNN đảm nhận thanh toán tiền giao dịch TPCP, trái phiếu do Chính phủ bảo lãnh là phù hợp với thông lệ quốc tế, giúp giải quyết xung đột lợi ích, đảm bảo tính độc lập khách quan và tăng hiệu quả sử dụng vốn cho các ngân hàng thương mại.
Mặt khác, cơ chế này cũng giúp bảo đảm an toàn hệ thống thanh toán giao dịch chứng khoán và hệ thống tài chính, giúp nâng cao khả năng giám sát của NHNN đối với hệ thống thanh toán tiền tệ quốc gia, đảm bảo hiệu quả thực thi chính sách tiền tệ, thúc đẩy phát triển của thị trường TPCP và hiệu quả điều hành chính sách tài khóa của Chính phủ.
