Không công bố kết quả xếp hạng TCTD: Phù hợp thông lệ quốc tế

(ĐTTCO) - Sau khi NHNN đưa ra Dự thảo Thông tư về việc thực hiện xếp hạng các tổ chức tín dụng (TCTD), chi nhánh NH nước ngoài định kỳ hàng năm và thông báo kết quả xếp hạng cho từng TCTD, chi nhánh NH nước ngoài mà không công bố trên website của NHNN do tính chất nhạy cảm của việc công bố thông tin. 
Vấn đề này lập tức đã nhận được nhiều ý kiến trái chiều. Mới đây, NHNN tiếp tục đưa ra thông báo lý giải rõ về việc không công bố thông tin. Để có thêm một góc nhìn về vấn đề này, Báo ĐTTC đã có cuộc trao đổi với TS. NGUYỄN TRÍ HIẾU, chuyên gia tài chính NH.
PHÓNG VIÊN: - Thưa ông, quan điểm của ông như thế nào về việc NHNN dự kiến xếp hạng các TCTD nhưng không công bố kết quả?

 Xếp hạng các TCTD không đánh đồng với xếp hạng tín nhiệm của các NHTM mà các tổ chức quốc tế đang thực hiện. Cơ quan quản lý dựa vào những chỉ tiêu xếp hạng để đưa ra những yêu cầu phải chấn chỉnh, mà việc chấn chỉnh là vấn đề nội bộ giữa cơ quan quản lý và NH được xếp hạng. Do vậy những thông tin này nếu lọt ra ngoài có thể gây ảnh hưởng đến NH, vì nhầm tưởng NH nằm trong tầm nguy hiểm có thể bị xử lý hoặc phá sản. 
TS. NGUYỄN TRÍ HIẾU: -Tôi đồng ý với quan điểm của NHNN. Thứ nhất, điều này phù hợp với thông lệ quốc tế, các NH Trung ương trên thế giới và các cơ quan quản lý ngành NH khi xếp hạng tín nhiệm các TCTD hoặc các NH trong phạm vi quản lý, cũng xếp tin tức đó là thông tin tối mật và mang tính nhạy cảm.
Bởi các cơ quan quản lý dùng những chỉ tiêu xếp hạng các TCTD để từ đó đưa ra những yêu cầu phải chấn chỉnh hoạt động tốt hơn. Việc chấn chỉnh là vấn đề nội bộ giữa cơ quan quản lý và NH được xếp hạng. Những thông tin này nếu lọt ra ngoài có thể ảnh hưởng đến tình hình kinh doanh của NH, tạo ra một ấn tượng NH thiếu sót nên bị xử lý sẽ rất nguy hiểm. 
Thứ hai, NH được xếp hạng theo tín nhiệm có 5 hạng A, B, C, D, E. Trong đó A là NH hoàn hảo, B là NH tốt nhưng cũng có vài điểm không phù hợp, C là bình thường nhưng có nhiều điều cần chấn chỉnh, D là yếu kém có nhiều điều phải chấn chỉnh và E là hạng rất yếu kém cần phải được cải tổ.
Những NH được xếp hạng A, B, C là những NH hoạt động bình thường, mặc dù hạng B và C cần có một số điều chỉnh nhưng thông tin đó lọt ra ngoài cũng không ảnh hưởng nhiều đến NH. Nhưng đặc biệt các NH hạng D và E trong ranh giới kiểm soát đặc biệt, có thể bị NH Trung ương tiếp quản, nhất là những NH hạng E với rủi ro rất lớn có thể đi đến tình trạng phá sản, nên nếu thông tin đó lan ra bên ngoài dẫn đến tình trạng người dân ồ ạt rút tiền. 
Tại Hoa Kỳ, các NH ở trong hạng D và E, trong nhiều trường hợp cơ quan quản lý ban hành lệnh C&D (ngưng hoạt động). Khi cơ quan quản lý tiểu bang hoặc liên bang, đặc biệt là cơ quan Bảo hiểm tiền gửi Hoa Kỳ (FDIC) ban hành lệnh C&D cho một NH, nếu NH đó không chấn chỉnh trong một khoảng thời gian hoặc không bổ sung vốn có thể bị tiếp quản.
Nếu người dân biết được những NH bị ban hành lệnh C&D, họ rất cẩn trọng và có thể kéo đến rút tiền ra. C&D là lệnh tối mật, khi bị lộ ra bên ngoài sẽ gây nguy hiểm cho NH đó. Ở Việt Nam, nếu NH bị xếp hạng như vậy, NHNN chắc chắn sẽ có những yêu cầu phải chấn chỉnh trong nội bộ trước, bởi những thông tin này lộ ra bên ngoài sẽ rất rủi ro cho NH. Chính vì thế, những thông tin này NH Trung ương giữ riêng cho mình cũng hoàn toàn hợp lý. 
Không công bố kết quả xếp hạng TCTD: Phù hợp thông lệ quốc tế ảnh 1 Việc không công bố xếp hạng các TCTD phù hợp với thông lệ quốc tế. Ảnh: P. LONG 
Tuy nhiên, tôi cũng muốn đóng góp thêm một số điểm trong vấn đề này. Ngày 18-9, NHNN đã đưa ra thông báo lý giải nguyên nhân vì sao không công bố thông tin xếp hạng, song theo tôi NHNN cần phải nhấn mạnh thêm: “Bên cạnh việc xếp hạng tín nhiệm, đối với những NH yếu kém, NHNN sẽ đưa ra những yêu cầu phải được điều chỉnh.
Trong một vài trường hợp yếu kém, NHNN sẽ có những yêu cầu cụ thể để NH đó chấn chỉnh và có những phê phán mang tính chất quyết liệt”. Bởi lẽ những thông tin không được tiết lộ ra bên ngoài NHNN cần giải thích rõ để người dân hiểu. Đồng thời, NHNN nên tích cực hỗ trợ các công ty tư nhân thực hiện xếp hạng tín nhiệm cho các NH, như ở nước ngoài có Standard & Poor, Moody’s hay Fitch Rating…Việt Nam hiện chưa có các công ty xếp hạng tín nhiệm NH. Khi người dân và nhà đầu tư có được thông tin xếp hạng tín nhiệm của NH cũng sẽ yên tâm gửi tiền hay đầu tư.
- Nhưng thưa ông thời gian qua có khá nhiều vấn đề xảy ra đối với ngành NH, nên đánh giá xếp hạng của các NH nhận được sự quan tâm rất lớn. Vì vậy nếu NHNN không công khai thông tin xếp hạng phải có giải pháp gì để người dân an tâm khi giao dịch với NH?
- Theo tôi, mặc dù không được công khai chi tiết nhưng NH Trung ương cũng có thể có những đánh giá các NH và những thông tin đó được phổ biến trên các phương tiện truyền thông. Chẳng hạn như ở Hoa Kỳ, đối với NH được ban hành lệnh C&D, trong một vài trường hợp cơ quan quản lý cũng thông báo cho các cơ quan truyền thông biết NH đó trong diện C&D.
Ở Việt Nam cũng vậy, nhà đầu tư, khách hàng lẫn NH nên theo dõi các đánh giá của NHNN, có thể NHNN không đưa ra đánh giá chi tiết từng NH nhưng cũng có thông báo đánh giá chung cho từng NH cũng là những thông tin quan trọng; đồng thời nhà đầu tư phải sử dụng thêm thông tin từ các tổ chức xếp hạng tín dụng tư nhân. Một điều quan trọng nữa, khách hàng và nhà đầu tư phải nghiên cứu các báo cáo tài chính của các NH, vì trong tương lai tất cả các NH phải có kiểm toán độc lập và phải được ban hành đúng hạn để biết được tình hình hoạt động, tài chính của NH đó ở mức nào.
- Hiện các tổ chức xếp hạng tín nhiệm nước ngoài như Standard & Poor’s, Moody's Investors Service hay Fitch Ratings cũng công bố báo cáo xếp hạng tín nhiệm định kỳ đối với các NHTM tại Việt Nam. Theo ông, mức độ đánh giá chính xác của các tổ chức này đối với các NH Việt Nam đến đâu?
- 3 công ty xếp hạng tín nhiệm nước ngoài như Standard & Poor’s, Moody's Investors Service hay Fitch Ratings chỉ chấm điểm cho một số NH lớn ở Việt Nam. Tuy nhiên, cả 3 công ty đó đều có chấm điểm tín nhiệm quốc gia Việt Nam. Hiện tại điểm tín nhiệm quốc gia của Việt Nam theo đánh giá của các công ty này rất thấp, chỉ ở mức không khuyến khích đầu tư và mang tính đầu cơ rất cao. Với xếp hạng tín nhiệm của Việt Nam ở mức thấp như vậy, tất cả các NH ở Việt Nam không thể có xếp hạng tín nhiệm cao hơn mức tín nhiệm quốc gia.
Thế nhưng, trong nội địa, không thể nói những NH lớn nhất của Việt Nam quá rủi ro như vậy được, vì ở phạm vi trong nước các NH cần phải được đánh giá đúng chứ không thể lệ thuộc xếp hạng tín nhiệm quốc gia.
- Ông đánh giá như thế nào về vấn đề xếp hạng tín nhiệm các TCTD mà NHNN vừa đặt ra?
- Cho đến bây giờ, NHNN vẫn chưa có xếp hạng các TCTD. Những thanh tra, kết luận của NHNN trước nay chỉ đưa cho các NH biết đang vi phạm ở điểm nào. Vì vậy, thanh tra của NHNN hiện mới chỉ là thanh tra NH có tuân thủ luật pháp hay không, NH vi phạm điều nào, điểm nào. Thanh tra hiện tại là thanh tra tổng thể toàn diện trên cơ sở rủi ro. Cách đây 4 năm, tôi đã đề nghị NHNN áp dụng tiêu chí CAMELS với 6 tiêu chuẩn áp dụng cho thanh tra giám sát NH Việt Nam, và bây giờ NHNN cũng đã quan tâm thực hiện là điều đáng mừng và cũng đúng với thông lệ quốc tế.
Đồng thời, tôi cũng muốn đề cập, qua xếp hạng tín nhiệm như vậy, trong tương lai, phí bảo hiểm tiền gửi quốc gia cũng nên dựa trên đánh giá này để những NH nào rủi ro thấp trả phí thấp, NH nào rủi ro cao trả phí cao, thay vì cào bằng mức phí như hiện tại sẽ không hợp lý.
- Xin cảm ơn ông.

Các tin khác