Fintech khối ngoại đang bành trướng

NĐTNN sốt sắng

Đầu năm 2018, ông Kim Jung Tai, Chủ tịch Tập đoàn tài chính Keb Hana (Hàn Quốc), cho biết đang hợp tác với một NH của Việt Nam, nhưng thời gian tới sẽ rót vốn đầu tư trực tiếp hoặc qua các quỹ để hợp tác với các định chế tài chính, công ty fintech nhằm khai thác lĩnh vực thanh toán di động.

Mới đây, ông Kim Chang Kwon, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Công ty tài chính Lotte Card (Tập đoàn Lotte Hàn Quốc), cũng khẳng định Lotte đang có số lượng công ty con hoạt động nhiều nhất tại Việt Nam và sẽ tiếp tục mở rộng hoạt động đầu tư. Trong đó, Lotte Card sẽ tập trung phát triển tài chính tiêu dùng không sử dụng tiền mặt, ứng dụng fintech tại Việt Nam.

Theo số liệu của Vụ Thanh toán (NHNN) hiện cả nước có gần 100 công ty fintech đang hoạt động. Ông Varun Mital, lãnh đạo cao cấp về fintech của Ernst & Young, nhận định dân số trẻ, sử dụng di động ngày càng nhiều, tăng trưởng tiêu dùng cao và tỷ lệ thất nghiệp thấp, là những điều kiện để Việt Nam được đánh giá là thị trường fintech tiềm năng trong khu vực Đông Nam Á. Công ty nghiên cứu thị trường Solidiance ước tính giá trị giao dịch của thị trường fintech tại Việt Nam ở mức 4,4 tỷ USD, có thể đạt 7,8 tỷ USD vào năm 2020. 

Ông Đỗ Ngọc Quỳnh, Tổng Thư ký Hiệp hội thị trường trái phiếu Việt Nam (VBMA), cho biết khi mới bắt đầu, mảnh đất để fintech khai thác chỉ là mảng thanh toán nhỏ liên quan các nhu cầu thiết yếu trong đời sống, trong khi các NH còn bỏ ngỏ. Nhưng sau một thời gian dài, các công ty fintech đã phát triển cả về quy mô và sản phẩm, làm thay đổi cách nhìn của các tổ chức khác.

Tiềm năng của thị trường cộng với sự năng động của các công ty fintech là lý do nhiều tập đoàn nước ngoài quan tâm và muốn đổ vốn vào lĩnh vực fintech Việt, thậm chí nhiều tập đoàn còn muốn bỏ tiền mua đứt một số công ty fintech đang hoạt động tốt.

Ngoại lấn nội
Trước khi những tập đoàn lớn dòm ngó lĩnh vực fintech Việt, đã có hàng loạt thương vụ mua bán, thâu tóm diễn ra trong nhiều năm qua. Năm 2011, NTT Data, 1 trong 5 công ty hàng đầu của Tập đoàn NTT (Nhật Bản) đã mua 40% vốn, tương đương 60 tỷ đồng của hệ thống ví điện tử Payoo (thuộc quản lý của CTCP Trực tuyến cộng đồng Việt - VietUnion).

Năm 2013, MOL Access Portal Sdn. Bhd (MOL), ông lớn thanh toán trực tuyến ở khu vực Đông Nam Á, đã thâu tóm thành công 50% cổ phần của Ngân Lượng, cổng thanh toán trực tuyến vốn thuộc sở hữu PeaceSoft. Tháng 11-2016, Công ty Truyền thông VMG đã bán toàn bộ 7,47 triệu cổ phần (tương đương 62,25%) của Công ty Thanh toán điện tử VNPT (VNPT Epay) cho Tập đoàn UTC Investment của Hàn Quốc. Champion Crest, quỹ đầu tư của Credit Chinafintech Holding từ Hồng Công, đã mua 51% cổ phần Amigo Technologies JSC (Công ty Phát triển dịch vụ công nghệ thông tin và giải pháp cho các dịch vụ tài chính cá nhân tại Việt Nam) với giá 12,73 triệu USD. 

Chưa hết, năm 2017, ví điện tử True Money - dự án của CTCP 1Pay với sự hợp tác giữa 2 cổ đông là MOG Việt Nam và Tập đoàn Ascend Money (Thái Lan) - đã bị về tay doanh nghiệp Thái Lan. Hiện công ty con của Ascend Money là Công ty TNHH True Money nắm 90% vốn 1Pay. Tập đoàn Vemanti có trụ sở tại Hoa Kỳ cũng đã công bố mua 20% vốn cổ phần của eLoan JSC, một công ty fintech có trụ sở tại TPHCM và cử đại diện của mình giữ một ghế trong HĐQT của công ty. Khoản đầu tư của Vemanti vào eLoan sẽ được thực hiện thông qua công ty mẹ của eLoan là Directus Holdings. Giao dịch dự kiến được hoàn tất trong quý III tới.

Việc NĐTNN quan tâm đến lĩnh vực fintech Việt Nam là điều đáng mừng. Bởi lẽ các công ty fintech Việt chủ yếu được sáng lập và vận hành bởi người Việt, nay có thêm sự hỗ trợ về nền tảng công nghệ, kinh nghiệm của các tập đoàn tài chính lớn trên thế giới, sẽ có điều kiện để phát triển hơn nữa. Tuy nhiên, hiện có quá nhiều công ty fintech có tỷ lệ sở hữu của khối ngoại vượt quá mức các TCTD hoặc công ty đại chúng được phép thực hiện. Cụ thể, theo quy định hiện nay tỷ lệ sở hữu tối đa của NĐTNN tại các TCTD là 30%, tại các công ty đại chúng 49%. 

Quy định tỷ lệ sở hữu vẫn bỏ ngỏ
Tại dự thảo Tờ trình đề nghị xây dựng Nghị định của Chính phủ về thanh toán không dùng tiền mặt, NHNN cho biết cần thiết phải có quy định cụ thể về tỷ lệ đối với NĐTNN tham gia lĩnh vực fintech nhằm bảo đảm tính rõ ràng, minh bạch trong quá trình thực hiện.

Mặt khác, hoạt động trung gian thanh toán có liên quan đến hoạt động NH, tác động trực tiếp đến quyền lợi người tham gia dịch vụ, cũng như ảnh hưởng đến an ninh, an toàn trong chính sách tiền tệ quốc gia. Vì vậy, cần thiết cơ quan quản lý nhà nước phải có chính sách phù hợp, trong đó có vấn đề quy định về tỷ lệ góp vốn của NĐTNN vào lĩnh vực này.

Theo đó, đã có 2 phương án được đưa ra để lựa chọn nhằm quản lý vấn đề này. Phương án 1, không hạn chế tỷ lệ sở hữu vốn điều lệ của NĐTNN tại tổ chức trung gian thanh toán, tùy thuộc vào tiềm lực kinh doanh của từng doanh nghiệp để tự quyết định vấn đề này. Phương án 2, chấp thuận chủ trương tham gia góp vốn của NĐTNN vào tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán, nhưng có quy định cụ thể về tỷ lệ sở hữu vốn điều lệ. NHNN đang thiên về phương án 2.

Bởi đây là lĩnh vực kinh doanh có điều kiện, liên quan đến hoạt động NH và thị trường tài chính, ảnh hưởng đến sự ổn định và an toàn trong chính sách tiền tệ của quốc gia, nên cần quy định tỷ lệ góp vốn của khối ngoại để để tránh sự thao túng của NĐTNN, cũng như đảm bảo chủ quyền quốc gia trong hoạt động NH tài chính.

Hiện một số doanh nghiệp nước ngoài kinh doanh mảng dịch vụ tại Việt Nam đang thâu tóm các công ty fintech để tạo chu trình cung ứng dịch vụ và thanh toán khép kín. Đáng nói các doanh nghiệp này đang sở hữu ví điện tử riêng ở nước của họ. Nếu không quản lý chặt, hoạt động thanh toán tại Việt Nam sẽ đối mặt với nhiều rủi ro hơn trong tương lai. Vì thế, việc quy định tỷ lệ sở hữu của khối ngoại trong lĩnh vực fintech là cần thiết.