Băn khoăn chuyển đổi tài khoản thanh toán

NHNN cũng đã giải thích việc thực hiện các quy định đã có lộ trình nhằm hạn chế rủi ro cho các bên. Tuy vậy, xung quanh vấn đề này vẫn còn nhiều ý kiến trái chiều.

Nhiều tài khoản có thể bị đóng

Việc Thông tư 32 quy định đóng tài khoản NH những tổ chức không có tư cách pháp nhân, đồng thời yêu cầu thành lập doanh nghiệp là cần thiết đối với nền kinh tế và đúng với chủ trương phát triển doanh nghiệp của Chính phủ. Tuy vậy, về phương diện pháp lý cần phải làm rõ thêm nhiều điều.

Vừa qua, một số văn phòng luật sư phản ánh tài khoản NH của họ có nguy cơ bị xóa sổ nếu không chuyển về tài khoản cá nhân. Một số NH cũng có thông báo đến khách hàng việc chuyển đổi tài khoản thanh toán của khách hàng tổ chức không có tư cách pháp nhân.

Chẳng hạn PVcomBank thông báo, trong vòng 12 tháng kể từ ngày 1-3-2017, các khách hàng là tổ chức không có tư cách pháp nhân (như chi nhánh, văn phòng đại diện là đơn vị phụ thuộc của pháp nhân, doanh nghiệp tư nhân, hộ gia đình, hộ kinh doanh cá thể...) đã mở, sử dụng tài khoản tại PVcomBank trước ngày 1-3-2017, thực hiện ký lại hợp đồng mở, sử dụng tài khoản thanh toán chuyển đổi sang hình thức tài khoản thanh toán của cá nhân hoặc tài khoản thanh toán chung hoặc đóng tài khoản (nếu khách hàng có yêu cầu).

Tương tự, VietinBank cũng thông báo khách hàng có thể lựa chọn chuyển đổi từ hình thức thanh toán tổ chức sang thanh toán cá nhân hoặc tài khoản thanh toán chung.

Thông tư 32/2016/TT-NHNN ngày 26-12-2016 sửa đổi bổ sung một số điều của Thông tư 23/2014/TT-NHNN hướng dẫn mở và sử dụng tài khoản thanh toán tại tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán có hiệu lực thi hành từ ngày 1-3-2017. Điều 4 của Thông tư có ghi rõ trong thời gian 3 tháng (hết tháng 5-2017), các TCTD phải thông báo cho khách hàng biết về việc chuyển đổi sang hình thức tài khoản thanh toán của cá nhân hoặc tài khoản thanh toán chung.

Trong vòng 12 tháng, tức đến tháng 3-2018 các đơn vị phải hoàn thành việc thực hiện và ngược lại sẽ đóng tài khoản đối với những tài khoản thanh toán của khách hàng là hộ gia đình, tổ hợp tác, tổ chức khác không có tư cách pháp nhân.

Trước thực tế hiện nay phần lớn các chi nhánh văn phòng, các văn phòng đại diện đều có tài khoản NH, nếu hiểu như quy định trên các đơn vị không phải là doanh nghiệp có thể sẽ bị đóng tài khoản, hoặc phải chuyển sang tài khoản cá nhân. Điều này được nhận định sẽ gây nhiều bất cập.

Ý kiến trái chiều
Bà Hoàng Tuyết Minh, Phó Vụ trưởng Vụ Thanh toán (NHNN), cho biết Thông tư 32 được ban hành sau khi Quốc hội thông qua Bộ luật Dân sự (BLDS) 2015. Theo quy định tại Điều 1 BLDS 2015, có hiệu lực từ 1-1-2017, chủ thể của quan hệ dân sự chỉ bao gồm cá nhân và pháp nhân.

Do đó, Thông tư 32 được xây dựng trên cơ sở đảm bảo phù hợp với quy định của BLDS 2015 về chủ thể trong quan hệ dân sự. Đối với các tổ chức không có tư cách pháp nhân, theo quy định tại BLDS 2015 không phải là chủ thể của quan hệ dân sự, do đó không đủ điều kiện là chủ thể độc lập tham gia quan hệ mở và sử dụng tài khoản thanh toán tại tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán, mà bản chất là quan hệ hợp đồng mở và sử dụng tài khoản thanh toán.

Đối với văn phòng luật sư, theo quy định tại Điều 33 Luật Luật sư 2006 (được sửa đổi, bổ sung năm 2012), văn phòng luật sư do một luật sư thành lập được tổ chức và hoạt động theo loại hình doanh nghiệp tư nhân. Luật sư thành lập văn phòng luật sư là Trưởng văn phòng phải chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình về mọi nghĩa vụ của văn phòng. Theo quy định tại Luật Doanh nghiệp và BLDS 2015, doanh nghiệp tư nhân không có tư cách pháp nhân.

Như vậy, do không có tư cách pháp nhân, văn phòng luật sư không đủ tư cách chủ thể độc lập để mở, sử dụng tài khoản thanh toán theo quy định tại Thông tư 32 và do vậy tài khoản thanh toán của văn phòng luật sư thuộc đối tượng phải thực hiện chuyển đổi sang tài khoản của cá nhân.

Đại diện NHNN nhận định quy định tại Thông tư 32 là cần thiết, hạn chế rủi ro cho các bên, bảo đảm các giao dịch mở, sử dụng tài khoản không bị vô hiệu do vi phạm quy định về chủ thể theo quy định của BLDS 2015. Tuy nhiên, nhiều văn phòng luật sư và tổ chức kinh doanh đang rất băn khoăn trong việc xác định tư cách cá nhân hay pháp nhân.

Chẳng hạn, văn phòng luật sư có sự hợp tác của nhiều thành viên, ai sẽ là người đứng chủ tài khoản NH. Bởi điều này liên quan đến các vấn đề về thuế, hóa đơn, các thủ tục giấy tờ… đồng thời có thể ảnh hưởng đến uy tín giao dịch của đơn vị.

Một số chuyên gia cho rằng các tổ chức không có tư cách pháp nhân nhưng vẫn có thể tham gia quan hệ dân sự.

Nhóm chuyên gia này lập luận, tại Điều 1 của BLDS 2015 quy định chỉ đề cập đến địa vị, chuẩn mực pháp lý, quyền và nghĩa vụ của cá nhân và pháp nhân trong các quan hệ dân sự chứ không khẳng định chỉ có cá nhân và pháp nhân mới có quyền tham gia quan hệ dân sự. BLDS 2015 có nhiều điều khoản, gián tiếp và trực tiếp, công nhận sự tồn tại của một quan hệ dân sự mà tại đó có một hoặc nhiều bên không phải là cá nhân hay pháp nhân.