Phó Chủ tịch UBND TPHCM Võ Văn Hoàn cho biết, công tác lập lại trật tự xây dựng là vấn đề mang tính cấp bách đã được Thành ủy, UBND TP và các ngành thảo luận và ra nghị quyết. Việc lập lại trật tự xây dựng không chỉ góp phần làm cho TP tốt đẹp lên mà còn giúp người dân có cuộc sống có chất lượng hợn.
Tại Hội nghị hàng loạt giải pháp được các sở ngành trình bày, thảo luận nhằm tìm kiếm những giải pháp hữu hiệu nhất về lập lại trật tự xây dựng trong thời gian tới. Phó Giám đốc Sở Xây dựng TP Lê Trần Kiên cho biết, trong năm 2017-2018 và 6 tháng đầu năm 2019 tổng số công trình không phép, không đủ điều kiện cấp phép lên đến 2.573/3.503 trong tổng số công trình vi phạm trên địa bàn TP. Các trường hợp vi phạm phổ biến là xây dựng trên đất chưa chuyển đổi mục đích sử dụng đất, xây dựng trên đất không được phép xây dựng, phần lớn tập trung chủ yếu các quận huyện vùng ven.
Theo báo cáo của các quận huyện vùng ven, tốc độ đô thị hóa tăng nhanh, dân nhập cư nhiều… nên nhu cầu của người dân rất bức xúc trong khi điều kiện kinh tế còn khó khăn nên thường tìm đến những nhà, đất rẻ chưa đủ điều kiện xây dựng để mua. Hầu hết các đại biểu điều gắn trách nhiệm của người đứng đầu, các đơn vị trong việc phát hiện xử lý các trường hợp xây dựng sai phép, không phép. Bí thư, chủ tịch cấp huyện, cấp xã sẽ được bố trí công tác khác nếu không cam kết lập lại trật tự xây dựng trước tháng 6-2020.
Trước đó, Bí thư Thành ủy TPHCM Nguyễn Thiện Nhân đã ký ban hành Chỉ thị 23 về tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước về trật tự xây dựng trên địa bàn TPHCM. Chỉ thị nêu rõ: Nếu không lập lại trật tự xây dựng trên địa bàn các quận, huyện thì chẳng những không thể thực hiện được chương trình chỉnh trang và phát triển đô thị giai đoạn 2016-2020 mà cũng không có cơ sở để xây dựng và thực hiện chương trình này trong giai đoạn 2020-2025.
Thời gian qua, tình trạng vi phạm trật tự xây dựng trên địa bàn còn phổ biến, phức tạp, nhất là tại các quận, huyện có tốc độ đô thị hóa cao. Mỗi năm có hàng ngàn công trình xây dựng không phép, sai phép, sai quy hoạch đã được phát hiện và xử lý. Hậu quả là hình thành các khu dân cư, khu nhà xưởng tự phát, phá vỡ quy hoạch, gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc thực hiện chương trình chỉnh trang và phát triển đô thị giai đoạn 2016-2020, gây mất an ninh trật tự trên địa bàn.
Nguyên nhân của tình trạng trên là nhu cầu nhà ở của người dân nhập cư và TPHCM chưa thực hiện tốt quy hoạch, chưa có chương trình nhà ở cho người nhập cư với quy mô mỗi năm khoảng 200.000 người. Cùng đó, công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp ở nhiều nơi trong việc tuân thủ các quy định của pháp luật về đất đai, quy hoạch, xây dựng chưa quyết liệt.
Có nơi còn buông lỏng, xảy ra tiêu cực: Có biểu hiện người vi phạm chi tiền cho thanh tra, công chức thì được làm ngơ, lực lượng môi giới, “cò” bán đất, nhà trái pháp luật, các doanh nghiệp, đội xây dựng trái pháp luật không bị xử lý. Bên cạnh là công tác kiểm tra, giám sát của các cấp ủy Đảng ở nhiều nơi chưa đúng mức, chưa nhận trách nhiệm trước dân về tình trạng vi phạm pháp luật trong xây dựng và tiêu cực ở địa phương.
Sự phối hợp giữa Sở Xây dựng và các quận, huyện trong xử lý vi phạm về trật tự xây dựng còn chồng chéo, sơ hở, thiếu hiệu quả… Ban Thường vụ Thành ủy đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo về tăng cường công tác quản lý trật tự đô thị trên địa bàn. Các cấp ủy, tổ chức Đảng, chính quyền các cấp đã tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo lập lại trật tự xây dựng nhưng tại một số quận, huyện, tình trạng vi phạm trật tự xây dựng vẫn diễn ra phổ biến và có xu hướng phức tạp hơn.
Hậu quả của việc này, làm rõ các nguyên nhân, cơ chế của việc tồn tại dai dẳng việc xây dựng không phép, trái phép, đồng thời đề xuất, xác định các giải pháp đồng bộ, khả thi, quyết liệt của hệ thống chính trị 3 cấp ở TP để tiến tới chấm dứt tình trạng xây dựng không phép, trái phép trước đại hội đảng bộ cấp quận, huyện (tháng 6-2020).
Các địa phương rà soát, lập danh sách các tổ chức, cá nhân chuyên xây dựng, môi giới bán các công trình không phép, trái phép để nhắc nhở, cảnh báo và yêu cầu cam kết không vi phạm. Đối với các đối tượng đã xây dựng, môi giới bán các công trình xây dựng không phép, sai phép với quy mô lớn, gây hậu quả nghiêm trọng, móc ngoặc với một số công chức để xây dựng và mua bán trái pháp luật, cần giao cơ quan có thẩm quyền thanh tra, kiểm tra, điều tra làm rõ, xử lý nghiêm.
