Đi bộ xuyên đường hầm dài 781m nối liền giữa nhà ga Ba Son và ga Nhà hát TP (quận 1), lãnh đạo TP kiểm tra từng hạng mục nhỏ, có sự thuyết minh của kỹ sư công trình. Tại khu vực này, 2 nhánh đường hầm được khoan bởi công nghệ khoan ngầm bằng robot TBM của Nhật Bản, hiện đã cơ bản hoàn thiện phần kết cấu và thông tuyến. Còn tại nhà ga nổi Phước Long (quận Thủ Đức), lãnh đạo TP cũng thị sát kỹ lưỡng việc thi công, hàn ray ở công trường.
Báo cáo nhanh với lãnh đạo TP, nhiều đơn vị liên quan của dự án như tư vấn chung của dự án (Liên danh NJPT), JICA, các nhà thầu… dù bày tỏ vui mừng trước những tín hiệu tích cực gần đây, nhưng tình hình hiện vẫn bị đánh giá là nhiều khó khăn. Trong đó, các vấn đề chủ yếu liên quan đến việc thanh toán, gia hạn hợp đồng… Những khó khăn trên xuất phát chủ yếu từ nguồn vốn và việc chờ phê duyệt điều chỉnh tổng mức đầu tư. Lý do ban đầu, dự án có tổng vốn đầu tư 17.388 tỷ đồng, được UBND TP phê duyệt năm 2009.
Vào thời điểm đó, dự án thuộc nhóm A - không phải trình Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư. Tuy nhiên, tư vấn chung của dự án sau đó tính toán và xác định lại, nâng tổng mức đầu tư lên 47.325 tỷ đồng. Sau khi lấy ý kiến các bộ - ngành, Thủ tướng Chính phủ cho phép UBND TP phê duyệt điều chỉnh dự án vào tháng 8-2011, tổng mức đầu tư mới hơn 47.325,2 tỷ đồng. Lúc này, dự án lại thuộc diện phải trình Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư. Đây là nút thắt lớn nhất khiến dự án gặp nhiều khó khăn và trong giai đoạn 2017-2018 đã xảy ra tình trạng nợ nhà thầu thi công, dẫn đến tiến độ chậm. UBND TPHCM sau đó đã nhiều lần phải tạm ứng vốn từ ngân sách để thanh toán cho các nhà thầu.
Ông Bùi Xuân Cường, Trưởng Ban Quản lý đường sắt đô thị (BQLĐSĐT) TPHCM, đánh giá những khó khăn nêu trên khiến khối lượng thi công của dự án trong năm 2018 không đạt được mục tiêu đặt ra. Cụ thể, toàn tuyến phải đạt 65% khối lượng, trong khi thực tế chỉ đạt 62%. Năm 2019, mục tiêu đặt ra của tuyến metro số 1 phải thực hiện được 18% khối lượng công việc, nâng tiến độ chung của dự án lên 80% và về đích vào năm 2020.
Theo BQLĐSĐT TP HCM, nhu cầu vốn ODA dự kiến cấp phát năm 2019 cho dự án metro số 1 là 7.257 tỷ đồng, cộng với việc thanh toán khối lượng thực hiện năm 2018 chuyển sang thanh toán năm 2019 là 2.245 tỷ đồng, nâng tổng nhu cầu vốn năm 2019 cho dự án này 9.502 tỷ đồng. UBND TP vừa phê duyệt tạm ứng vốn đợt 1 năm 2019 để giải ngân cho các nhà thầu gần 2.200 tỷ đồng. Dự kiến sau khi hoàn tất các thủ tục pháp lý về điều chỉnh tổng mức đầu tư, BQLĐSĐT sẽ tham mưu UBND TP đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư bổ sung vốn để hoàn trả tạm ứng cho ngân sách TP theo quy định.
Với tình hình hiện nay, Chủ tịch UBND TP khẳng định trong thời gian chờ phê duyệt tổng mức đầu tư điều chỉnh dự án, TPHCM sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với trung ương tìm kiếm nguồn vốn bổ sung để thanh toán cho các nhà thầu và chỉ đạo các đơn vị đẩy nhanh tiến độ thực hiện. Chủ tịch Nguyễn Thành Phong giao Sở Kế hoạch và Đầu tư cùng Sở Tư pháp hỗ trợ BQLĐSĐT các thủ tục pháp lý như điều chỉnh dự án, gia hạn thời gian thực hiện hợp đồng.
Còn đối với Sở Tài chính, ông Phong chỉ đạo xem xét, tham mưu và đề xuất UBND TP giải pháp để giải ngân cho các nhà thầu; cơ chế tiền lương cho cán bộ, viên chức, người lao động của BQLĐSĐT. Các sở: Giao thông Vận tải, Công Thương, Xây dựng có nhiệm vụ hỗ trợ giải quyết việc thẩm định thiết kế kỹ thuật của dự án theo đúng quy định. "Lãnh đạo TP sẽ định kỳ theo dõi, nắm bắt tiến độ và trực tiếp chỉ đạo giải quyết những khó khăn vướng mắc của dự án trong thời gian sớm nhất" - ông Nguyễn Thành Phong nói.
