1. Về chuyên môn, hắn là bậc cao thủ trong làng chuyên khoa mắt của Sài Gòn. Ai muốn được hắn trực tiếp khám và mổ, phải đăng ký trước rất lâu. So với mặt bằng giá ở các bệnh viện khác, tiền khám hoặc mổ ở đó cao hơn rất nhiều. vậy mà lịch khám bệnh của hắn lúc nào cũng dày đặc.
Gia đình tôi với gia đình hắn là chỗ thân tình. Tôi quen hắn từ trước năm 1975, hồi chúng tôi còn sinh hoạt trong Ban liên lạc học sinh của một trường trung học, hắn làm trưởng ban, tôi làm phó ban. Sáng thứ bảy nào Ban liên lạc cũng gặp nhau cùng uống cà phê tại quận 3. Hắn là con của ông bà chủ hãng xuất nhập khẩu. Nhà hắn có 3 anh em trai, cả 3 học cùng trường với chúng tôi, chỉ có lớp là khác.Khi đi học, 3 anh em hắn có tài xế đưa đón, học xong về nhà, không la cà phố xá. Những lần hắn tổ chức sinh nhật mời tới nhà, tôi thấy gia đình hắn nền nếp quy củ lắm. Trong sinh hoạt tập thể, hắn luôn là ngọn cờ dẫn dắt chúng tôi. Về ngoại hình thì khỏi chê, chúng tôi hay gọi hắn là Alain Delon (tài tử lừng danh của Pháp thời1950-1980), nhưng nếu muốn hắn nổi xung thì thêm chữ “ben” (A len đờ lông ben) đằng sau nữa. Nhiều tiểu thư nhà giàu đạt danh hiệu hoa khôi trường này, trường khác mết hắn lắm, nhưng hắn chẳng thèm để ý đến cô nào.
Một cô gái là thành viên trong Ban liên lạc sau này trở thành vợ hắn. Cô là con gái duy nhất của một gia đình công chức thường thường bậc trung, nhà ở quận 1; đẹp một cách mong manh, vì vậy chúng tôi đặt tên là “cô gái mong manh”. Mỗi khi đi họp Ban liên lạc, cô hay ngồi trên chiếc xích lô đạp cho người ta chở, lúc nào cũng diện bộ áo dài lụa màu nhạt, lung linh như mây khói. Tới bây giờ tôi vẫn không sao nhớ ra, bằng cách nào cô gái mong manh lọt vào Ban liên lạc của trường. Về học lực, tài vặt, thành phần xã hội, so với những tiểu thư trong trường, cô thuộc loại trung bình. Về công việc Ban liên lạc giao, cô thực hiện lúc được, lúc không. Nói chung, ngoài cái vẻ mong manh làm người ta động lòng, cô chẳng tạo được một dấu ấn gì cho Ban liên lạc ghi nhớ sự hiện diện của cô.
Thế mà đùng một cái chúng tôi thấy cô không đi họp bằng xe xích lô nữa mà ngồi trên chiếc xe Vespa Sprint màu xanh da trời, loại 150 phân khối do hắn chở. Thời đó, chỉ có công tử nhà giàu mới sắm nổi chiếc xe “hách xì xằng” như vậy. Chẳng bao lâu, Ban liên lạc nhận được thiệp hồng. Khách tới dự tiệc cưới chúc vợ chồng hắn trăm năm hạnh phúc; tôi nghĩ, phải chúc ngàn năm hạnh phúc mới xứng.
2. Cách đây khoảng chục năm, khi tôi đến khám mắt tại bệnh viện hắn làm việc, hắn hân hoan kể với tôi rằng đã có với cô gái mong manh 2 con, cả hai theo nghề của cha, học chuyên khoa mắt ở Hoa Kỳ. Hắn khoe: “Tụi nhỏ đứa nào cũng đẹp, học giỏi, thông minh, giống tui ngày xưa vậy”. Nói xong hắn cười sang sảng. Tôi hỏi: “Cuộc sống của ông bây giờ thế nào?”. Như chỉ chờ tôi hỏi chuyện này, hắn huyên thuyên: “Sáng nào tui cũng mổ 2 ca, mổ 1 con mắt 20 triệu đồng, 2 con mắt 40 triệu đồng, sau đó mới tới bệnh viện công làm. Trưa tui lại tranh thủ mổ 1 hoặc 2 ca nữa. Chiều khám bệnh ngoài giờ ở dưỡng đường do tui làm chủ, đến tối mịt mới về nhà”. Nghe hỏi thăm về “cô gái mong manh” ngày xưa, hắn trả lời: “Tui xây cho bả 3 cái dưỡng đường, mổ xong, tui chuyển cho bả chăm sóc. Chưa kể tiền thuốc và khám sau mổ, chỉ tiền phòng thôi cũng thu được 5 triệu đồng/người/ngày. Bả bây giờ trẻ đẹp hơn xưa. Đó là nhờ tui "nâng như trứng, hứng như hoa". Mỗi ngày bả chỉ cần ngồi trên chiếc xe đời mới nhất (xe cũ tui thay liền) cho tài xế lái đi từ dưỡng đường này qua dưỡng đường khác, xem sổ sách, thu tiền, là hết việc. Chung quanh bả lúc nào cũng có hàng chục người hầu hạ, sung sướng như bà hoàng”.
Đúng lúc hắn đang hào hứng kể, bất ngờ tôi đặt một câu hỏi chẳng ăn nhập gì đến câu chuyện hắn đang say sưa: “Có bao giờ ông dành thời gian ngắm trăng với vợ con không?". Đến lượt tôi bất ngờ, vì hắn trả lời bằng một câu hỏi lại: “Trăng là gì?”, kèm theo một nụ cười ngạo nghễ.
 |
Hoa dạ quỳnh nở trong đêm trăng rằm. Ảnh: THANH LUÂN |
3. Hôm rồi, cửa sổ tâm hồn của tôi lại trở chứng, nhìn xa bị mờ, nhìn gần càng mờ hơn. Thấy vậy, người khuyên đi mổ, người can ngăn. Tôi chợt nhớ đến hắn, liền đến gặp, tôi cần hắn cho một lời khuyên. Lần gặp lại này, nếu hắn không chủ động chào tôi trước, tôi sẽ không nhận ra. Trước mắt tôi là ông bác sĩ già khọm, tóc bạc trắng, mặt buồn rười rượi, nước da tối sạm. Đâu mất rồi một ông bạn có gương mặt phơi phới, hình thức lịch lãm và nụ cười ngạo nghễ? Thấy vậy tôi quên mất mục đích đến để khám mắt, vội hỏi, “Làm ăn thất bát hả?”. Hắn im lặng rất lâu rồi nói một câu chẳng ăn nhập gì đến câu tôi hỏi: “Cô gái mong manh đã bỏ tui đi lấy chồng khác rồi! Bỏ vội vã đến nỗi không thèm chia gia tài bà ạ!”. Tôi giật mình: “Bỏ luôn 3 cái dưỡng đường to đùng sao?”. Hắn nghẹn ngào: “Ừ, bỏ luôn, thế mới điên!”.
Tôi nhẹ nhàng ngồi bên cạnh, cầm tay hắn, im lặng. Hắn bắt đầu chia sẻ: “Bà có nhớ cái thằng cù lần trong lớp mình không? Cái thằng hâm hâm đi học bằng chiếc Mobylette cà tàng, con của ông già sửa xe đầu đường gần trường tụi mình học đó”. Hắn nói tiếp, mắt hắn như có nước: “Thằng đó coi vậy mà học giỏi, tụi mình không nhằm gì với nó đâu, bây giờ nó làm giáo sư của một số trường đại học. Nghe nói tình duyên trục trặc sao đó, hổng chừng hồi nhỏ nó thương thầm vợ tui à nghen, nó ở vậy luôn cho đến giờ. Làm thủ tục ly dị với tui xong, bả kết hôn với nó liền. Thằng đó nghèo rớt mồng tơi, lương thầy giáo nuôi bả gì nổi. Hiện nay bả phải nhận may quần áo mới đủ sống. Vậy mà gặp lại tui mặt bả tươi rói, chưa bao giờ ở với tui mà mặt bả tươi như vậy, hỏi bà ức không?”. Rồi hắn nói, như nói với chính mình: “Đàn bà nhiều người kỳ cục lắm, chồng cung phụng đủ thứ, nuông chìu hết mực mà vẫn đành lòng bỏ đi lấy người khác. Thiệt không thể hiểu nổi!”.
Chờ hắn vơi bớt nỗi ấm ức, tôi hỏi thăm 2 đứa nhỏ. Hắn trả lời, giọng thiểu não hơn: “Tưởng 2 đứa nối nghiệp cha, ngờ đâu, từ lâu tụi nó đã chuyển qua học nghề khác, đứa học thiết kế thời trang, đứa học báo chí. Đã thế tui gọi về để giao tài sản mà chẳng đứa nào chịu về. Tụi nó nói: “Ba quan tâm tài sản hơn quan tâm đến má và chúng con, vậy ba cứ giữ tài sản của ba đi!”. Tôi động lòng thương cảm, hỏi: “Bây giờ ông sống như thế nào?”. Hắn đáp, giọng nhẹ như gió thoảng: “Tui ở luôn trong bệnh viện, về nhà ở một mình buồn lắm. Lâu lắm rồi tui chẳng ghé về nhà, còn 3 cái dưỡng đường đang treo bảng bán hoặc cho thuê”. Thói quen nghề nghiệp, tôi đánh giá: “3 cái dưỡng đường đó bán cũng bộn tiền ông ạ”. Hắn ngẩng lên nhìn tôi, mắt sâu thăm thẳm: “Của đó vô thường lắm, không có thật đâu bà”.
4. Giá mà chục năm trước hắn nhận ra sự vô thường đó thì đoạn kết của đời hắn đâu đến nỗi buồn như bây giờ. Tự dưng tôi nhớ gương mặt phơi phới với nụ cười ngạo nghễ khi hắn hỏi ngược lại tôi: “Trăng là gì?”.
Trăng là gì ư? Trăng là ly nước mát của vợ trao tận tay, mà hắn quên uống. Trăng là cái bình hoa vợ chăm chút cắm mong chồng để mắt tới, thế mà hắn đành lòng không màng. Trăng là tiếng cười reo của các con đón hắn sau những giờ làm việc, nhưng vì mệt, hắn đã cằn nhằn, quạu quọ. Trăng là những bữa cơm nóng, mà khi hắn về đã nguội lạnh, cả nhà nhịn ăn theo hắn. Trăng còn là cái nắm tay âu yếm, đã từ rất lâu hắn quên trao cho vợ. Trăng còn là những đêm vì sợ con lạnh, hắn rón rén bước qua phòng kéo mền đắp cho con, mà sau này vì mệt mỏi, ngủ vùi, hắn quên luôn cử chỉ chăm chút, yêu thương này. Trăng còn là tất cả những mây và gió, những hương và hoa trong cuộc sống, mà do tâm không an, thân không lạc cho nên hắn không thể cảm nhận được.
