Sông Hoài đa tình

(ĐTTCO) - Hội An cổ mà không bao giờ cũ. Mặc dù đến đây nhiều lần nhưng đô thị cổ độc đáo này với tôi vẫn luôn là điều bí ẩn đầy mới lạ cần khám phá, nhất là dòng sông Hoài với con phố Nhớ từng đi vào văn Nguyễn Tuân. 

Chuyện xưa đã đẹp, đã hay mà chuyện bây giờ với dòng sông nhỏ này cũng rất kỳ lạ.

Di sản thế giới
Nếu như Huế có sông Hương, Đà Nẵng có sông Hàn thì Hội An có sông Hoài, một nhánh nhỏ của hạ lưu sông Thu Bồn về phía Bắc. Sông Hoài và kiến trúc phố cổ chính là hồn cốt của Hội An. Không có sông Hoài, cửa Đại có lẽ không xuất hiện một đô thị cổ đa văn hóa với một thương cảng từng sầm uất bậc nhất châu Á hàng mấy trăm năm trước, và đã được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa thế giới ngày 4-12-1999.  
Sông Hoài đa tình ảnh 1 Du khách tự nguyện vớt rác sông Hoài. 
Nằm cách thành phố Đà Nẵng khoảng 25km về phía Đông Nam và cách thành phố Tam Kỳ khoảng 50km về phía Đông Bắc, thành phố Hội An thuộc tỉnh Quảng Nam nay không còn là thương cảng lớn nữa mà trở thành trung tâm du lịch, nghỉ dưỡng hàng đầu của miền Trung và cả nước. Hội An cũng thường xuyên có mặt trong top đầu những cuộc bình chọn điểm đến lý tưởng trên thế giới do các cơ quan truyền thông, du lịch có uy tín nước ngoài tổ chức. Hội An hợp cùng Đà Nẵng và Di sản Văn hóa thế giới Mỹ Sơn, tạo thành tam giác du lịch, nghỉ dưỡng đầy hấp dẫn. Sông Hoài cũng chuyển mình theo và giữ vai trò hết sức quan trọng đối với thành phố Hội An. Bên cạnh quần thể kiến trúc phố cổ, thế mạnh đặc trưng về biển đảo và nhất là hệ thống sông ngòi của Hội An, hiếm nơi nào có được. Đây là vùng đệm của Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cù lao Chàm - Hội An luôn thu hút sự chú ý của giới nghiên cứu khoa học và du khách quốc tế. Đặc biệt, sông Hoài chảy êm đềm qua phố cổ, là món quà quý giá tạo hóa ban tặng cho Hội An, chẳng những mang lại nguồn nước mát lành và là con đường huyết mạch giao thương, tạo nên cảnh quan thơ mộng trên bến dưới thuyền, phục vụ đắc lực cho du lịch bằng những tour sinh thái trên sông. Nếu như ban ngày sông Hoài hiện lên hình ảnh những mái chèo lướt nhẹ trên làn nước xanh in bóng phố cổ, đến ban đêm lại lung linh ánh đèn lồng đa màu đa sắc, đặc biệt những đêm trăng phố cổ với lễ hội hoa đăng khiến không gian nơi đây càng lộng lẫy huyền ảo.
Sông Hoài đa tình ảnh 2 Chùa Cầu - Hội An về đêm. 
Khác với thành phố láng giềng Đà Nẵng khai thác quỹ đất để đổi lấy cơ sở hạ tầng làm bệ phóng cho phát triển kinh tế, Hội An lại quy hoạch, khai thác chính những giá trị văn hóa vốn có của mình để xây dựng và phát triển. Nhờ đó, môi trường thiên nhiên, môi trường văn hóa truyền thống của Hội An chẳng những được giữ gìn, bảo lưu mà ngày càng phát huy giá trị. Sông Hoài là một trong những giá trị quý báu ấy của Hội An trong chiến lược xây dựng và phát triển kinh tế, du lịch bền vững. Từng cái làng, con nước, ngõ phố, ngôi nhà cổ bên sông đều được bảo tồn. Không chỉ giữ gìn tương đối vẹn nguyên mà không gian sông Hoài luôn mới mẻ trên cái nền cổ kính. Đây cũng là điều ông Nguyễn Sự, nguyên Bí thư Thành ủy Hội An, nhà lãnh đạo có công lớn trong việc phục hưng Hội An, rất tâm đắc khi trò chuyện với chúng tôi vào đầu tháng 6-2017 tại phố cổ. Tình yêu di sản
Tuy nhiên, cuộc sống bao giờ cũng có 2 mặt. Dù đạt nhiều thành tựu vượt bậc, nhưng sự phát triển nhanh mạnh của thành phố du lịch Hội An đã gây áp lực không nhỏ lên môi trường thiên nhiên, nhất là sông Hoài, trước vấn nạn rác thải của du khách. Một người xứ Quảng rất yêu Hội An, cô Phương Trinh, sinh viên ngành văn - báo chí Đại học Duy Tân, chia sẻ với chúng tôi rất đau lòng mỗi khi thấy có hè phố bị lấn chiếm hoặc ai đó vứt bừa rác lên phố, trên sông. Không ít lần cô và bạn bè nhắc nhở du khách bỏ rác vào nơi quy định.
Ấy chính là tình yêu của con người dành cho di sản, nhất là đối với dòng sông ngàn năm in bóng phố cổ, để kết quả là một câu chuyện đẹp như cổ tích đã ra đời khi xuất hiện một tour du lịch vớt rác tự nguyện trên sông Hoài. Du khách trong nước, du khách nước ngoài và cả người dân Hội An cùng tham gia tour du lịch độc đáo này. Đặc biệt, du khách nước ngoài tham gia vớt rác không được tiền mà mỗi người còn phải bỏ 10USD để mua túi đựng rác, nhưng tất cả tham gia rất nhiệt tình. Hành trình từ đoạn gần chùa Cầu danh tiếng đến rừng dừa Cẩm Thanh, nơi có di tích lịch sử thời chiến tranh, du khách vừa chèo thuyền vừa vớt rác trên đoạn sông Hoài chỉ dài 7km nhưng phải mất tới 4 tiếng. Một câu chuyện lạ có thật và có lẽ cũng là “độc nhất vô nhị” trên hành tinh này.

Sáng kiến tổ chức thực hiện tour vớt rác tự nguyện trên sông Hoài do anh Nguyễn Văn Long, một người làm du lịch yêu say đắm phố cổ Hội An, khởi xướng. Một lần du ngoạn xuôi dòng Thu Bồn, thấy dòng nước sông Hoài ngày càng bị ô nhiễm vì ngập rác, người đàn ông ở độ tuổi “tam thập nhi lập” đã nhiều đêm day dứt mất ngủ, đặc biệt dù chính quyền thành phố đã triển khai nhiều biện pháp bảo vệ môi trường nhưng không thể ngăn được nạn rác thải lềnh bềnh trên sông.
Khi nghe anh trình bày ý tưởng lạ lùng của mình, bạn bè ai cũng bảo suy nghĩ dở hơi, điên rồ. Không ngờ lúc bắt tay vào thực hiện lại thành công ngoài mong đợi. Khởi đầu từ tháng 2-2017, đến nay tour du lịch vớt rác sông Hoài được tổ chức thường xuyên vào ngày cuối tuần với 40 chiếc thuyền kayak sẵn sàng phục vụ du khách tại bến đò Thuận Tình, xã Cẩm Thanh. Chỉ riêng tháng đầu triển khai, hàng tấn rác đã được vớt giúp sông Hoài trở lại xanh, sạch, đẹp hơn. Tour du lịch độc đáo này cũng giúp du khách và người dân Hội An có ý thức hơn trong việc xử lý rác, bảo vệ môi trường.

Một hình ảnh đẹp các hướng dẫn viên tour du lịch vớt rác sông Hoài hay nhắc tới, đó là chị Céline, 35 tuổi, người Pháp, đã đăng ký tham gia và đều đặn hàng tuần có mặt kể từ khi hình thành tour này. Chị Céline cùng người bạn của mình chèo thuyền dọc bờ sông, moi rác từng bụi cỏ hốc cây, rồi đến những cồn đất nhỏ giữa sông neo thuyền lại gỡ hết túi nilon, vỏ chai, ống hút, ly nhựa… bám lên cồn. Hội An giờ đây đã trở thành quê hương mới của chị. Hơn 1 năm nay, Céline đã định cư ở thành phố này để phụ trách dự án trồng rau sạch ở làng Trà Quế. Ý thức bảo vệ môi trường đã trở thành thói quen của chị. Không chỉ sông Hoài mà trước đó Céline cùng nhóm bạn thân cũng đã tự nguyện đi nhặt rác ở các bãi biển An Bàng, Cửa Đại... Céline chỉ là một trong những hình ảnh tiêu biểu cho tình yêu sông Hoài, tình yêu Hội An.
Nếu như có một cuộc bầu chọn người dành tình yêu lớn nhất cho đô thị cổ này, tôi tin rằng ông Nguyễn Sự sẽ là người có số phiếu cao nhất. Ông là người am hiểu từng bãi biển, con sông, thửa ruộng, ngõ phố, ngôi nhà, sân vườn, đầu hồi, cây xanh… và từng làn nước triều xuống triều lên của con sông Hoài. Ông quyết tâm gìn giữ, không ít lần đã tranh cãi gay gắt, thậm chí “đập bàn” với cấp trên để đấu tranh vì lợi ích chung lâu bền của Hội An. 21 năm trên cương vị Chủ tịch UBND rồi Bí thư Thành ủy Hội An, ông đã đề ra nhiều chương trình quan trọng và cương quyết bảo vệ, thực thi để bảo tồn, phát huy những giá trị vốn có để có được một Hội An lớn mạnh như hôm nay. 

Tình yêu và công sức lớn lao của ông Nguyễn Sự cũng là một hiện thực sống động kỳ diệu các thế hệ sau sẽ còn tìm hiểu, khám phá khi đến với đô thị cổ bên dòng sông Hoài quyến rũ và đa tình. Vâng, được nhiều người yêu quý và bảo vệ, sông Hoài… đa tình quá chứ còn gì.

Các tin khác