Đời diêm dân

16/06/2013 10:51 Theo dõi Đầu Tư Tài Chính trên

Trong cái nắng hơn 350C của đất trời phía Nam, những giọt mồ hôi mặn chát, những đôi chân trần nặng nhọc giữa những mảnh ruộng ô vuông rộng mênh mông, kèm theo đó là không ít niềm tin, hy vọng bởi với họ, trời càng nắng nóng, những mẻ muối càng kết tinh, khô nhanh hơn để có thêm những đồng tiền trang trải cuộc sống.

Biến bùn đất phải cứng như xi măng

Tôi đã đi qua vô vàn những cánh đồng muối dọc chiều dài ven biển và nhận ra một điều: nghề làm muối là công việc vô cùng vất vả nhưng đa phần người tham gia lại là phụ nữ. Giữa cái nắng chang chang ấy, rất ít gặp những đôi vai lực lưỡng đàn ông, mặc dù nhiều công đoạn của hạt muối cần có họ.

Giữa cái gió lồng lộng có thể thổi bay mọi thứ ở vùng biển Phan Rí Cửa (Tuy Phong, Bình Thuận), chúng tôi trò chuyện cùng chị Phan Thị Nông, một người đã gần 20 năm gắn bó với những ruộng muối vùng biển này. Chị Nông bảo, mình quê ở thị trấn Liên Hương (Tuy Phong), nhưng từ khi lấy chồng ở đây, nghề muối đã vận vào đời mình.

Hàng ngày, từ lúc bình minh cho tới khi hoàng hôn, đều phải có mặt ở trên đồng muối này. Thoạt nhìn, nhiều người cứ nghĩ nghề làm muối đơn giản, bởi chỉ cần bơm nước biển vào ruộng rồi đợi cho bốc hơi hết là có thể xúc muối mang… đi bán được.

Thế nhưng, công việc chính của người diêm dân chính là cải tạo ruộng muối trên nền bùn đất, diêm dân phải lấy dụng cụ làm nén để đất có thể cứng như… xi măng thì muối mới có thể kết tinh. Ngày nay, một số nơi diêm dân dùng bạt, vải nilon chống thấm để làm muối, nhưng ở Tuy Phong không làm vậy vì chi phí rất cao, sẽ không có lãi.

Thực tế những nơi dùng bạt làm muối là những công ty, nơi họ gần như bao tiêu sản phẩm của chính mình. Trong khoảng thời gian chờ đợi thu hoạch, diêm dân phải thường xuyên ở bên ruộng muối để kiểm tra chất lượng muối, tránh bị những tạp chất khác lẫn vào.

Vị mặn trên cánh đồng muối.

Trong khoảng hơn 100km chiều dài bờ biển Bình Thuận từ vùng Vĩnh Sơn, Vĩnh Hảo cho tới La-Gi, Hàm Tân, có đến non nửa trong số đó là nơi diêm dân làm muối và hầu hết đều tập trung ở huyện Tuy Phong, Bắc Bình, Hàm Thuận Bắc…

Suốt 1 ngày rong ruổi trên những cánh đồng muối, những người phụ nữ lặng lẽ gánh trên vai những gánh muối trắng tinh tươm nhưng mồ hôi và nước mắt của họ nhiều khi còn mặn hơn cả những hạt muối ấy.

Chị Tiềm, một nữ diêm dân ở Chợ Lầu (Bắc Bình), tâm sự: Hàng ngày chúng tôi phải gánh khoảng trên 200 gánh muối từ đây về phía bờ ở đằng kia với quãng đường chừng 50m. Mỗi ngày có hàng chục tấn muối đã đi qua đôi vai gầy này. Nhưng vất vả không phải là điều duy nhất, những nữ diêm dân này phải gánh chịu cái quan trọng nhất chính là sự tàn phai nhan sắc đến kinh hoàng do muối mang lại.

Chị Tiềm bảo: "Muối mặn lắm, nó ngấm vào chân, tay và da dù đã mặc quần áo dày, quấn thêm bao găng ở ngoài. Mỗi hôm gánh muối xong về nhà, những lớp da lại bong tróc ra, bủng beo nhìn rất hãi. Thú thực, khi ấy chỉ biết khóc thầm. Lâu dần rồi quen, chả còn nghĩ gì đến chuyện nhan sắc nữa, mà chỉ mong làm sao hết ngày, có tiền công mang về nuôi con là được".

Vị mặn truyền đời

Một mẻ muối của nông dân kể từ khi bắt đầu hút nước biển vào cho tới lúc bán được hạt muối kéo dài khoảng 7-10 ngày, tùy theo trời nắng tốt hay không. Sản lượng muối cũng vào khoảng từ 5-8 tấn/ha, với giá bán muối thô tại ruộng chừng 1.200 đồng/kg. Nhưng điều quan trọng nhất để diêm dân ở đây gắn bó với nghề chính là truyền thống, cha truyền con nối và đã nuôi sống bao thế hệ diêm dân.

Anh Hoàng Văn Phước, một người làm muối ở xã Chí Công (Tuy Phong), chia sẻ: "Với diêm dân chúng tôi, cái trách nhiệm làm ra hạt muối, vị mặn cho cuộc đời đã được truyền từ đời này sang đời khác, ăn vào máu của mình mất rồi. Từ khi còn là cậu bé chập chững biết đi, trên những bờ ruộng rắn như gạch nung, tôi đã chạy tung tăng cùng cha mẹ.

Khi ấy, muối còn rất hiếm và việc làm muối cũng nhọc nhằn hơn bây giờ do chưa có hệ thống máy bơm, kênh rạch để đưa nước biển vào mà hoàn toàn dựa vào thủy triều, mà thủy triều 1 tháng mới có 2 đợt nên sản lượng muối làm ra rất ít. Chưa kể trong thời gian 1 tuần lễ đó, nếu có một cơn mưa coi như bao công sức đều uổng phí cả".

Muối mặn ai cũng biết, nhưng có những mảnh đời, ngay trên đồng muối ấy có những nỗi vất vả cùng giọt mồ hơn mặn hơn cả muối có lẽ ít người biết. Ở đó, cái điệp khúc như một vòng luẩn quẩn đau lòng, cứ thời tiết tốt, sản lượng muối thu hoạch cao cũng là lúc giá muối hạ thấp bởi các tư thương luôn tìm đủ mọi cách để ép giá diêm dân.

Không như những hàng hóa khác, người ta có thể mang tới chỗ này, chỗ kia để bán hoặc để dành một thời gian, với những diêm dân, sau mỗi mẻ muối họ thường phải bán luôn, để nhường mặt bằng ruộng cho những mẻ muối sau.

Hơn nữa, giữa mênh mông những cánh đồng thẳng cánh cò bay, không ai có thể để muối hay làm nhà cất giữ nổi. Chỉ có thể che sơ sài bằng những lớp rơm mềm mỏng mảnh tránh những cơn mưa thoáng qua hay gió thổi mà thôi. Có lẽ, chính vì nhẽ đó diêm dân luôn nhận sự thua thiệt về mình, dù bản thân họ mới là người quyết định.