Sống ở thành phố nhộn nhịp, mọi thứ như nỗi buồn, niềm vui, kỷ niệm... đều trôi qua rất nhanh, không còn sự hớn hở trẻ thơ để mong mùa xuân áo mới. Nhưng đôi khi bất giác tôi cứ tự hỏi, nếu một năm không có dăm ba ngày tết thì sẽ ra sao?
Chắc chắn những ganh đua danh lợi sẽ làm chúng ta kiệt sức và cằn cỗi. Hay nếu không có dịp tết nhiều hồi tưởng, mong ngóng chúng ta sẽ lãng quên những điều đáng nhớ trong đời.
Tính đến mùa xuân Nhâm Thìn 2012, tôi đã sống ở chung cư nhỏ này được 12 năm. Khi mới dọn tới, chung cư vừa xây xong còn thơm mùi sơn vương vất trên mỗi bức tường, vậy mà giờ đây đã thấy dấu vết cũ kỹ bủa vây từng khung cửa.
Chung cư vốn dành cho diện tái định cư Nhiêu Lộc - Thị Nghè, nên được xếp loại bình dân về tiêu chuẩn nhà đô thị. Mỗi căn hộ khép kín một tâm sự riêng, đặc thù cho kiểu cư trú công nghiệp. Hầu hết mọi người đều gặp nhau, chào nhau, quen nhau nơi cầu thang chung. Cầu thang dẫn lên 5 tầng lầu giúp tôi hạnh ngộ bao nhiêu khuôn mặt, chứng kiến bao nhiêu số phận.
 |
Ảnh minh họa Việt Dũng. |
Mỗi ngày, những bàn chân xôn xao lên xuống cầu thang cứ òa vào nhau, tạo nên thứ hợp âm ồn ã và náo nhiệt. Thế nhưng, lúc cơn gió tháng chạp bớt thổi báo hiệu mùa xuân đang đến gần, tiếng động từ nhịp bước láng giềng của tôi thưa thớt hẳn. Họ trở lại quê cũ sum vầy cố nhân, họ ba lô du lịch phương xa, hoặc không ra khỏi nhà vì không phải đến công sở, không phải đến trường lớp. Sự yên ắng bất chợt làm tôi xao xác những ý nghĩ bâng khuâng. Thật kỳ lạ, chính trong im lặng tôi bỗng nhận ra nhiều điều thú vị về những con người hàng ngày di chuyển trên từng bậc thang chung cư. Nhắm mắt lại, tôi mường tượng rất rõ tiếng bước chân rộn rã của bé Na ở tầng ba có thói quen vừa đi vừa nhảy, tiếng bước chân vội vàng của bà Tư ở tầng bốn cuống cuồng cho kịp buổi chợ, tiếng bước chân chắc nịch của ông Bảy ở tầng năm với thân hình bệ vệ lúc nào cũng như thở gấp... Hình như cầu thang chung cư ngày thường không bao giờ có những bước chân thong thả, vì chỉ có những ngày tết mới nghe được chính bàn chân của tôi gõ khẽ khàng lên từng bậc thang.
Tròn một niên giáp gắn bó với chung cư, tôi nhận ra khi có một dáng người đứng lại ở hành lang thì sẽ có một việc phải bận lòng. Tôi nhớ mãi hình ảnh một cụ già từ nông thôn lên thành phố thăm con. Căn hộ của con cụ già đối diện với tôi. Mỗi chiều, sau khi dọn dẹp trong căn hộ, cụ già lại xách chổi quét cả hành lang. Nề nếp quê của cụ già khiến tôi và nhiều người chột dạ vì sự hờ hững ngự trị nơi mỗi người. Ngừng tay chổi cặm cụi và nhẫn nại, cụ già đứng ở hành lang, vui vẻ hỏi han từng người lớn, ân cần nhắc nhở từng đứa trẻ. Sự hiện diện của cụ già như một sợi dây nối chân tình, những người trong chung cư trở nên chan hòa, cởi mở, thân ái hơn. Trước khi quay về ruộng vườn, cụ già sang chào từ giã tôi. Chỉ một buổi trò chuyện, tôi đâm xấu hổ cho bản thân. Cụ già nói cho tôi nghe vanh vách hoàn cảnh của hầu hết gia đình trong chung cư. Ai đang mắc bạo bệnh, ai đang lo con hư, ai đang sợ nợ nần, ai đang cần tương trợ... Thú thực, cụ già kể đến đâu thì tôi ngớ ra đến đó. Cụ già ở chung cư 10 ngày mà rành rẽ mọi người hơn tôi ở chung cư 10 năm. Tôi ái ngại cho sự vô tình của mình đối với láng giềng. Lúc tạm biệt, cụ già nắc nỏm: “Sài Gòn thật đẹp phải không chú”. Khoảnh khắc ấy, tôi không dám nhìn thẳng khuôn mặt chất phác của cụ già và cúi đầu ngượng ngùng. Khoảnh khắc ấy, tôi cũng không đủ dũng cảm để thừa nhận rằng, con người ở Sài Gòn như tôi chưa thật đẹp, vì chứa đầy sự chai lỳ, ích kỷ và nhỏ nhen.
Cầu thang chung cư vốn bề ngang khiêm tốn, rất khó vận chuyển đồ cồng kềnh. Một buổi sáng tôi đi làm muộn, vừa khóa cửa đã thấy hành lang trước nhà kẹt cứng người chen lấn. Thì ra có mấy người đang gắng sức khiêng cái đàn piano. Chủ nhân của cái đàn piano là anh Nam ở tầng năm. Anh loay hoay hướng dẫn nhóm thanh niên nhấc đầu phải, hạ đầu trái cái đàn piano. Vợ chồng anh Nam có một tiệm buôn bán hàng điện tử, kinh tế tạm ổn. Cu Tèo là đứa con duy nhất nên rất được bố mẹ chăm chút. Cu Tèo có năng khiếu âm nhạc nên vợ chồng anh Nam sắm cái đàn piano cho con chơi. Có lần anh Nam khoe cu Tèo đã chơi được mấy bản nhạc của Chopin, tôi cổ vũ biết đâu mai mốt cháu nó cũng tài nghệ như Đặng Thái Sơn. Bữa đó anh Nam rạng rỡ lắm, còn hôm nay anh Nam có vẻ ủ rũ. Cu Tèo bảo: “Nhà cháu đang khó khăn, phải bán cái đàn piano rồi”. Cu Tèo buồn như mất một người bạn tốt. Cái đàn piano được khiêng xuống từng tầng, đến tầng nào cu Tèo lại đến sờ cái đàn piano và nhìn anh Nam cầu khẩn. Khi cái đàn được chuyển xuống đất an toàn, cu Tèo bật khóc, còn đôi mắt anh Nam đỏ hoe. Rõ ràng anh Nam không nỡ tước đoạt sở thích của cu Tèo, nhưng cuộc đời không êm ái như bản sonate dịu dàng.
Khác với ngã rẽ túng thiếu đột ngột của gia đình anh Nam, ở tầng 2 chung cư có gia đình chị Thục ngày càng sung túc. Trớ trêu thay, khi vợ chồng chị Thục bày tỏ dự định sẽ mua nhà biệt lập thì mâu thuẫn phát sinh. Tiếng cãi vã chát chúa mỗi tối xảy ra thường xuyên, mà người ngoài không cách nào khuyên giải được. Vợ chồng chị Thục quyết định ly dị, chị ở lại chung cư cùng 2 đứa con. Tôi không am tường tính cách của chồng chị Thục, nhưng hơn một lần thấy anh đùa giỡn với 2 đứa con rất ấm áp. Chuyện tốt xấu của anh tôi không bàn, nhưng tôi vẫn đinh ninh anh là một người cha thương con. Thôi đành phó mặc chuyện người lớn, nhưng 2 đứa trẻ thì tội nghiệp lắm. Chúng nó không lý giải được sự tan đàn xẻ nghé. Ngày nào cũng như ngày nào, trời chạng vạng lại thấy đứa chị 7 tuổi dắt đứa em 4 tuổi ra đứng ở cầu thang đợi bố tan ca. Tôi không khỏi xót xa khi nhìn thấy 2 cái bóng bé bỏng và hiu hắt nhạt nhòa dưới ánh điện chung cư. Có lần tôi về khuya, không thấy 2 đứa trẻ đứng ở cầu thang, nhưng lại thấy chồng cũ của chị Thục dừng xe dưới lề đường đối diện chung cư và đăm đắm trông lên cửa sổ căn hộ ngày xưa. Có lẽ anh hy vọng nhìn được 2 đứa con của anh lấp ló đâu đó ngoài lan can, hoặc anh phấp phỏng 2 đứa con của anh tình cờ nhìn xuống và phát hiện cha mình đang vẫy tay âu yếm.
Bước chậm từng bậc cầu thang chung cư vắng vẻ những ngày tết cũng ngẫm ngợi được không ít ơn nghĩa trên đời. Thế nhưng, ở cầu thang chung cư còn có một người lặng lẽ hơn tôi. Đó là ông Chín ở tầng bốn. Vợ mất sớm, ông Chín gà trống nuôi cô con gái. Cách đây mấy năm, con gái xinh đẹp của ông được một đại gia hỏi cưới. Vậy mà sự may mắn cũng có màu sắc khó lường. Vị đại gia kia ghé vào căn hộ của ông Chín một lần, sau đó chỉ đậu xe hơi rất xa để con gái ông mang một đống tiền cấp dưỡng cho cha. Ngày Tết, ông Chín hay đứng tần ngần ở cầu thang khắc khoải đợi mong...
Sài Gòn, xuân Nhâm Thìn
