(ĐTTCO) - 2016 được đánh giá là năm có rất nhiều sự kiện đáng chú ý ảnh hưởng lớn tới kinh tế thế giới, và các tổ chức tài chính uy tín đều dự báo kinh tế thế giới trong năm này sẽ không có nhiều tín hiệu khả quan, trong đó Trung Quốc là biến số quan trọng nhất.
Tăng trưởng GDP sụt giảm
Trong Báo cáo triển vọng tăng trưởng kinh tế toàn cầu công bố vào tháng 10-2015, Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) nhận xét: “Kinh tế thế giới trong năm tới sẽ lạc quan hơn với kỳ vọng tăng trưởng trung bình trong dài hạn, nhưng quay trở lại thời kỳ tăng trưởng mạnh mẽ và đồng bộ rất khó khăn”. Quỹ này đưa ra con số dự báo tăng trưởng GDP toàn cầu 3,6%, cao hơn so với 3,1% năm 2015 và tương đương trung bình 3,5% giai đoạn 1980-2014.
Trong khi đó, báo cáo về tình hình và triển vọng kinh tế toàn cầu của Liên hiệp quốc (LHQ) dự báo tăng trưởng kinh tế thế giới 2016 chỉ đạt 2,9%. LHQ cho rằng những “cơn gió ngược” sẽ tiếp tục trên khắp thế giới, nhất là tại các thị trường mới nổi đã có thời thu hút các nhà đầu tư mưu tìm lợi nhuận cao hơn khi Cục Dự trữ liên bang Hoa Kỳ (FED) chưa nâng lãi suất. Sang năm 2016, những lo âu vẫn còn kéo dài liên quan đến tình trạng tăng trưởng chậm hơn tại Trung Quốc. Dù triển vọng kinh tế Hoa Kỳ khá hơn nhưng có nhiều phần chắc đồng USD tăng giá sẽ gây thiệt hại cho các nhà xuất khẩu và giá dầu tụt dốc làm giảm đầu tư toàn cầu trong lĩnh vực năng lượng.
Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) cũng hạ dự báo tăng trưởng GDP thế giới năm 2016 từ mức dự báo 3,6% trước đó xuống còn 3,3%, và không loại trừ một số khu vực có thể rơi vào giảm phát. OECD cho rằng 2016 sẽ có sự phân hóa về tăng trưởng kinh tế trên thế giới với 2 xu hướng: củng cố sự phục hồi tại các nước phát triển, với mức tăng trưởng trung bình khoảng 2% so với 1% giai đoạn 2010-2014; giảm tốc mạnh tại các nước mới nổi, với mức tăng trưởng giảm chỉ còn khoảng 2,4% so với 5% giai đoạn 2010-2014.
Khủng hoảng kéo dài tại Trung Quốc
Theo đánh giá của IMF, biến số quan trọng nhất năm 2016 chính là Trung Quốc. Tăng trưởng nước này đã xuống dưới 7% trong quý III-2015, lần đầu tiên từ sau khủng hoảng tài chính 2008. Nhiều nước đang phát triển phụ thuộc lớn vào thương mại với Trung Quốc, như Brazil, Chile, Indonesia, Malaysia, Philippines, Nam Phi, Thái Lan và Việt Nam. Bên cạnh đó, nhu cầu hàng Trung Quốc của thế giới không còn tăng trưởng với tốc độ như trước đây. Vì thế, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ có khoảng thời gian khó khăn khi phải lái tăng trưởng kinh tế theo hướng dựa vào tiêu dùng.
IMF dự báo, năm 2016 nền kinh tế Trung Quốc chỉ tăng trưởng 6,3%, thấp hơn so với 6,8% năm 2015. Con số này có thể chấp nhận được, dù vẫn dưới mục tiêu nước này đặt ra. Thậm chí Trưởng ban Kinh tế toàn cầu của Citigroup Willem Buiter bi quan hơn, khi cho rằng kinh tế Trung Quốc tăng trưởng nhanh có thể khiến nền kinh tế bị sụt giảm nặng nề, mà nguyên nhân chủ yếu do dư thừa công suất sản xuất và tỷ lệ nợ cao.
Các thị trường mới nổi khởi sắc
Trong báo cáo Triển vọng kinh tế thế giới năm 2016 của Conference Board, tổ chức kinh tế này nhận định, trong năm 2015 nhiều thị trường đang phát triển giữ vị trí chủ chốt phải hứng chịu dồn dập những cơn gió ngược đến từ bên ngoài lẫn tự tạo ra bên trong. Đây là năm thứ 5 liên tiếp đà phục hồi của các nước mới nổi bị chững lại. Sang năm 2016, các nền kinh tế mới nổi sẽ có sự cải thiện đôi chút, có thể tăng trưởng 3,5% và tình hình sẽ theo chiều hướng tốt dần lên, đạt mức tăng trưởng trung bình 4% trong giai đoạn 2016-2020, trước khi quay đầu giảm xuống còn 3,6% trong giai đoạn 2021-2025. Báo cáo cũng chỉ rõ, trong khi tốc độ tăng trưởng của các nền kinh tế phát triển chủ yếu phụ thuộc vào nhu cầu của người tiêu dùng trong nước, các thị trường lao động và nhà ở, tốc độ tăng trưởng của các nền kinh tế mới nổi tiếp tục phụ thuộc vào sự lên xuống của giá hàng hóa và năng lượng cũng như luồng vốn đầu tư từ bên ngoài.
Tuy nhiên, hiện các nước trong nhóm nền kinh tế mới nổi hàng đầu BRICS đang phải đối mặt với một giai đoạn khó khăn, ngoại trừ Ấn Độ do nước này có mức gắn bó thấp với kinh tế toàn cầu. Cuộc khủng hoảng kinh tế, xã hội, chính trị ngày càng nghiêm trọng ở Brazil trong khi Nga cũng chỉ vừa mới thoát khỏi khủng hoảng từ mùa hè 2015 sẽ tăng trưởng trở lại một cách chậm chạp. Các nước đang phát triển đạt được mức tăng trưởng 5-7% là những nước nhập khẩu nguyên liệu thô.
Hoa Kỳ dần ổn định
Báo Pháp Le Monde đăng bài viết, nhận định năm 2016 tăng trưởng kinh tế các nước phát triển đứng đầu là Hoa Kỳ sẽ rất khả quan trong bối cảnh chung sự phục hồi kinh tế đang có chiều hướng chậm lại. Cụ thể, thị trường việc làm Hoa Kỳ sẽ được cải thiện rõ rệt, nhu cầu trong nước được thúc đẩy bởi tiêu dùng hộ gia đình thông qua việc tăng sức mua, tăng lương và tăng đầu tư từ khu vực dân cư. Trong khi đó, lĩnh vực công nghiệp sẽ chịu tác động tiêu cực từ đồng USD mạnh, thương mại có thể sẽ bị thiệt hại lớn do hàng hóa Hoa Kỳ trở nên đắt đỏ trên thị trường thế giới. 6 năm sau khi kinh tế Hoa Kỳ bắt đầu phục hồi, những dấu hiệu đầu tiên của sự chững lại đã xuất hiện, chẳng hạn như sản xuất công nghiệp sụt giảm hoặc lợi nhuận các doanh nghiệp giảm.
Trong bài viết đăng trên Bloomberg, tác giả Peter Coy đưa ra nhận định, Hoa Kỳ sẽ tiếp tục qua mặt các nước trong nhóm quốc gia giàu có trong năm 2016. Xét từ chỉ số khốn khổ, kết hợp tỷ lệ lạm phát và tỷ lệ thất nghiệp mới nhất và ở mức 5,1% cuối năm 2015, nền kinh tế Hoa Kỳ sẽ dần ổn định. Đồng thời, sự gia tăng chi tiêu tiêu dùng có thể khiến các doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư để nâng cấp nhà xưởng, thiết bị, và phần mềm. “Với dự báo này, tôi tiếp tục tin rằng còn nhiều năm nữa mới tới cuộc suy thoái kế tiếp” - Peter Coy viết.
 |
Kinh tế Đức dự báo tăng trưởng yếu trong 2016. |
Châu Âu khó bùng nổ
Kinh tế châu Âu được dự báo sẽ gặp nhiều khó khăn hơn khi tăng trưởng kinh tế khu vực này sẽ đạt khoảng 1,9% GDP, cùng với mức tăng dân số yếu. Ngân hàng Trung ương châu Âu có thể giảm lãi suất ngắn hạn xuống mức âm bên cạnh cuộc khủng hoảng người tị nạn của châu Âu dự báo gây ra tình trạng căng thẳng mới đối với Liên minh châu Âu (EU). Tuy nhiên, điều này có thể kích thích tăng trưởng kinh tế ngắn hạn, ít nhất là ở Đức. Malte Rieth, Trưởng ban Dự báo Kinh tế toàn cầu ở Viện Nghiên cứu Kinh tế Đức (DIW), nói: “Chúng tôi nghĩ đó sẽ là cú hích cho GDP. DIW tính toán rằng chính phủ sẽ trợ cấp cho người tị nạn và họ sẽ chi tiêu, chủ yếu cho hàng hóa và dịch vụ nội địa, giúp GDP tăng thêm 0,1-0,2%”.
2016 sẽ là năm không mấy dễ chịu với Nga khi nước này tiếp tục phải chịu lệnh trừng phạt kinh tế và hụt thu ngân sách từ giá dầu giảm. IMF dự báo nền kinh tế Nga tiếp tục đi xuống nhưng tốc độ sẽ chậm lại. Theo Viện Thống kê quốc gia và Nghiên cứu kinh tế Pháp (Insee), những yếu tố kích thích sự phục hồi của kinh tế châu Âu trong thời gian tới là tiêu dùng hộ gia đình và sự tăng trưởng của dòng vốn đầu tư, do xu hướng tăng tín dụng lần đầu tiên kể từ hơn 3 năm qua, sẽ trở nên đồng đều hơn, đạt trung bình 0,4% hàng quý.
Sức tiêu dùng ở Đức tăng; Italia đã ra khỏi thời kỳ suy thoái kéo dài 3 năm và đang tạo ra nhiều công ăn việc làm; kinh tế Tây Ban Nha tăng trưởng một cách vững chắc. Riêng đối với Pháp, các vụ tấn công khủng bố tại Paris hồi tháng 11-2015 làm sụt giảm 0,1% tỷ lệ tăng trưởng GDP của nước này, tuy nhiên, sự phục hồi sẽ trở nên rõ nét vào năm 2016. Tạp chí Forbes đánh giá khu vực châu Âu sẽ tăng trưởng khả quan hơn so với châu Á. Những nền kinh tế gắn liền với khai thác tài nguyên thiên nhiên có lẽ là khu vực ảm đạm nhất.
