Siết kinh doanh hàng miễn thuế

Việc các cơ quan quản lý đưa ra nhiều biện pháp mạnh nhằm siết chặt hoạt động mua bán tại các khu kinh tế cửa khẩu (KKTCK) thời gian qua có nguyên nhân của nó. Đó là do trong quá trình hoạt động, không ít doanh nghiệp kinh doanh hàng miễn thuế tại các khu này đã lợi dụng chính sách ưu đãi, thông thoáng để gian lận thuế, tuồn hàng lậu ra ngoài…

Tự mình hại mình

Theo Cục Hải quan An Giang, trong quá trình hoạt động, nhiều doanh nghiệp kinh doanh tại khu thương mại thuộc KKTCK Tịnh Biên đã lợi dụng chính sách ưu đãi về thuế giá trị gia tăng (GTGT) đối với những mặt hàng do Việt Nam sản xuất, tuồn hàng ra ngoài bằng nhiều thủ đoạn để được hoàn thuế GTGT. Theo đó, các doanh nghiệp bán hàng không đúng đối tượng, thu gom, thuê chứng minh nhân dân để in hóa đơn bán hàng trái phép, hóa đơn bán hàng khống.

Các doanh nghiệp còn cấu kết với lực lượng cửu vạn mang hàng thuê xô đẩy, chen lấn khách tham quan để tuồn hàng ra ngoài. Một số đối tượng còn tổ chức đào hang, bẻ hỏng hàng rào cứng, làm máng trượt dã chiến để đưa hàng trái phép ra ngoài. Tình trạng này có lúc diễn biến phức tạp đến mức Ban quản lý KKTCK Tịnh Biên phải tiến hành xây tường rào bằng bêtông để thay thế hàng rào sắt.

Thế nhưng, các cửu vạn tiếp tục đào hang phía dưới chân hàng rào bê tông để tuồn hàng ra ngoài. Ngoài ra, có tình trạng một công ty đăng ký nhiều công ty con với nhiều cửa hàng trong khu nhằm đối phó với cơ quan chức năng khi bị xử phạt như đình chỉ hoạt động, rút giấy phép nhưng vẫn tồn tại dưới hình thức công ty khác.

Trong khi đó, theo Cục Hải quan Tây Ninh, tại KKTCK Mộc Bài, có tình trạng một số mặt hàng như rượu ngoại, sữa Ensure xuất từ kho ngoại quan đi Campuchia qua cửa khẩu đã thẩm lậu ngược vào Việt Nam. Hàng hóa của doanh nghiệp sau khi hoàn thành thủ tục và xuất khẩu qua cửa khẩu Mộc Bài được tập kết vào các kho tại bãi sang hàng giữa Việt Nam và Campuchia nhưng không làm thủ tục nhập khẩu vào Campuchia.

Sau đó, các đối tượng buôn lậu tìm cách vận chuyển ngược vào Việt Nam qua 2 bên cánh gà cửa khẩu và các đường mòn, lối mở qua lại biên giới, chỉ một số lượng nhỏ hàng hóa được vận chuyển vào Campuchia qua các đường tiểu ngạch.

Ngoài ra, các doanh nghiệp ở khu phi thuế quan Mộc Bài còn bán cho người Campuchia mang qua bên kia biên giới (khách Campuchia mua không hạn chế số lượng chỉ cần khai báo lượng tiền khi nhập cảnh vào Việt Nam), rồi tìm đem hàng hóa đến khu vực đường mốc, chia nhỏ cho các đối tượng buôn lậu rồi theo đường mòn, lối mở đi vào Việt Nam.

Cần xem lại quy hoạch

Chúng ta đều hiểu rằng, chính sách phát triển kinh tế cửa khẩu, cảng biển đúng đắn không chỉ tạo nguồn thu cho ngân sách, tạo động lực để xúc tiến thương mại, hỗ trợ doanh nghiệp đưa hàng Việt Nam xuất ngoại, phát triển mạnh mẽ kinh tế - xã hội cả nước, mà còn góp phần trực tiếp cho việc xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương có cửa khẩu, nhất là các địa bàn vùng sâu, vùng xa, khu vực biên giới, tạo công ăn việc làm cho người dân sở tại và doanh nghiệp. Tuy nhiên, thời gian gần đây hoạt động tại nhiều KKTCK đã không đi theo đúng tiêu chí ban đầu, thậm chí lợi dụng các ưu đãi để làm ăn trái phép.

Nhằm ngăn chặn tình trạng buôn lậu tại các KKTCK, từ cuối năm ngoái, Chính phủ đã dỡ bỏ một số ưu đãi. Theo chính sách mới, hàng hóa nhập khẩu vào khu phi thuế quan sẽ phải đóng ngay thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế giá trị gia tăng, trước đó các loại thuế này đều được trả sau.

Từ đầu năm nay, các KKTCK cũng không còn được bán miễn thuế rượu bia cho khách tham quan du lịch, kể cả khách mua hàng từ Campuchia. Hiện dự thảo Quy chế về kinh doanh bán hàng miễn thuế đã được Bộ Tài chính hoàn thiện và lấy ý kiến các cơ quan liên quan. Nếu quy chế này được thông qua, “cái chết” của KKTCK như Tịnh Biên, Mộc Bài, Lao Bảo… là không thể tránh khỏi.

Theo dự thảo quy chế này, khách tham quan du lịch bình thường sẽ không có quyền mua hàng miễn thuế tại các cửa hàng miễn thuế như hiện nay (được mua nhưng có định mức). Dự thảo quy định chỉ những người (sau khi hoàn thành thủ tục) xuất cảnh, quá cảnh qua các cửa khẩu quốc tế Việt Nam mới được mua hàng miễn thuế tại khu cách ly và trên các chuyến bay xuất cảnh.

Đối với người nhập cảnh được mua hàng miễn thuế trên tàu bay nhập cảnh, được mua hàng miễn thuế ngay sau khi hoàn thành thủ tục nhập cảnh tại cửa khẩu sân bay quốc tế  nhưng không được mua hàng miễn thuế sau khi đã ra khỏi khu vực kiểm soát của cơ quan hải quan. Những người chờ xuất cảnh được mua hàng miễn thuế tại cửa hàng miễn thuế trong nội thành, nhưng phải xuất trình hộ chiếu, vé đã đăng ký ngày xuất cảnh và hàng hóa miễn thuế chỉ được nhận tại cửa khẩu xuất cảnh.

Về định mức mua hàng, dự thảo không hạn chế số lượng và giá trị đối với người xuất cảnh, nhưng phải tự chịu trách nhiệm về thủ tục và định lượng để nhập khẩu vào nước nhập cảnh. Tuy nhiên, sẽ áp dụng định mức (Chính phủ sẽ quy định) với người nhập cảnh, chuyên gia người Việt Nam định cư ở nước ngoài và người nước ngoài làm việc tại Việt Nam. 

Riêng đối với các thủy thủ, dự thảo đưa ra định lượng cụ thể mỗi người được mua hàng miễn thuế là: rượu 2 lít, đồ uống có cồn, bia: 3 lít, thuốc lá 400 điếu, xì gà 100 điếu, thuốc lá sợi 500 gram. Theo dự thảo, cửa hàng miễn thuế chỉ được đặt tại một số địa điểm nhất định, đó là tại cửa khẩu quốc tế - trong khu vực quản lý, kiểm tra, kiểm soát của cơ quan hải quan; trên tàu bay - các chuyến bay quốc tế; trong nội thành.