Hồi nhỏ, cứ mỗi buổi chiều xế, niềm hạnh phúc lớn nhất của tôi là được ra đầu ngõ đón bà ngoại gánh hàng tan chợ về. Vừa thấy tôi, bà luôn dừng lại rút từ thúng, mủng dúi vào tay tôi những món quà bất ngờ đầy hấp dẫn: khi một con gà tò he bằng đất sét thổi những âm thanh ngộ nghĩnh, lúc đòn chả căng đầy gói bằng nhiều lớp lá chuối thơm tho, hay những chiếc bánh hình con chữ vừa ăn vừa chơi rất thích mắt...
Đêm đến, sau giờ cơm nước, dọn dẹp nghỉ ngơi, nhà ngoại thường có bà con lối xóm ghé qua, người hỏi mua chùm bồ kết gội đầu, kẻ vấn điếu thuốc chậm rãi phì phà khói, chuyện trò, thăm hỏi đủ thứ chuyện.
Bởi vậy, với tôi, chợ, nơi mỗi ngày ngoại phải tất tả mang quang gánh đi về sớm chiều, hẳn là một thế giới đầy nhộn nhịp, vui vẻ và chứa đựng nhiều thứ cần thiết dành cho con người.
 |
Chợ - tranh dán giấy Trần Trung Sáng. |
Thế rồi, một ngày khi chừng hơn 10 tuổi, tôi cũng được đặt chân đến cái thế giới mình luôn mơ mộng: chợ Hội An. Tôi được chị tôi dẫn đi để tập làm quen việc đem cơm cho ngoại buổi trưa.
Ấn tượng đầu tiên của tôi về con đường báo hiệu nơi dẫn đến chợ là phải ngang qua nhà máy đèn liên tục rống vang thứ âm thanh nhức óc. Kế đến là ngôi chùa cổ kính, cổng khép kín mà chị tôi rất sợ sệt, buộc tôi phải cúi đầu khi bước ngang. Và cuối cùng, kề cận phía sau chiếc giếng mái công cộng: chợ - một ngôi nhà to lớn, cổng rộng mở, nơi toàn người là người chen chúc xen lẫn trong tiếng gà, vịt, tiếng chào hỏi, cười đùa, chửi mắng...
Sạp hàng của ngoại tôi không nằm trong khu chợ chính, nơi phải bước lên những bậc cao, mà nằm giữa khu lộ thiên, song vẫn rợp mát, dù phía trên chỉ được che chắn bằng những mái bạt tạm bợ. Nơi đây, mỗi sạp hàng, người ta bán nhiều thứ đồ dùng quen thuộc như chén bát, ly tách, xoong nồi, bàn ủi, bình thủy, quạt mo, dây dù... và cả những thứ đẹp mắt tôi chưa hề nhìn thấy.
Khi đã quen thuộc, từng bước len lỏi khám phá thêm nhiều ngõ ngách khắp chợ, tôi chợt nhận ra: Chợ không chỉ đơn giản là nơi bán buôn, trao đổi những món hàng hóa quen thuộc mà còn chứa đựng nhiều điều lạ lùng hơn.
Một trong những nơi thường diễn ra những việc lạ lùng, khiến tôi sa đà như bị hớp hồn đó là khu đầu chợ, gần giếng mái công cộng. Nơi đây, đôi khi xuất hiện một chiếc xe bán hàng đồ chơi lưu động (gần như xe đạp cải tiến), kèm theo một chiếc thùng kín bưng, có ghi hàng chữ "xinêma", đầy bí ẩn. Muốn hiểu rõ, bạn phải mua một món đồ chơi hoặc một đồng tiền kên sẽ được xem bộ phim đen trắng phiêu lưu cùng anh chàng Charlot vui nhộn, hoặc gã cao bồi bắn súng bách phát bách trúng...
Cũng có khi nơi đây xuất hiện đoàn xiếc, ảo thuật với các pha biểu diễn kỳ tài. Họ đem theo những chú khỉ láu lỉnh cưỡi xe đạp, gánh nước, đi học, biến những xấp giấy loại thành tiền mới toanh. Họ nằm trên bàn chông dằn đá tảng lên bụng, thách thức một gã lực sĩ vung búa tạ nện xuống.
Vậy mà cuối cùng chỉ dẫn đến một việc tặng hoặc mời khách mua các loại thuốc cao đơn hoàn tán gia truyền trị nhức đầu sổ mũi, đau răng...
Năm tháng trôi qua. Ngoại tôi đã trở thành người thiên cổ từ lâu. Vậy mà giờ đây, mỗi lần có dịp ghé ngang chợ Hội An, tôi vẫn không kìm được cảm xúc nôn nao. Cứ nghĩ, ngoại vẫn đang ngồi đó, trong dãy sạp hàng tạp hóa tềnh toàng, đầy náo nhiệt, chờ tôi đem cơm đến, để rồi dúi vào tay tôi một món quà thú vị bất ngờ.
