Bộ Công Thương đang dự thảo Quyết định trình Thủ tướng Chính phủ về quy chế tham vấn cộng đồng doanh nghiệp những nội dung liên quan tới đàm phán các thỏa thuận thương mại quốc tế về mở cửa thị trường.
Nếu được ban hành, đây sẽ là văn bản quan trọng để cộng đồng doanh nghiệp có cơ hội tham gia quá trình hoạch định chính sách, nhất là các chính sách cam kết thương mại quốc tế của Việt Nam. Bởi lẽ từ trước đến nay sự tham gia của doanh nghiệp vào quá trình trên còn nhiều hạn chế.
Trong nền kinh tế hội nhập, nếu tham gia ngay từ đầu vào việc đàm phán các cam kết quốc tế, doanh nghiệp sẽ có được những tiên liệu thích hợp trước sự thay đổi về môi trường kinh doanh, những yếu tố tác động đến năng lực cạnh tranh khi các cam kết được thông qua.
Việc tham gia vào cơ chế đàm phán các cam kết thương mại quốc tế còn cho phép doanh nghiệp chủ động tác động đến kết quả đàm phán, thông qua đó tự quyết định được tương lai mở cửa thương mại, tạo điều kiện tốt nhất cho triển vọng kinh doanh của mình.
Trong thực tiễn thực thi các cam kết thương mại quốc tế, nhiều doanh nghiệp Việt Nam không biết thông tin nên không có kế hoạch kịp thời để chuyển đổi kinh doanh hay tận dụng những lợi thế cam kết mang lại... Đối với thị trường trong nước, nhiều ngành sản xuất nội địa không thể cạnh tranh với hàng hóa dịch vụ nước ngoài do mở cửa quá rộng.
Lâu nay doanh nghiệp chỉ được xem là đối tượng của hội nhập ở giai đoạn thực thi, tức giai đoạn sau. Còn giai đoạn trước đó, giai đoạn hình thành chính sách và đàm phán các cam kết quốc tế về thương mại, vẫn đang là độc quyền và đặc quyền của Chính phủ. Cộng đồng doanh nghiệp cho đến nay vẫn đứng bên lề của quá trình đàm phán, nếu có tham gia cũng rất mờ nhạt.
Theo dự thảo, cộng đồng doanh nghiệp sẽ được tham vấn giai đoạn nghiên cứu tiền khả thi và tiến hành đàm phán. Trong giai đoạn nghiên cứu tiền khả thi, việc cung cấp và thu nhận thông tin được phép tiến hành khi cấp có thẩm quyền quyết định khởi động về đàm phán mở cửa thị trường với đối tác.
Sau khi có quyết định khởi động giai đoạn nghiên cứu tiền khả thi, cơ quan chủ trì đàm phán công bố quyết định khởi động trên website chính thức của mình và website của Ủy ban Quốc gia về hợp tác kinh tế quốc tế với các nội dung: đối tác tiềm năng; tóm tắt về quan hệ kinh tế, thương mại giữa Việt Nam và đối tác; địa chỉ thư tín, địa chỉ email để thu nhận đề xuất của cộng đồng doanh nghiệp…
Sau khi kết thúc nghiên cứu tiền khả thi, cơ quan chủ trì đàm phán lựa chọn 1 trong 2 hình thức (qua hội thảo hay đăng tải trên website chính thức của cơ quan chủ trì đàm phán hoặc website của Ủy ban Quốc gia về hợp tác kinh tế quốc tế) để công bố kết quả nghiên cứu.
Tiếp theo, trong giai đoạn tiến hành đàm phán, cơ quan chủ trì đưa lên website quyết định khởi động đàm phán về đối tác đàm phán; địa chỉ thư tín, địa chỉ email để thu nhận đề xuất của cộng đồng doanh nghiệp trong quá trình đàm phán.
Ở giai đoạn này, Phòng Thương mại - Công nghiệp Việt Nam có vai trò hướng dẫn các doanh nghiệp xem xét, lưu ý các lĩnh vực quan trọng trong đàm phán, giúp doanh nghiệp tham gia ý kiến hiệu quả hơn cũng như đôn đốc, tập hợp phản hồi của doanh nghiệp, chuyển cho cơ quan chủ trì đàm phán.
Trách nhiệm và quyền hạn của cộng đồng doanh nghiệp khi tham gia các quá trình tham vấn rất lớn. Vì thế, để đóng góp hiệu quả vào quá trình đàm phán các thỏa thuận thương mại quốc tế về mở cửa thị trường, yêu cầu đặt ra đối với cộng đồng doanh nghiệp là cần có nhận thức đúng về các lợi ích của việc tham gia vào quá trình này.
Doanh nghiệp cần có tầm nhìn dài hạn để thay đổi tư duy kinh doanh nhỏ lẻ; quan tâm nhiều hơn đến chính sách kinh tế vĩ mô, cũng như tăng cường những kiến thức về đàm phán thương mại quốc tế và các chính sách thương mại chung.
Dự thảo của Bộ Công Thương cũng nhằm tạo điều kiện để cộng đồng doanh nghiệp khắc phục những hạn chế, cải thiện và nâng cao chất lượng trong việc tham gia quá trình đàm phán và thực thi các cam kết thương mại quốc tế
ĐẦU TƯ TÀI CHÍNH
