Nội chiến Nhà Trắng (K2): Khuynh hướng gia đình trị

(ĐTTCO) - Khi Ivanka Trump tuyên bố cô chính thức gia nhập đội ngũ nhân viên Nhà Trắng của cha cô với tư cách một cố vấn không lương vào cuối tháng 3, dư luận đã bùng lên theo nhiều hướng. Cùng với việc dùng con rể làm cố vấn cấp cao trước đó, Nhà Trắng của Trump đã mang tính gia đình nhiều hơn bất kỳ thời tổng thống nào khác trong lịch sử Hoa Kỳ.

(ĐTTCO) - Khi Ivanka Trump tuyên bố cô chính thức gia nhập đội ngũ nhân viên Nhà Trắng của cha cô với tư cách một cố vấn không lương vào cuối tháng 3, dư luận đã bùng lên theo nhiều hướng. Cùng với việc dùng con rể làm cố vấn cấp cao trước đó, Nhà Trắng của Trump đã mang tính gia đình nhiều hơn bất kỳ thời tổng thống nào khác trong lịch sử Hoa Kỳ.

Chỉ tin người nhà

Robert Kennedy phục vụ anh trai mình, Tổng thống John F. Kennedy, với vai trò là Tổng Chưởng lý. Con trai Tổng thống Franklin Roosevelt là James Roosevelt phục vụ trong Nhà Trắng một thời gian với tư cách thư ký tổng thống. John Quincy Adams phục vụ cha mình, vị tổng thống thứ hai của Hoa Kỳ, John Adams, với tư cách quốc vụ khanh Vương quốc Phổ. Vị tổng thống cuối cùng đưa con cái vào nhân sự Nhà Trắng là Dwight Eisenhower, với cậu con tên John làm trợ lý cho thư ký nội các.

Tổng thống Donald Trump đang gặp vô vàn rắc rối, từ thất bại về sắc lệnh hạn chế nhập cảnh, thay đổi chính sách bảo hiểm y tế, đến việc ngày càng thất sủng từ chính đảng của mình. Trong khi đó, đối ngoại ông cũng phải giải quyết nhiều vấn đề gai góc, như cuộc chiến ở Syria, quan hệ với các đồng minh và các thế lực khác như Nga và Trung Quốc...

Rõ ràng ông đang rất cần giúp đỡ. Trong khi đó, Ivanka chưa hề có kinh nghiệm làm “công chức nhà nước”. Vì vậy, giới phân tích cho rằng việc cô đến ở Cánh Tây của Nhà Trắng (West Wing) chỉ để giúp bố cô cảm thấy an tâm vì có “người của ta” ở bên cạnh.

“Rõ ràng ông Trump rất tin tưởng con gái, cô ấy trông có vẻ rất đáng tin cậy. Vì Trump xuất thân là nhà phát triển địa ốc với một công ty gia đình, nên không có gì ngạc nhiên khi người ông tin tưởng nhất là người trong nhà” - Gil Troy, một nhà sử học chuyên nghiên cứu các đời tổng thống tại Đại học McGill ở Montreal (Canada), nhận xét.

Luật sư của con gái Trump, Jamie Gorelick, nói vai trò của cô là làm “tai mắt” cho tổng thống, cũng như tư vấn cho tổng thống trên nhiều lĩnh vực. Vị trí gần gũi tương tự trong Nhà Trắng của Tổng thống Obama có lẽ là Valerie Jarrett.

Người này không có họ hàng gì với ông Obama, nhưng đã rất thân cận với ông khi ông nhậm chức, và là người ông tin tưởng sẽ trung thành tuyệt đối. Việc đưa thêm con gái vào Nhà Trắng đã nhận nhiều lời chế giễu. Người ta gọi đó là “chế độ quân chủ Trump” và cũng nêu vấn đề về gia đình trị. 

Trước đó, chồng của Ivanka là Jared Kushner đã được Trump chỉ định làm một cố vấn cấp cao. Nay, với việc Ivanka vào Cánh Tây, Nhà Trắng của Trump đã mang tính gia đình nhiều hơn bất kỳ thời tổng thống nào khác trong lịch sử Hoa Kỳ.

Tuy nhiên, Bộ Tư pháp tuyên bố việc Trump chỉ định con rể làm cố vấn cấp cao trong Nhà Trắng là hoàn toàn hợp luật. Luật chống gia đình trị, thông qua năm 1967, quy định quan chức chính quyền, từ tổng thống cho đến vị trí quản lý cấp thấp tại các cơ quan liên bang không được phép thuê hay đề bạt người thân.

Nhưng luật cũng cho hay chính quyền liên bang "không có nghĩa vụ" trả lương cho những người vi phạm. Quy định trên mở ra cánh cửa để ông Trump tuyển dụng con rể Jared Kushner và con gái Ivanka làm việc ở Nhà Trắng mà không phạm luật nếu họ từ chối nhận thù lao.

 Đệ nhất ái nữ nhiều ảnh hưởng

Như cha mình, Ivanka cũng đem theo những vấn đề về xung đột lợi ích trong kinh doanh lẫn chính trị. Trước khi ông Trump lên làm tổng thống, Ivanka đã thôi làm lãnh đạo công ty thời trang và trang sức của mình, nhưng vẫn sở hữu thương hiệu. Cả Ivanka cùng chồng đều đang bán đi những tài sản đáng kể để phù hợp với quy tắc đạo đức liên bang.

Vì vợ ông Trump hiện nay, bà Melania quyết định ở lại Manhattan cùng cậu quý tử Barron, nên Ivanka còn kiêm luôn vai trò “đệ nhất phu nhân”. Với những vấn đề về phụ nữ, ông Trump không nhúng tay vào và hầu như giao đứt cho ái nữ. Điều này nghe có vẻ đơn giản, nhưng cũng mang lại cho Ivanka rất nhiều quyền lực.

Chẳng hạn, mới đây cô đã tổ chức một cuộc họp về phụ nữ ở Phòng Roosevelt, quy tụ những nhân vật nữ quyền lực như Giám đốc Chiến lược truyền thông Nhà Trắng Hope Hicks, Phó Cố vấn an ninh quốc gia Dina Powell… Hay khi Thủ tướng Đức Angenla Merkel đến Nhà Trắng, bà đã mời cô đến dự một cuộc họp nữ quyền ở Berlin trong tháng này.

Vợ chồng Ivanka sẽ có nhiều ảnh hưởng đến quyết sách của Tổng thống Trump.

Vợ chồng Ivanka sẽ có nhiều ảnh hưởng đến quyết sách của Tổng thống Trump.

Cặp đôi quyền lực

Vào tháng 3, ông Trump đã quyết định để Kushner trông coi văn phòng mới thành lập, gọi là Văn phòng Sáng tạo của Nhà Trắng (WHOAI). Văn phòng này được ví như biệt đội SWAT của các cố vấn chiến lược, nơi tập hợp những nhà điều hành doanh nghiệp trước đây với tư duy linh động, sáng tạo. Nhiệm vụ chính của WHOAI là giúp chính quyền liên bang hoạt động hiệu quả như một doanh nghiệp.

“Chúng ta cần tạo một chính phủ xuất sắc. Chính phủ phải vận hành như một đại công ty Hoa Kỳ” - Kushner nói với tờ The Washington Post.

WHOAI đặt ở Cánh Tây, và người đứng đầu Kushner được báo cáo trực tiếp với tổng thống. Với vị trí này, trang MSNBC gọi Kushner là "ngoại trưởng không chính thức", còn CNN gọi anh là "Bộ trưởng của tất cả". Những nhiệm vụ Trump tin cẩn giao cho con rể rất đa dạng, từ chính sách đối ngoại (với Mexico và vùng Trung Đông) đến chuyện trong nước (cai nghiện ma túy, các vấn đề của cựu binh) và đóng vai người hòa giải giữa những phe phái khác nhau trong Nhà Trắng, đổi mới chính phủ, cải cách tư pháp...

Nhiều lần, các quan chức Nhà Trắng và chính quyền nói rằng ảnh hưởng của cố vấn Kushner đã làm lu mờ tất cả các cố vấn của Nhà Trắng và nội các. Ông ta đã trở thành phái viên chính của những người bên ngoài chính quyền, gồm các nhà ngoại giao, các giám đốc doanh nghiệp và thậm chí một số nghị sĩ, và đại diện cho nguyện vọng của họ. Vị trí cao của Kushner gây ra một số phiền toái cho các cơ quan và bộ thực thi chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ. Một quan chức ngoại giao cho biết Ngoại trưởng Rex Tillerson từng tỏ ra thất vọng với sự lăng xăng của Kushner.

Với tiềm năng tác động to lớn đến tổng thống và các quyết sách của Nhà Trắng, người ta gọi vợ chồng Ivanka là “cặp đôi quyền lực”.

Tháng 2, vợ chồng Ivanka chính là tác nhân khiến ông Trump hủy sắc lệnh dự tính dùng để lật đổ sắc lệnh ủng hộ quyền của cộng đồng đồng tính của Tổng thống Obama trước đây. Dù Nhà Trắng hiện nay là chính phủ của đảng Cộng hòa, nhưng cặp đôi quyền lực Ivanka lại không theo phe Cộng hòa. Ivanka từng nổi tiếng với việc khẳng định mình “không thuộc Dân chủ hay Cộng hòa”.

Trong khi Kushner là đảng viên Dân chủ. Trong các vấn đề chính trị, vợ chồng Kushner không phù hợp với tư tưởng của đảng Cộng hòa chính thống. Cha của Kushner, ông Charles, là một nhà tài trợ lớn cho đảng Dân chủ, bao gồm chiến dịch tranh cử nghị sĩ của bà Hillary Clinton năm 2000.

Các tin khác