Khủng hoảng Brexit -Kỳ 2: Kịch bản không thỏa thuận

(ĐTTCO) - Nỗ lực bỏ phiếu lần 3 cho thỏa thuận Brexit dày công đàm phán của Thủ tướng Theresa May đã bị Chủ tịch Hạ viện chặn lại hôm 19-3, với lý do "không có gì khác" so với thỏa thuận đã đưa ra bỏ phiếu vào tuần trước. Tình huống này khiến bà May có thể phải yêu cầu EU trì hoãn Brexit ít nhất 3 tháng nữa. Nếu EU không đồng ý, kịch bản Brexit không thỏa thuận sẽ diễn ra.

Búa tạ với nền kinh tế
Một chế độ thuế quan mới đối với các sản phẩm của EU trong trường hợp Brexit không có thỏa thuận sẽ đóng vai trò như “cây búa tạ” đối với nền kinh tế Anh. Theo đó, các loại thuế mới, được áp dụng từ sau Brexit ngày 29-3 (nếu EU không đồng ý gia hạn), sẽ đẩy giá nhập khẩu vào EU bao gồm cả ô tô và nhiều sản phẩm thực phẩm.
 Theresa May và chính phủ của bà cần phải ngăn chặn hành vi phá hoại kinh tế đang đe dọa việc làm và sinh kế bằng cách loại bỏ Brexit không thỏa thuận khỏi bàn đàm phán. Giảm thuế quan xuống 0% đối với phần lớn hàng nhập khẩu, bao gồm cả thép, trong trường hợp Brexit không có thỏa thuận sẽ phá hủy việc làm và khiến các nhà sản xuất ở Anh cạnh tranh khi cả hai tay bị trói sau lưng.
Ông Steve Turner,
Trợ lý Tổng thư ký sản xuất 
của Liên hiệp Unite
Chế độ đơn phương và tạm thời bao gồm thuế 10,6% đối với ô tô và xe tải châu Âu (trước đây 0%), có khả năng làm tăng chi phí khoảng 1.500 bảng/ô tô. Các linh kiện xe hơi sẽ không phải đối mặt với thuế quan bổ sung để tránh gián đoạn chuỗi cung ứng. Nhưng thuế quan mới sẽ áp cho các loại nông sản của EU như thịt bò, thịt gà, thịt cừu, thịt lợn và phô mai nếu các nghị sĩ bỏ phiếu mà không có thỏa thuận. Trong khi đó, thuế quan được cắt giảm đối với hàng nhập khẩu từ bên ngoài EU, có khả năng làm giảm giá hàng hóa từ các quốc gia như Mỹ và Trung Quốc, thậm chí sẽ phá hủy các công việc trong ngành sản xuất thép.
Trong các thỏa thuận đặc biệt cho Bắc Ireland, thuế nhập khẩu tạm thời của Vương quốc Anh sẽ không áp dụng đối với hàng hóa EU qua biên giới từ nước này. Dù vậy, các nhân viên hải quan sẽ dựa vào tin tức tình báo thay vì kiểm tra hàng hóa để áp thuế các hàng hóa này. Các bộ trưởng cho biết, về tổng thể những thay đổi này thể hiện sự "tự do hóa khiêm tốn" của chế độ thuế quan Vương quốc Anh.
Họ nói rằng 87% hàng nhập khẩu vào Anh theo giá trị sẽ đủ điều kiện để truy cập thuế quan bằng 0, trong khi nhiều hàng hóa khác sẽ chịu mức thuế thấp hơn so với quy định hiện hành của EU. Hiện 80% hàng nhập khẩu đủ điều kiện để truy cập thuế quan bằng 0.
Khủng hoảng Brexit -Kỳ 2: Kịch bản không thỏa thuận ảnh 1  
Nhưng Carolyn Fairbairn, Tổng giám đốc CBI, nói: "Điều này cho chúng ta biết mọi thứ đều sai với kịch bản không thỏa thuận. Những gì chúng ta đang nghe là sự thay đổi lớn nhất về thương mại đất nước này phải đối mặt kể từ giữa thế kỷ 19, bị áp đặt lên đất nước này không có sự tham khảo ý kiến với doanh nghiệp, không có thời gian để chuẩn bị.
Đây không phải là cách để điều hành một đất nước. Những gì chúng ta thấy là việc áp dụng các điều khoản thương mại mới cùng lúc với việc kinh doanh bị chặn khỏi đối tác thương mại gần nhất. Đây là cây búa tạ cho nền kinh tế của chúng ta".
Adam Marshall, Tổng giám đốc Phòng thương mại Anh (BCC), cho biết thuế quan chỉ cần qua 1 đêm sẽ tạo ra những kẻ thắng người thua trên toàn ngành công nghiệp Vương quốc Anh, và có khả năng tăng chi phí đòn bẩy của Anh trong các cuộc đàm phán thương mại trong tương lai. "Sự thay đổi thuế suất đột ngột trong trường hợp không có thỏa thuận thoát khỏi EU sẽ là cú sốc không mong muốn đối với nhiều doanh nghiệp bị ảnh hưởng. Không có đủ tư vấn, chuẩn bị hoặc kế hoạch để hỗ trợ các công ty và cộng đồng đủ để đối phó sự thay đổi đột ngột về thuế quan" - TS. Marshall nói.

Phá vỡ sự thống nhất của EU
Một ủy viên châu Âu đã nói rằng các kế hoạch được chính phủ Anh công bố về thuế quan trong trường hợp Brexit không có thỏa thuận là một nỗ lực "phá vỡ sự thống nhất của EU" về vấn đề biên giới Ireland. Đề xuất này không áp dụng thuế đối với hàng hóa của Ireland đến Bắc Ireland, nhưng một số sản phẩm thực phẩm của Ireland vào Vương quốc Anh sẽ phải đối mặt với mức thuế cao. Nó cũng sẽ không áp đặt bất kỳ kiểm tra hoặc kiểm soát trên biên giới. Phil Hogan nói với đài truyền hình Ireland RTÉ rằng các đề xuất là "thiếu suy nghĩ". Chính phủ cho biết kế hoạch công nhận hoàn cảnh độc đáo của Bắc Ireland.
"Chúng tôi thậm chí không biết liệu nó có hợp pháp và tương thích với quy tắc của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) hay không, có những mâu thuẫn trong đề xuất này. Tôi nghĩ rằng đây là đề xuất thiếu suy nghĩ để thay đổi chu kỳ tin tức ở London, trong trường hợp không có thỏa thuận, tôi không tin rằng những vấn đề này có liên quan" - ông Hogan nói.
Phil Hogan là ủy viên châu Âu về nông nghiệp và phát triển nông thôn, đồng thời là cựu bộ trưởng của chính phủ Ireland. Có thể trong khi các sản phẩm của Ireland sẽ được miễn thuế ở Bắc Ireland, các sản phẩm đi theo hướng khác sẽ phải đối mặt với thuế quan. Điều này đang gây lo ngại cho doanh nghiệp và nông dân Bắc Ireland về tác động từ phương pháp của chính phủ đối với khả năng cạnh tranh của họ.
Chính phủ Anh cho biết các biện pháp này là "tạm thời" và ưu tiên hiện nay là tham gia thảo luận khẩn cấp với Ủy ban châu Âu và chính phủ Ireland để cùng đồng ý các biện pháp dài hạn. Họ nói chỉ áp dụng các biện pháp cần thiết để tuân thủ các nghĩa vụ pháp lý quốc tế, bảo vệ an toàn sinh học của đảo Ireland, hoặc để tránh rủi ro cao nhất cho các doanh nghiệp Bắc Ireland - vốn sẽ không yêu cầu kiểm tra biên giới trên bộ.
Điều này được hiểu, chính phủ thừa nhận sẽ có nguy cơ những kẻ buôn lậu Ireland sử dụng Bắc Ireland làm cửa hậu để đưa hàng hóa vào Vương quốc Anh một cách miễn thuế. Chính phủ dự định giải quyết vấn đề bằng quy tắc chống né tránh, sẽ được thi hành trên cơ sở tình báo. 
Tuy nhiên, trường hợp nông dân và nhà sản xuất thực phẩm ở Bắc Ireland cố gắng gửi đồ của họ theo hướng khác sẽ phải đối mặt với thuế quan. Điều đó tùy thuộc vào chính phủ Ireland và EU quyết định. Vì vậy, nó sẽ làm suy yếu nghiêm trọng khả năng cạnh tranh của nông dân Bắc Ireland. Giới phân tích cho rằng để ngăn chặn sự đối xử không công bằng đối với các doanh nghiệp Bắc Ireland, hàng hóa đến từ Cộng hòa Ireland vẫn phải chịu thuế VAT và thuế tiêu thụ đặc biệt, và chính phủ Anh sẽ tiếp tục thu các loại thuế này đối với hàng hóa Ireland trong tương lai.
Bộ trưởng Ngoại giao NI Karen Bradley nói: "Chính phủ đã rõ ràng rằng một thỏa thuận với EU là kết quả tốt nhất cho Bắc Ireland. Nhưng chúng tôi sẽ làm tất cả những gì có thể để hỗ trợ người dân và doanh nghiệp Bắc Ireland, trong trường hợp chúng tôi rời đi không có thỏa thuận. Các biện pháp được công bố hôm nay ghi nhận hoàn cảnh độc đáo của Bắc Ireland. Những sắp xếp này chỉ có thể là tạm thời và ngắn hạn". Hiện vẫn chưa rõ chính phủ Ireland sẽ làm gì về phía biên giới của mình nếu Anh rời khỏi EU mà không có thỏa thuận.

Các tin khác