Hoa nhỏ màu trắng mọc vào mùa hè, cụm hoa kiểu tán nằm trên trục chính của lá. Quả sâm mọng nhỏ, có màu đỏ, chứa đến 3 hạt.
Mô tả thực vật
Sâm Hoa Kỳ có tên khoa học Panax quinquefolius L., hay còn gọi là sâm Wisconsin, sâm Mỹ, sâm Canada. Cây này thuộc họ Ngũ gia bì (Araliaceae). Tên thông thường người ta hay gọi là American ginseng, five finger root, sang, tartar root, redberry, man’s health, root of life…
Bộ phận dùng của sâm Hoa Kỳ là rễ khô của cây từ 6 năm tuổi trở lên, thu hoạch vào cuối hè đến thu. Rễ có hình thoi hay hình trụ, phân nhánh, dài từ 1-10cm, có khi lên đến 20cm, đường kính đến 2,5cm ở phần cổ rễ. Củ sâm có màu vàng nhạt đến vàng, mặt ngoài thô ráp với các vân ngang nổi bật và các lằn dọc mảnh, có các đốt ở rễ và các rễ con mảnh. Nếu bẻ củ sâm, mặt bẻ có màu trắng đến trắng ngà, có mùi thơm đặc trưng và vòng các ống tiết hiện diện ở libe thứ cấp.
Cây sâm Hoa Kỳ. Sâm Hoa Kỳ phân bố tự nhiên ở tầng đáy của các rừng rụng lá ở vùng Đông Hoa Kỳ và Canada. Hiện nay, sâm Hoa Kỳ còn được trồng rộng rãi ở nhiều vùng của Trung Quốc.Thành phần hóa học
Thành phần chính đặc trưng của sâm Hoa Kỳ cũng như của các loài khác trong chi Panax là một nhóm các saponin triterpenoid được gọi tên là ginsenosid. Dựa trên cấu trúc khung của phần aglycon (sapogenin), ginsenosid được chia thành 2 nhóm lớn là nhóm dammaran (khung 4 vòng) và nhóm olean (khung 5 vòng). Hầu hết các ginsenosid đều thuộc nhóm dammaran. Nhóm dammaran lại được chia thành 2 phân nhóm chính dựa trên vị trí gắn của gốc đường với phần aglycon, bao gồm nhóm protopanaxadiol (PPD) có gốc đường gắn ở C-3 (Rb1, Rb2, Rc, Rd, Rg3 và Rh2) và nhóm protopanaxatriol (PPT) có gốc đường gắn ở C-6 (Rg1, Re). Nhóm dammaran còn có 1 phân nhóm là ocotillol, trong đó có pseudoginsenosid F11 là một ginsenosid đặc trưng chỉ có ở sâm Hoa Kỳ. Ro là ginsenosid duy nhất trong nhóm olean được xác định ở các loài thuộc chi Panax.
Thành phần chính đặc trưng của sâm Hoa Kỳ cũng như của các loài khác trong chi Panax là một nhóm các saponin triterpenoid được gọi tên là ginsenosid. Dựa trên cấu trúc khung của phần aglycon (sapogenin), ginsenosid được chia thành 2 nhóm lớn là nhóm dammaran (khung 4 vòng) và nhóm olean (khung 5 vòng). Hầu hết các ginsenosid đều thuộc nhóm dammaran. Nhóm dammaran lại được chia thành 2 phân nhóm chính dựa trên vị trí gắn của gốc đường với phần aglycon, bao gồm nhóm protopanaxadiol (PPD) có gốc đường gắn ở C-3 (Rb1, Rb2, Rc, Rd, Rg3 và Rh2) và nhóm protopanaxatriol (PPT) có gốc đường gắn ở C-6 (Rg1, Re). Nhóm dammaran còn có 1 phân nhóm là ocotillol, trong đó có pseudoginsenosid F11 là một ginsenosid đặc trưng chỉ có ở sâm Hoa Kỳ. Ro là ginsenosid duy nhất trong nhóm olean được xác định ở các loài thuộc chi Panax.
Củ sâm. Trong số các ginsenosid đã phân lập và xác định được, Rb1, Rb2, Rc, Rd, Re, Rg1 được xem là các ginsenosid chính, chiếm đến 90% tổng hàm lượng ginsenosid trong sâm và được sử dụng như chất chỉ dấu trong phân tích các chế phẩm từ sâm Hoa Kỳ. Công dụng, tác dụng Sâm Hoa Kỳ thường được dùng trong y học cổ truyền để điều hòa khí huyết, chữa nội nhiệt, ho đờm có máu, mệt mỏi, khô miệng và cổ. Sâm Hoa Kỳ còn được dùng để kiểm soát đường huyết, giúp giảm lo lắng, chữa khó tiêu do stress, duy trì hệ miễn dịch khỏe mạnh.
Trên hệ thần kinh: Tác dụng bảo vệ của ginsenosid Rb1, Rg1, Rd và Re trong thoái hóa tế bào thần kinh đã được nghiên cứu trên động vật và trong nuôi cấy tế bào. Sâm Hoa Kỳ và các ginsenosid này làm tăng khả năng nhận thức và cảm xúc. Với việc sử dụng ginsenosid dài ngày trên chuột đã giúp ngăn ngừa chứng mất trí nhớ và suy giảm trí nhớ.
Trên hệ tim mạch: Theo Xie và các cộng sự năm 2005, Wang và các cộng sự năm 2007, sâm Hoa Kỳ các tác dụng ngừa thiếu máu cục bộ, chống loạn nhịp và tăng huyết áp. Các tác dụng dược lý này có thể là do hoạt tính chống oxy hóa của sâm. Hoạt tính chống oxy hóa của sâm Hoa Kỳ mạnh hơn sâm châu Á. Trong đó, Ginsenosid Re là một trong những chất chống oxy hóa chính bảo vệ tế bào tim mạch khỏi tác nhân H2O2 và các gốc hydroxyl.
Đối với bệnh tiểu đường: Cả sâm Hoa Kỳ và sâm châu Á đều cho thấy tác dụng hạ đường huyết, riêng sâm Hoa Kỳ còn hạ đường huyết sau ăn, tác dụng mà sâm châu Á không có. Tác dụng chống lại bệnh tiểu đường được chứng minh là có liên quan đến các ginsenosid Rb1, Re, Rb2 và phần aglycon 20 (S)- protopanaxatriol. Chúng có tác dụng chống stress oxy hóa, tăng biểu hiện GLUT… Một số bằng chứng lâm sàng gợi ý rằng, tỷ lệ protopanaxadiol với protopanaxatriol có mối liên hệ với hiệu quả hạ đường huyết của sâm. Tỷ lệ này càng cao thì tác dụng hạ đường huyết sau ăn càng tốt.
Trong trị liệu ung thư: Sâm Hoa Kỳ có tác dụng ngăn ngừa và ức chế sự phát triển của khối u. Sử dụng cùng với chiết xuất của sâm làm tăng hoạt tính trị liệu của 5-fluorouracil trong bệnh ung thư đại tràng ở người, cải thiện tình trạng mệt mỏi liên quan đến ung thư trên lâm sàng. Hồng sâm thì có hoạt tính trên tế bào ung thư mạnh hơn Bạch sâm. Đó là do sự thoái hóa và chuyển hóa của saponin ban đầu sang dạng mới trong quá trình hấp. Do tổng nồng độ các ginsenosid trong sâm Hoa Kỳ cao hơn sâm châu Á nên khả năng kháng ung thư của sâm Hoa Kỳ cũng cao hơn.
