Gỡ vướng đối tượng tham gia bảo hiểm

(ĐTTCO) - So với nhiều nước trên thế giới, đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) ở Việt Nam còn ít. Vì vậy, việc mở rộng đối tượng tham gia để nâng cao độ bao phủ của BHXH đến với người dân là điều hết sức cấp bách.

Thực ra, chính sách hỗ trợ người tham gia BHXH tự nguyện dựa trên chuẩn nghèo khu vực nông thôn, với 3 mức hỗ trợ 30% cho hộ nghèo, 25% cho hộ cận nghèo và 10% cho các đối tượng khác (có hiệu lực từ 1-1-2018).
Các đối tượng tham gia BHXH bắt buộc được mở rộng thêm cho người có hợp đồng lao động từ 1 tháng đến dưới 3 tháng, lao động là công dân nước ngoài có giấy phép lao động, chứng chỉ hành nghề tại Việt Nam. Điều này được xem như động lực thúc đẩy số lượng người tham gia bảo hiểm cả bắt buộc lẫn tự nguyện tăng lên trong thời gian tới.
 Việt Nam đang là một trong những quốc gia có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất thế giới. Vì thế, việc mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc và tự nguyện đang là thách thức lớn, không chỉ với BHXH Việt Nam mà còn đối với những nhà hoạch định chính sách.
Ông BÙI SỸ LỢI, 
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội
Tuy nhiên, theo nhiều doanh nghiệp đang sử dụng lao động, việc đóng bảo hiểm cho người lao động có hợp đồng từ 1 đến dưới 3 tháng rất khó khả thi. Đơn cử, trong khối lao động dệt may, tỷ lệ nghỉ việc trong khoảng thời gian này thường chiếm tới 40-50%.
Bên cạnh đó, việc thực hiện đóng bảo hiểm bắt buộc đối với lao động nước ngoài đang làm việc tại Việt Nam còn gặp rất nhiều vướng mắc do chưa có cơ sở pháp lý rõ ràng, cụ thể.
Bên cạnh đó, hiện cả nước vẫn còn gần 20% người dân chưa tham gia bảo hiểm y tế (BHYT). Trong số đó, tập trung phần lớn ở đối tượng lao động tự do, di cư. Mặc dù đăng ký tạm trú tại nơi làm việc, người lao động tự do sẽ được tham gia BHYT hộ gia đình, nhưng rất nhiều lao động tự do vẫn gặp phải vướng mắc từ phía chủ nhà trọ.
Tâm lý và nhận thức của người lao động về tầm quan trọng của việc đăng ký tạm trú chưa cao, cũng khiến việc tiếp cận các chính sách bảo hiểm ngày càng khó khăn. Mặt khác, với cơ chế chi trả và chăm sóc BHYT như hiện nay, nhiều người cho rằng mức đóng BHXH vẫn còn quá cao so với thu nhập của người nghèo.
Trong khi đó, người giàu lại không coi trọng vì thấy BHXH không đáp ứng đủ yêu cầu về chăm sóc và khám chữa bệnh của họ. Đặc biệt hơn, hiện nay BHXH tự nguyện mới chỉ cho phép người tham gia thụ hưởng quyền lợi về hưu trí và tử tuất, nên chưa đủ tính thuyết phục để người dân quan tâm và tham gia thực hiện BHXH. 
Gỡ vướng đối tượng tham gia bảo hiểm ảnh 1 BHXH vẫn chưa hấp dẫn người dân tham gia.  
Trao đổi về thực trạng của BHXH hiện nay, Ông Đỗ Văn Sinh, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, cho biết hiện nay số người tham gia bảo hiểm bắt buộc mới ở mức 13,9 triệu người, còn BHXH tự nguyện khoảng vài trăm ngàn người. Đây là con số rất thấp so với tổng số người đang trong độ tuổi lao động.
Trong khi đó, nhiệm vụ quan trọng nhất của hệ thống an sinh xã hội là phải đảm bảo thu nhập và chăm sóc sức khỏe cho tất cả người dân. Mặc dù trong thời gian qua Luật Lao động đã có những bước tiến lớn về tham gia bảo hiểm bắt buộc, tham gia BHXH tự nguyện, nhưng việc để người lao động tham gia BHXH đã không đạt được cái đích như kỳ vọng đề ra. Do vậy cần có những chính sách khuyến khích hơn nữa để thu hút người lao động tham gia BHXH. 
Thực tế hiện nay trong chính sách của BHXH đã có những cơ chế khuyến khích đối với những người tham gia BHXH tự nguyện ở các mức đóng khác nhau, nhưng vẫn chưa đủ kích thích người dân tham gia. Vì thế cần sự hỗ trợ nhiều hơn từ ngân sách để người dân tin tưởng vào những lợi ích họ đạt được, từ đó họ có kế hoạch ngay từ khi còn trẻ để tiết kiệm một quỹ cho chính họ khi về già.
Trong thời gian qua BHXH Việt Nam đã làm rất tốt các cải cách thủ tục hành chính, nhưng trong thời gian tới cần làm tốt hơn nữa vì cần mang dịch vụ đến cho người dân, tiếp cận người dân, không phải để người dân tự tìm hiểu như hiện nay. Để mở rộng diện bao phủ của BHXH, rất cần những bước chuyển mình mạnh mẽ của cải cách thủ tục hành chính để làm tăng độ bao phủ của BHXH cũng như đảm bảo quỹ BHXH phát triển ngày một bền vững.
Dư địa khai thác cho BHXH còn rất lớn. Bởi lẽ trong nhóm đối tượng bắt buộc phải tham gia BHXH, đến nay mới có gần 14 triệu người tham gia, còn bỏ sót 5-6 triệu người. Hiện chúng ta có 70% lực lượng lao động phi chính thức, nhưng chỉ có 250.000 người tham gia BHXH tự nguyện.

Các tin khác