Trong báo cáo mới nhất liên quan tới công tác thực hiện quy hoạch phát triển ngành công nghiệp ô tô và cơ khí trọng điểm, Bộ Công thương đã thừa nhận những hạn chế của công nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước. Trong đó điển hình là tỉ lệ nội địa hóa thấp hơn mục tiêu đề ra khi chỉ đạt trung bình 7 - 10% trong khi một số nước trong khu vực đã đạt tới 60 - 80%. Đây được xem là thất bại của công nghiệp ô tô Việt Nam khi trước đó mục tiêu nội địa hóa 40% với xe dưới 9 chỗ ngồi là vào năm… 2005.
Được biết, hiện ngành công nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô Việt có khoảng 173 doanh nghiệp. Trong đó, 117 doanh nghiệp sản xuất xe từ cơ sở, 56 doanh nghiệp sản xuất xe từ linh kiện rời. Tuy nhiên, đa phần các doanh nghiệp này chỉ có quy mô vừa và nhỏ. Bộ Công thương cũng thừa nhận ngành công nghiệp ô tô trong nước mới chỉ ở mức độ lắp ráp cơ bản chưa thực sự đạt chuẩn tiêu chí của một ngành sản xuất ô tô. Hầu hết các doanh nghiệp chỉ thực hiện công đoạn hàn, sơn, lắp ráp và kiểm tra.
 Ngành công nghiệp ô tô Việt Nam trải qua mấy chục năm vẫn... sơ khai |
Chưa kể, sản lượng tích lũy trong nước thấp (các doanh nghiệp đang có năng suất sản xuất thấp hơn nhiều so với công suất thiết kế). Chất lượng xe sản xuất, lắp ráp trong nước mặc dù đã được cải thiện nhưng vẫn không bằng xe nhập khẩu. Chưa tạo được sự hợp tác - liên kết và chuyên môn hóa giữa các doanh nghiệp trong sản xuất, lắp ráp ô tô và sản xuất phụ tùng linh kiện. Chưa hình thành được hệ thống các nhà cung cấp nguyên vật liệu và sản xuất linh kiện quy mô lớn.
Tuy nhiên, tỉ lệ nội địa hóa thấp mới chỉ là một phần dẫn tới nguyên nhân giá xe tại Việt Nam cao hơn gần gấp đôi so với nhiều nước trong khu vực ASEAN như Thái Lan hay Indonesia, thậm chí gấp 3 các thị trường phát triển như Mỹ, Nhật… Nguyên nhân lớn nhất khiến giá xe ở Việt Nam luôn cao là do thuế và phí cao và nguyên nhân sâu xa chính là “cơ sở hạ tầng chưa đáp ứng”.
 Ô tô dưới 9 chỗ ngồi có tỉ lệ nội địa hóa cao nhất Việt Nam mới đạt 37% |
Mặc dù còn nhiều khó khăn nhưng Bộ Công thương cho biết, công nghiệp ô tô vẫn là mục tiêu mũi nhọn trong thời gian tới bởi nó đóng góp hàng tỉ USD vào ngân sách nhà nước, góp phần hạn chế nhập siêu và tạo công ăn việc làm cho hơn 120 nghìn lao động. Hiện Bộ đã thành lập Tổ công tác liên ngành nhằm đánh giá toàn diện thị trường ô tô Việt nhằm tổng hợp các khó khăn của doanh nghiệp đề cùng đề xuất giải pháp tháo dỡ và xác định kế hoạch phát triển của từng doanh nghiệp trong thời gian tới.
Ngoài ra, Bộ Công thương cũng đang nghiên cứu, áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại khi xe hơi nguyên chiếc gia tăng đột biến ảnh hưởng đến sản xuất trong nước bao gồm cả việc chống gian lận thương mại đồng thời tìm cách hỗ trợ các doanh nghiệp kiên trì với sản xuất trong nước.
