Tranh cãi xung quanh trần chi phí lãi vay

(ĐTTCO) - Nghị định 20/2017/NĐCP quy định về quản lý thuế đối với DN có giao dịch liên kết, với mục tiêu là chống chuyển giá đối với các DN có vốn đầu tư nước ngoài (FDI). Sau hơn 20 tháng áp dụng Nghị định 20 trong thực tiễn, giữa tháng 12-2018, Hiệp hội bất động sản (BĐS) Việt Nam (VNREA) mới lên tiếng “kêu khó” về quy định “trần tổng chi phí lãi vay”.
 Tuy nhiên, phía Hiệp hội BĐS TPHCM (HoREA) lại cho rằng quy định trên là phù hợp, tác động tích cực và giúp lành mạnh hóa thị trường BĐS.
VNREA kêu khó
Ông Nguyễn Trần Nam, Chủ tịch VNREA, cho biết, Khoản 3, Điều 8 của Nghị định 20 quy định: "Tổng chi phí lãi vay phát sinh trong kỳ của DN được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập DN không vượt quá 20% tổng lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh, cộng với chi phí lãi vay, chi phí khấu hao của DN".
 Hiện nay các DN BĐS đang dựa vào 2 nguồn vốn chính là nguồn vốn tín dụng ngân hàng và nguồn vốn huy động từ khách hàng. Trong đó, DN rất cần nguồn vốn tín dụng ngân hàng để thực hiện dự án cho đến thời điểm đủ điều kiện huy động vốn từ khách hàng. Nhưng nếu phụ thuộc vào đòn bẩy tài chính càng lớn thì độ rủi ro cho DN càng cao, có thể dẫn đến "bong bóng" trên thị trường BĐS. 
Ông Lê Hoàng Châu
Quy định này không phù hợp với nguyên tắc tự do kinh doanh đã được ghi nhận trong Luật DN năm 2014; mâu thuẫn với các quy định trong Luật Thuế hiện hành và có nhiều vấn đề không phù hợp với thực tế, ảnh hưởng đến quyền lợi của DN.
Theo ông Nam, việc đưa ra cơ sở khống chế mức trần chi phí lãi vay sẽ tác động tiêu cực tới những DN có lợi nhuận thấp, nhất là với các công ty trong giai đoạn đầu tư mới sẽ càng gặp khó khăn, khi chi phí lãi vay nhiều lại không được khấu trừ thuế. Hiện với mức trần lãi vay 20% đang là con số gây khó khăn cho DN trong việc tiếp cận vốn, nhất là những ngành nghề cần huy động vốn nhiều như BĐS. 
Cùng quan điểm, TS. Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách tài chính tiền tệ Quốc gia cho rằng, tại nhiều quốc gia đang áp dụng mức 30% như Ấn Độ, trên 30% như Mỹ và Đức hay như Indonesia cũng dự kiến là 30%... Việt Nam áp dụng tỷ lệ 20% là chưa tính đến ngành đặc thù như BĐS phải đi vay nhiều hoặc các DN mới đi vào hoạt động sản xuất kinh doanh. Vì vậy, ông Lực đề xuất nên tăng tỷ lệ này lên 30% là hợp lý.
Ở góc độ DN, lãnh đạo Công ty Nam Long nhìn nhận việc Chính phủ ban hành Nghị định 20 để quản lý thuế đối với các DN có giao dịch liên kết nên tiếp cận theo hướng tích cực, vì lợi ích quốc gia và sự phát triển bền vững của thị trường BĐS, đòi hỏi DN phải linh hoạt cơ cấu lại nguồn vốn đầu tư. Nam Long hiện là một trong số ít những DN BĐS có tỷ lệ nợ vay rất thấp và ít bị ảnh hưởng bởi biến động lãi suất hơn các DN cùng ngành, đồng thời thiết lập nguồn vốn phát triển dự án dựa vào việc hợp tác với các đối tác nước ngoài và chia sẻ lợi nhuận cùng họ. Lý do hạn chế sử dụng nguồn vốn vay từ ngân hàng là do lãi suất còn cao so với thế giới và chưa ổn định.
“Khoảng 5 năm trở lại đây, thực tế các đại dự án của Nam Long như South Gate 165ha - giai đoạn 1 của Waterpoint Township 355ha, Mizuki Park 26ha, Akari City 8,5ha… đều được phát triển dựa trên nguồn lực từ hợp tác đầu tư (tỷ lệ hợp tác thường là 50:50) cùng các đối tác Nhật Bản, vừa ổn định được nguồn vốn, vừa học hỏi được các đối tác kinh nghiệm phát triển các dự án quy mô khu đô thị” - vị lãnh đạo này cho biết thêm.

HoREA: Công cụ chống chuyển giá
Trong khi đó, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA, cho rằng các quy định tại Nghị định 20 nhằm mục đích làm tăng tính minh bạch của các giao dịch liên kết, khuyến khích DN khai thác nhiều nguồn vốn khác ngoài nguồn vốn tín dụng ngân hàng, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn. Đây là một công cụ hữu hiệu để quản lý hiện tượng chuyển giá có thể xảy ra tại các tập đoàn kinh tế đa quốc gia và các DN liên kết, gây thất thu ngân sách. Dù vậy, quy định này cũng có tác động đối với cả DN trong nước, kể cả DN BĐS hoạt động theo mô hình "mẹ - con", đa ngành, có nhiều DN liên kết. 
Tranh cãi xung quanh trần chi phí lãi vay ảnh 1 Ảnh minh họa. 
Theo Điều 69 Luật Nhà ở, vốn phục vụ cho phát triển nhà ở thương mại, bao gồm: “1. Vốn thuộc sở hữu của chủ đầu tư; 2. Vốn huy động thông qua hình thức góp vốn, hợp tác đầu tư, hợp tác kinh doanh, liên doanh, liên kết của các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân; 3. Tiền mua, tiền thuê mua, tiền thuê nhà ở trả trước theo hợp đồng mua bán, cho thuê, cho thuê mua nhà ở hình thành trong tương lai; 4. Vốn vay từ tổ chức tín dụng, tổ chức tài chính đang hoạt động tại Việt Nam”.
Khoản 2 Điều 14 Nghị định 43/2014/NĐ-CP ngày 15-5-2014 của Chính phủ cũng quy định: “Điều kiện về năng lực tài chính để bảo đảm việc sử dụng đất theo tiến độ của dự án đầu tư được quy định như sau: a) Có vốn thuộc sở hữu của mình để thực hiện dự án không thấp hơn 20% tổng mức đầu tư đối với dự án có quy mô sử dụng đất dưới 20ha; không thấp hơn 15% tổng mức đầu tư đối với dự án có quy mô sử dụng đất từ 20ha trở lên; b) Có khả năng huy động vốn để thực hiện dự án từ các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài và các tổ chức, cá nhân khác”. 
Từ đây ông Châu phân tích, ngoài 4 nguồn vốn phục vụ cho phát triển nhà ở thương mại nêu tại Điều 69 Luật Nhà ở, các DN còn có thể huy động thêm nguồn vốn từ thị trường chứng khoán, quỹ đầu tư BĐS, quỹ đầu tư tín thác BĐS (REIT), hoặc phát hành trái phiếu DN… để giảm dần sự phụ thuộc quá mức vào nguồn vốn tín dụng ngân hàng. Theo quy định của pháp luật, nguồn vốn vay từ các tổ chức tín dụng chỉ là một trong các nguồn cấp vốn cho DN mà thôi. 
Hiện Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đang thực hiện lộ trình kiểm soát tín dụng đối với các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro như BĐS, chứng khoán theo Thông tư 36/2014/TT-NHNN, Thông tư 16/2018/TT-NHNN và Chỉ thị 01/CT-NHNN ngày 8-1-2019. Theo đó, kể từ ngày 1-1-2019, các ngân hàng thương mại chỉ được sử dụng tối đa 40% nguồn vốn huy động ngắn hạn để cho vay trung hạn, dài hạn; và dự báo NHNN còn có thể giảm trần này xuống 35%, thậm chí 30% và cũng có thể nâng hệ số rủi ro trong các khoản nợ BĐS lên đến 250% hoặc cao hơn. Do vậy, khả năng DN BĐS sẽ ngày càng khó tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngân hàng hơn trước.
Do vậy, HoREA không tán thành ý kiến cho rằng quy định trần chi phí lãi vay không được vượt quá 20% tại Khoản 3 Điều 8 Nghị định 20/2017/NĐ-CP đã có mâu thuẫn với Khoản 2 Điều 14 Nghị định 43/2014/NĐ-CP. “Việc thực hiện quy định "trần tổng chi phí lãi vay được trừ tối đa là 20%" theo Nghị định 20/2017/NĐ-CP của Chính phủ và lộ trình hạn chế tín dụng vào thị trường BĐS của NHNN là cần thiết và sẽ tạo áp lực tích cực, lành mạnh, buộc các DN BĐS phải nâng cao uy tín thương hiệu, đảm bảo hiệu quả sản xuất kinh doanh, huy động được nguồn vốn ứng trước của khách hàng.

Các tin khác