Sửa đổi Luật Thuế TNCN: Chưa phù hợp, căn cơ

Phương án cuối cùng được Bộ Tài chính chốt lại xung quanh dự thảo sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) trước khi trình Chính phủ, Quốc hội là điều chỉnh nâng mức giảm trừ cho bản thân người nộp thuế từ 4 triệu đồng lên 6 triệu đồng/tháng, cho mỗi người phụ thuộc từ 1,6 triệu đồng lên 2,4 triệu đồng/tháng.

Lý giải cho việc chọn các con số này, Bộ Tài chính cho biết căn cứ vào các yếu tố: tốc độ tăng trưởng kinh tế đến năm 2014; chỉ số giá tiêu dùng đến 2014; tương đương 1,7 lần GDP đầu người năm 2014 và cao gấp 3,6 lần mức lương tối thiểu áp dụng đối với cán bộ, công chức…

Với cách lý giải trên, có cảm giác việc sửa đổi, bổ sung Luật Thuế TNCN lần này như đang đi vào vết xe đổ cách đây 5 năm khi bộ này tiến hành xây dựng luật. Năm 2007 khi xây dựng Luật Thuế TNCN để áp dụng từ 1-1-2009, Bộ Tài chính cũng cho rằng đó là các mức hợp lý.

Tuy nhiên, đến năm 2009, chỉ sau một thời gian ngắn thực hiện, các mức giảm trừ này đã bộ lộc không ít hạn chế, mà rõ nhất là không phù hợp với tốc độ trượt giá, khiến người nộp thuế gặp nhiều khó khăn.

Vì thế, nhiều người cho rằng cách xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung của Luật Thuế TNCN lần này vẫn chưa khắc phục được những điểm hạn chế đã xảy ra trước đây.

Vậy mức giảm trừ nào được coi là phù hợp? Theo nhiều chuyên gia, một yếu tố quan trọng là lương tối thiểu. Bởi hiện nay chúng ta chủ yếu đang xây dựng, chi trả, đánh giá cuộc sống của cán bộ công chức nói riêng, thu nhập của người dân nói chung dựa trên mức lương này.

Nếu căn cứ vào mức lương cơ bản (gấp bao nhiêu lần chẳng hạn), dù khi lương tối thiểu chung được điều chỉnh, mức khởi điểm chịu thuế cũng được điều chỉnh phù hợp theo mặt bằng chung sẽ không phải sửa nhiều lần.

Nếu làm theo cách này phần nào khắc phục được tình trạng mức giảm trừ không theo kịp mặt bằng giá như thời gian qua. Trên thực tế, phương án này đã được một số quan chức của Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế đồng tình vì tính linh hoạt. Tuy nhiên, khi chốt lại, phương án đưa ra một con số cố định lại mới là lựa chọn cuối cùng?

Một bất hợp lý khác của Luật Thuế TNCN hiện hành là việc thu thuế từ chuyển nhượng chứng khoán theo các hình thức 20% trên lợi nhuận và 0,1% trên mỗi lần chuyển nhượng. Điều này đã gây khó khăn cho nhà đầu tư, nhất là về quy trình thủ tục, khiến đa số chọn phương án nộp thuế 0,1%.

Trên thực tế, vài năm gần đây, số nhà đầu tư rơi vào tình cảnh lỗ nhiều hơn lãi nhưng họ vẫn phải nộp thuế, gây nên nhiều bức xúc. Theo dự tính của Bộ Tài chính, trong dự thảo Luật Thuế TNCN sửa đổi, bổ sung, nhà đầu tư nếu chọn cách nộp thuế theo phương án 20% sẽ không phải đăng ký từ năm trước mà được để tới cuối năm, căn cứ trên lợi nhuận chênh lệch giữa mua - bán chứng khoán để kê khai và nộp thuế.

Những bất cập trên không phải chỉ đến khi Luật Thuế TNCN đi vào cuộc sống mới phát hiện, mà ngay từ khi luật này còn là dự luật đã nhận được rất nhiều đóng góp nhưng không được tiếp thu đầy đủ. Hệ quả, trong quá trình thực hiện đã nảy sinh rất nhiều vướng mắc, bất cập như: người lĩnh các khoản ngoài thu nhập bên ngoài mà vượt trên 500.000 đồng phải chịu thuế (sau này được điều chỉnh 1 triệu đồng); những bất hợp lý trong quy định thu thuế từ cổ tức, chuyển nhượng chứng khoán; bậc thuế quá dày…

Điều này đã dẫn đến dù mới chỉ thực hiện được 3 năm nhưng việc sửa Luật Thuế TNCN, hay miễn thuế luôn là mối quan tâm hàng đầu của người dân do luật không phù hợp với cuộc sống.

Nhiều chuyên gia từng cảnh báo, khi chính sách thuế TNCN còn chưa nhận được sự đồng thuận nhất trí cao của người dân, người nộp thuế, trong quá trình thực hiện việc thất thu ngân sách nhà nước sẽ xảy ra. Vì thế, trong bối cảnh nền kinh tế chưa có sự ổn định, lương chưa tăng mà giá đã tăng, nên căn cứ vào mức lương tối thiểu để xác định mức miễn trừ gia cảnh cho đối tượng nộp thuế như các nước đang thực hiện.

Bên cạnh đó, việc sửa đổi lần này cũng cần được xem xét một cách kỹ lưỡng và sửa đổi một cách căn cơ các vấn đề như: thuế thu từ cổ tức, giãn bậc thuế… để từ đó người nộp thuế có thể “tâm phục, khẩu phục” khi đóng góp đồng thuế vào ngân sách nhà nước.

Các tin khác